Selfie με τον Παναγιώτη Λάμπουρα!

 Συνέντευξη με τον Γιάννη Τσούμαλη

Η φωτογραφία εικονίζει σκαλάκια στη Καστέλα στον Πειραιά. Γιατί επέλεξες να βγάλεις αυτή τη selfie; Είναι ένα μέρος συνδεδεμένο με το παρελθόν σου;
Ο Πειραιάς αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μέρη στη ζωή μου. Εκεί σπούδασα ερχόμενος από την Κερκυρα, εκεί έζησα σαν φοιτητής αλλά και λίγο αργότερα. Στον Πειραιά καταλήγω πάντα για έναν περίεργο λόγο, όταν αναζητώ την ηρεμία που χρειάζομαι. Πιο συγκεκριμένα, επέλεξα τη φωτογραφία σε ένα μέρος όπου πηγαίνω αρκετά συχνά. Μπαίνω στο αμάξι, οδηγώ και πάντα καταλήγω κοντά σε αυτό το σημείο του Πειραιά. Κάθομαι στα σκαλάκια της Καστέλας μ’ έναν καφέ και χαζεύω με τις ώρες τη θάλασσα και το Μικρολίμανο. Στη Καστέλα συγκεκριμένα έζησα δύο χρόνια κι έχω πολύ ευτυχισμένες αναμνήσεις. Με ηρεμεί αυτή η θέα και η ησυχία που έχει το μέρος αυτό.

Οι χαλαρωτικές βόλτες είναι απαραίτητες για εσένα; Τι ρόλο παίζει η ξεκούραση στη ζωή σου και πως προτιμάς να ξεκουράζεσαι;
Είναι πάρα πολύ σημαντικές στη ζωή μου. Αυτό που μ’ αρέσει να κάνω είναι να παίρνω το αμάξι και να οδηγώ πολύ. Με χαλαρώνει. Έπειτα μου αρέσει να περπατώ και να ανακαλύπτω στενά, δρόμους και μικρά καφέ που δεν γνωρίζω .Πάντα προσπαθώ να βρίσκω τρόπο για τους ανθρώπους που αγαπώ και να περνάμε χρόνο μαζί. Αυτό είναι κάτι που με χαλαρώνει απίστευτα και αν δε το έχω δε μπορώ να λειτουργήσω. Το θεωρώ απαραίτητο.

Ο Πειραιάς είναι ένα μέρος με θέα θάλασσα. Λιμάνι. Καράβια. Ορίζοντας. Έχεις τάσεις φυγής;
Ανέκαθεν μου δημιουργούσε ασφάλεια η θάλασσα. Ίσως επειδή κατάγομαι από νησί και έχω μεγαλώσει εκεί.Το μπλε της θάλασσας είναι συνυφασμένο με την καθημερινότητα των ανθρώπων, τη κουλτούρα τους, τις βόλτες τους, τις εικόνες τους. Όσοι μεγαλώνουν σε νησί αναγνωρίζουν αυτά τα στοιχεία. Μπορώ να πω λοιπόν πως ό, τι συνδέεται με τη θάλασσα μου δημιουργεί μια αίσθηση επαναπατρισμού, μια αίσθηση επιστροφής. Εκεί αισθάνομαι πως υπάρχει ασφάλεια. Το ίδιο αισθάνομαι επίσης όταν ταξιδεύω με πλοίο. Είμαι ήρεμος και χαλαρός. Παρ’ όλα αυτά έχω τάσεις φυγής, αλλά μου ξυπνάνε συνήθως με άλλες εικόνες!

