Γράφει η Πέννυ Γέρου
www.musiccorner.gr
Τετάρτη 24 Ιουλίου 2013

Το Κύμα

Πριν ενάμιση μήνα ήμουν στο 3ο TrollFestival, όταν ο Σπύρος Γραμμένος ανέβηκε στη σκηνή, δίπλα στο Χρήστο Θηβαίο. Οι δυο αυτοί καλλιτέχνες είχαν ένα τραγούδι να πουν μαζί. Πρώτη φορά το άκουγα αυτό… Σταύρωσα τα χέρια και περίμενα να το ακούσω. Το τραγούδι αυτό είχε γραφτεί για τη συλλογή τραγουδιών «Μια Απάντηση», μια πρωτοβουλία της Ελληνοφρένειας και των Kollektiva, ενάντια στο φασισμό. Το όνομά του ήταν «Στη χώρα των Λωτοφάγων» ή, αλλιώς, απλά «Ο παππούς».

Θυμάμαι έναν παππού να λέει ιστορίες
Κρατώντας μες στα χέρια του παλιές φωτογραφίες
Πως έφυγε στα είκοσι, πήγε στη Γερμανία
Δούλευε σ’ εργοστάσια, κοιμότανε στα κρύα

Πως έφτασε λαθραία ως την Αμερική
Να μένει σε ένα υπόγειο μαζί με άλλους δέκα
Γνώρισε όλους τους λαούς που υπάρχουν στη γη
Απ’ το Κονγκό, τη Σαϊγκόν, τ’ Αλγέρι και τη Μέκκα

Κατευθείαν σα να φωτογράφησα αυτόν τον παππού. Σα να ήταν ο δικός μου παππούς, παρόλο που ο δικός μου δεν έζησε τη μετανάστευση. Θα μπορούσε όμως να είναι ο δικός μου, ή ο δικός σου. Παλικάρια τότε, οι σημερινοί παππούδες, έφευγαν από τα σπίτια, για καλύτερο αύριο, για την επιβίωση. Ακόμα και λάντζα, ακόμα και βαριές δουλειές, ακόμα και δουλειές που γδέρνουν τα χέρια και φορτώνουν τις πλάτες. Γνωριμίες με χιλιάδες κόσμο, με κάποιους φιλίες δυνατές, με άλλους έχθρες και μίση που η μνήμη κρατά ανεξίτηλα. Ποιος «παππούς» δεν έζησε τότε το μίσος του «άλλου»; Ποιος «παππούς» δεν πότισε στο δέρμα του το στίγμα του «μετανάστη», του «λαθραίου» (είναι αστείο να χαρακτηρίζεται ένας άνθρωπος «λαθραίος»), του «Ελληνα», «Αλβανού», «Βούλγαρου», «Πακιστανού», του «εργάτη», του «εγκληματία»… Ποιος δε βρήκε μπροστά του έναν… φασίστα;

Τον είδα αρκετές φορές πλατεία Βικτωρίας
Εκεί όπου τον γνώρισα τ’ απόγευμα μιας Τρίτης
Τα ενενήντα κόντευε και λόγω ευγενείας
Σίγουρος είμαι πως ποτέ δεν ήτανε αλήτης

Πάνε δυο χρόνια που έφυγε μα εγώ δεν θα ξεχάσω
Τις ιστορίες του πάππου που τον ελέγαν Τάσο
Πως είχε πάντοτε μαζί φαΐ και λίγες πάστες
Κι έλεγε για τ’ αδέρφια μου εδώ τους μετανάστες

Σε ξένα μέρη άγνωστα
Σε γράφανε σε λίστες
Τώρα κοιτάς τα άρρωστα
Τα εγγόνια σου φασίστες

troll_festival_2013 _spiros_grammenos_037

Φασισμός… Βαριά κουβέντα και παρόλα αυτά καραμέλα σήμερα. Χρησιμοποιείται χύμα σε δελτία ειδήσεων, άρθρα ειδησεογραφικών site, πανό, λεζάντες, γκράφιτι, συνθήματα σε τοίχους. Το βλέπεις πλέον τόσο συχνά γύρω σου, που καμιά φορά το μάτι δε στέκεται… Σα να το’ χεις συνηθίσει κι εσύ που περπατάς στην Αθήνα…

Έπειτα σκέφτομαι κι όλους αυτούς τους «φασίστες». Πόσο σίγουροι είναι όλοι αυτοί πως στο DNA τους δεν κρύβουν κι αυτοί το διωγμό και την επίθεση που επιχειρούν σε άλλους; Πώς ξέρουν πως και ο δικός τους παππούς δε βρέθηκε σε μια αντίστοιχη πλατεία Βικτωρίας, σε μια Αθηνάς, σε μια περιοχή Αγίου Παντελεήμονα; Και πώς ξέρει, στην τελική, αν αύριο ή μεθαύριο ο ίδιος θα έχει το «προνόμιο» να δείχνει το «μετανάστη» και δε θα γίνει ο ίδιος δακτυλοδεικτούμενος;

Από την άλλη σκέφτομαι και αυτόν τον «παππού», που βλέπει τα παιδιά του, τα εγγόνια του να παίρνουν τη θέση του διώκτη, του ανθρώπου που μισεί, που