Ο Πειραιάς είναι, όμως, και το μέρος που σπούδασες. Τι ρόλο παίζει το παρελθόν στη ζωή σου;
Είναι μέρος αναμνήσεων και νοσταλγίας. Εκεί σπούδασα και αποφοίτησα από το Πανεπιστήμιο Πειραιά, γνώρισα τους περισσότερους ανθρώπους που έχω στη ζωή μου και γενικότερα έχω τις καλύτερες αναμνήσεις. Επίσης, από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο αποφοίτησα και πήρα το δίπλωμά μου στο κλασσικό βιολί. Ο Πειραιάς αποτελεί μέχρι στιγμής το μεγαλύτερο κομμάτι της ενήλικης ζωής μου. Δεν μπορώ να τον αποκόψω, διότι, όταν τον επισκέπτομαι, βλέπω παντού παλιές εικόνες. Γενικώς το παρελθόν το φυλάω και το αγαπώ, προσπαθώ όμως να το κοιτάζω από απόσταση, ώστε να μη μου θολώνει αυτό που ζω στο παρόν. Θέλει προσπάθεια να μην στέκεσαι σε αυτό και να προχωράς. Αυτό γίνεται ακόμα πιο συντριπτικό όταν οι άνθρωποι που είχες στο παρελθόν βρίσκονται αλλού τώρα κι έτσι μένει απλά η σκέψη τους. Χρειάζομαι τις αναμνήσεις αλλά δεν θέλω να μου κρύβουν όσα θα επακολουθήσουν.

Μιλώντας για παρελθόν, σε γνωρίσαμε με την ανάδειξή σου στους 4ους Αγώνες Δημιουργίας Ελληνικού τραγουδιού της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση με το τραγούδι σου “Ο Βράχος” σε ερμηνεία, στίχους, μουσική και ενορχήστρωση δική σου. Πώς μπαίνεις στο εργαστήριο της μουσικής; Υπάρχουν κανόνες στη δημιουργία;
Δεν υπάρχει ποτέ κανόνας. Μοιάζει σαν τη τυφλόμυγα. Με κλειστά μάτια προσπαθείς να πιάσεις διάσπαρτα ότι σου δίνεται στη στιγμή και να το χρησιμοποιήσεις ή να το εξελίξεις. Αυτό χρειάζεται υπομονή και μεγάλη συγκέντρωση. Μπορεί να πιστεύεις ότι έχεις μια πολύ δυνατή ιδέα και να καταλήξει σε ένα τίποτα που τελικώς θα πεταχτεί. Από την άλλη το πιο απλό ερέθισμα μπορεί να σου χαρίσει κάτι από εκεί που δεν το περιμένεις. Τίποτα δεν προβλέπεται. Στη μουσική βρίσκομαι ούτως ή άλλως καθημερινά καθώς μελετώ συστηματικά, ακούω, παρατηρώ και προσπαθώ να είμαι πειθαρχημένος, να θέτω νέους στόχους που να με βγάζουν από τη βολή μου. Αλλά το κομμάτι της δημιουργίας συνέχεια με εκπλήσσει. Τα πάντα στη ζωή είναι συνδεδεμένοι ήχοι. Ένα άλλο κομμάτι που με γοητεύει διαρκώς στο κομμάτι της δημιουργίας είναι πόσο όλες οι τέχνες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Όλες μοιάζουν διαφορετικοί τρόποι έκφρασης μιας ανάγκης.

Έχεις, επίσης, τελευταία διασκευάσει και το γνωστό «Χίλια περιστέρια» του Γιώργου Ζαμπέτα. Φανερός ο σεβασμός σου στους προηγούμενους. Πόσο τελικά είναι σημαντικοί όσοι μεγάλοι πέρασαν; Που σε «βοηθούν» και τι προσδοκάς εσύ στον χώρο αυτό;
Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Σε κάθε εποχή υπάρχουν οι καλλιτέχνες που καθορίζουν ένα ρεύμα παράλληλα με την ζωή. Όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες κατέγραψαν την κοινωνία μέσα από την Τέχνη. Όπως και το αντίθετο. Έκαναν την ανάγκη τραγούδι, την ανάσα τους μουσική και την έμπνευσή τους ιστορία μας. Νιώθω δέος μπροστά στους Μεγάλους Δημιουργούς και στους Μεγάλους Ερμηνευτές. Κι αυτό το δέος με κάνει να προσπαθώ να καταγράφω και να δουλεύω καθημερινά όσα μπορώ. Θεωρώ ότι η τέχνη είναι σαν ένα μεγάλο κέντημα που στο πέρασμα των χρόνων τα χέρια αλλάζουν. Αυτά που έχεις ακούσει και έχεις αγαπήσει τα μεταδίδεις μέσα από τη δικιά σου αισθητική, καταθέτεις τη δική σου ερμηνεία μέσα από τις μνήμες σου. Από κει και πέρα θέλει όμως και μεγάλη προσοχή να μην επαναλάβεις ότι έκαναν οι παλαιότεροι, αλλά να πεις αυτά που θέλεις να πεις χωρίς να λογοκρίνεις το εαυτό σου μέσα από αυτό το τεράστιο έργο. Να βρεις τον «ήχο» σου, την δικιά σου φωνή. Εγώ αυτό που προσδοκώ είναι η αναζήτηση της αλήθειας μου στη ζωή και στην τέχνη. Να ξορκίσω τους φόβους μου ή ίσως καλύτερα να συμφιλιωθώ μαζί τους. Προσδοκώ να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος, καλύτερος καλλιτέχνης και να μπορώ να προσφέρω χαρά σε όσους ανθρώπους αγαπούν αυτό που κάνω. Τα υπόλοιπα έρχονται.

Αναδεικνύεσαι σε μια εποχή δύσκολη με τις δικές της προκλήσεις και δυσκολίες, ειδικά στο χώρο της μουσικής. Υπάρχει, όμως, νομίζω μια βαθύτερη πρόκληση. Η σειρήνα της βιασύνης και η μόδα των σουξέ. Την ακούς αυτή τη σειρήνα; Πώς απαντάς;
Η εποχή που ζούμε είναι αντιποιητική, σχεδόν σε πιέζει να μην είσαι δημιουργικός αλλά να είσαι βιαστικός, πρόχειρος. Αυτό από μόνο του είναι πρόκληση που οφείλεις να αντισταθείς. Πρέπει να βρεις τρόπους να παλέψεις. Πιστεύω πολύ στη δύναμη της γνώσης, της αγάπης και της εξέλιξης. Βιασύνη δεν υπάρχει στη τέχνη, είναι μαραθώνιος. Προσωπικά, όταν τελειώνω κάτι με βασανίζει αν είπα την αλήθεια, αν αυτό που έκανα κατέγραψε τον τρόπο μου, τη φωνή μου, προσπαθώ να βρίσκω το γιατί, βασανίζομαι για το τι γίνεται στο μεδούλι, εκεί μέσα στο κάθε τι που εμπλέκομαι.
Σε αυτό, λοιπόν, δε χωράει η λογική της βιασύνης. Η επιτυχία καθορίζεται από την αφοσίωση και το σεβασμό που δείχνουν τα άτομα που επιλέγουν και σε ακούν, όσα κι αν είναι αυτά. Αυτή είναι η δική μου προσέγγιση. Η σχέση αυτή , ο κοινός συγκινησιακός κώδικας. Αυτό μετράει. Οι εποχή είναι πολύ δύσκολη ούτως ή άλλως όμως παράλληλα είναι και πολύ χρήσιμη στο να κινείσαι ελεύθερα καλλιτεχνικά. Εάν επιλέξεις τον δρόμο που δεν θέλεις να καταπιέζεσαι, δεν θέλεις να σου λέει κανένας (ο οποίος στην τελική δεν γνωρίζει και πολλά από μουσική) πως πρέπει να κινηθείς, να μη συμβιβάζεσαι στο αποτέλεσμα, να αγωνίζεσαι διαρκώς, να μην αρκείσαι στη λογική του εύκολου τότε λοιπόν κάθε εποχή θα είναι δύσκολη και με πολλά εμπόδια μπροστά σου. Δυστυχώς βέβαια, αυτή η εποχή είναι άδικη και απαξιωτική. Αυτό είναι πολύ σκληρό σαν γεγονός και αντανακλάται παντού. Εμείς οφείλουμε να αντισταθούμε.

Σημαντικό στην πορεία ενός καλλιτέχνη –αλλά και γενικότερα ανθρώπου- είναι η απόκτηση γνώσης, η ειλικρίνεια στον εαυτό μας και η συνεχής δουλειά. Πως σε αγγίζουν αυτές οι έννοιες;
Συνέχεια αυτά σκέφτομαι. Δεν ησυχάζω ποτέ. Όπως ήδη απάντησα και παραπάνω αυτά είναι και τα σημαντικότερα όπλα. Οφείλεις συνεχώς να προσπαθείς να μαθαίνεις, να εκπλήσσεσαι και να δουλεύεις. Ο μόνος πραγματικά όμορφος δρόμος είναι αυτός. Η χαρά που θα νιώσεις όταν θα αποκτήσεις κάτι έχοντας δουλέψει σκληρά γι’ αυτό δεν συγκρίνεται με τίποτα. Δεν στο χάρισε κανένας, αλλά εσύ μόνος σου μετά από άπειρες ώρες μελέτης και απομόνωσης καταφέρεις να χαρίσεις μια όμορφη στιγμή σε κάποιον, σαν αυτή που σε συγκίνησε και σου έδωσε κίνητρο να προσπαθήσεις κάποτε. Πιστεύω εξίσου στην τεχνική κατάρτιση και στην παράλληλη συναισθηματική ενδοσκόπηση. Είναι αμέτρητες οι ώρες που πρέπει να αφιερώσεις στο όργανο που παίζεις για παράδειγμα, για να φτάσεις να έχεις μια όμορφη φράση πολύ πιο μετά. Αυτό συμβαίνει γιατί πρέπει πρώτα να ανέβεις τα προηγούμενα στάδια της εκμάθησης, να πειθαρχήσεις τον εαυτό σου, να απογοητευτείς, να σηκωθείς κι όλα ξανά πάλι. Παράλληλα όμως δεν πρέπει να ξεχάσεις να ζήσεις, να ερωτευτείς και να μοιράσεις τη ζωή σου σε ανθρώπους που αγαπάς. Δύσκολα πράγματα. Αλλά και ωραία.

Πόσο αξίζει τα βγαίνουμε έξω από το πεδίο άνεσής μας;
Μα αυτό είναι το σπουδαίο. Όταν νομίζεις πως καταφέρνεις κάτι πρέπει να μοιάζει έτοιμο και να γκρεμιστεί! Κάθε φορά που επικοινωνείς με τον κόσμο, που έχεις μια καινούργια παράσταση κάτι πιο μεγάλο ή κάτι διαφορετικό, κάτι καινούργιο. Εκεί βρίσκεται και η μαγεία. Τίποτα δεν είναι σίγουρο, τίποτα δεδομένο. Αυτό πρέπει να αλλάζει, να προχωρά να αποκτά καινούργιες δυσκολίες, άβολες συνθήκες ή καινούργιους στόχους. Εάν δε προσπαθείς να βγαίνεις από το πεδίο της άνεσης υπάρχει κίνδυνος να επαναλαμβάνεσαι διαρκώς και να αναπαράγεις έναν ίδιο ήχο. Είναι σαν να προσπαθείς στη ζωή σου να μείνεις πάντα ίδιος. Δεν γίνεται αυτό.

Πρόσφατα αναρτήθηκε βίντεο, όπου τραγουδάς εντός ενός εγκαταλελειμμένου κτηρίου. Πες μας λίγα λόγια για αυτό το project.
Αυτό το project ήρθε κλιμακωτά μέσα από μιαν ανάγκη μου να καταγράψω ζωντανά μουσικές και εικόνες. Αυτό που ξεκίνησε να συμβαίνει είναι να παρατηρώ πολλούς παρατημένους χώρους και να αναρωτιέμαι γιατί συμβαίνει αυτό, τις συνθήκες που υπήρχαν πριν εγκαταλειφθούν, πόσες ζωές έχουν περάσει από εκεί, συναισθήματα, πότε έγιναν αυτά, που βρίσκονται τώρα. Η εγκατάλειψη και η ασχήμια άρχισε σταδιακά να αλλοιώνει και να ‘τρυπά’ (σχεδόν ύπουλα) την ομορφιά και τη ζωή που κάποτε υπήρχε μέσα στους χώρους αυτούς. Κι άρχισα να σκέφτομαι αντίστροφα. Εάν η ζωή της μουσικής και της τέχνης μπορεί να «τρυπήσει» τα ερείπια. Εξ’ ου και “The Drill Project” (Drill που σημαίνει τρυπώ, ανοίγω, καρφώνω, τρυπάνι κ.α.). Επίσης έχει φοβερό ενδιαφέρον η ενέργεια που έχουν οι χώροι αυτοί σήμερα. Και η συνομιλία μου με το παρελθόν. Το επόμενο βίντεο θα είναι στο παλιό σταθμό των τρένων του Πειραιά. Εκεί λοιπόν κάθισα και τραγούδησα ένα κομμάτι μου ανάμεσα στις γραμμές που κάποτε περνούσαν καθημερινά τόσα τρένα. Πλέον είναι ένας χώρος με σκουπίδια και έναν περίεργο βόμβο από τον ήχο της πόλης. Αυτή η αντίθεση μου δημιουργεί τεράστια περιέργεια και δέος ως προς τη δύναμη του χρόνου και της αλλοίωσης. Σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι πέρασαν από εκεί κάποτε, πόσοι έχασαν το τρένο τους, πόσο χαιρετήθηκαν, πόσοι τσακώθηκαν, πόσοι έκλαψαν, πόσοι γέλασαν, το περπάτημά τους, την ιστορία τους.

Η εγκατάλειψη κτηρίων. Η παράδοση τους στον χρόνο. Είναι ίσως γεγονός άσχημο που αγγίζει, όμως, κι ένα είδος συγκίνησης, ποιητικότητας. Η εγκατάλειψη ανθρώπων. Η παράδοση τους στο έλεος της εποχής. Τι σου δημιουργεί;
Όταν ζούνε άνθρωποι σε κτήρια υπάρχει ένας θόρυβος. Η ζωή είναι ήχος, κίνηση, δράση. Η εγκατάλειψη σημαίνει ότι ξαφνικά όλο αυτό γίνεται μια τεράστια, ατελείωτη σιωπή. Η αντίθεση αυτή είναι αυτό που μου προκαλεί τόσο ενδιαφέρον. Τα άκρα του θορύβου και της σιωπής, της καθαριότητας και της βρωμιάς, των φρέσκων φαγητών και της δυσωδίας, του φωτός και του σκοταδιού, της πληρότητας και του κενού, της ανάγκης και της αχρήστευσης. Η εγκατάλειψη είναι συγκινητική γιατί δεν υπάρχει διαδοχή ζωής. Δεν φεύγει κάποια ζωή για να έρθει κάποια άλλη, δεν κλείνει κάποιος κύκλος για να ανοίξει κάποιος καινούργιος, Επίσης μετά ερχόμαστε στο συμβολισμό του χώρου. Το πως αλλάζει ή γκρεμίζεται με το χρόνο. Πως κάποτε ένα δωμάτιο ήταν το σαλόνι που οι άνθρωποι βρίσκονταν μεταξύ τους, συνομιλούσαν, επικοινωνούσαν τι συμβόλιζε για αυτούς και πως τώρα είναι απλώς ένας μισογκρεμισμένος χώρος που δεν υπάρχει κανένας συμβολισμός. Η κατάρευση ενός χώρου, φέρνει κατάρρευση της ίδιας της ζωής, και των συμβόλων της. Όλα αυτά λοιπόν είναι ακραίες συνομιλίες χρόνου και ζωής που εμένα μου εξάπτουν διάφορα αισθήματα. Ίσως και λίγο το αίσθημα της αδικίας καθώς θα μπορούσαν όλα να είναι διαφορετικά. Η εγκατάλειψη των ανθρώπων είναι κάτι αδιανόητο. Το χειρότερο είναι ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι αισθάνονται πως δεν υπάρχει ελπίδα.

Που ελπίζεις;
Στην Αγάπη.

Νέα σεζόν λοιπόν. Ποια είναι η επόμενη καλλιτεχνική σου στάση;
Συνεχίζουμε με καταπληκτικούς και ταλαντούχους συνεργάτες το “The Drill Project”, ηχογραφήσεις για ένα δικό μου κομμάτι που πρόκειται να κυκλοφορήσει μέσα στο προσεχές διάστημα καθώς και μια παράσταση στο Σταυρό του Νότου plus μαζί με τον ταλαντούχο τραγουδοποιό Ηλία Μαυροσκούφη στις 29 Νοέμβρη.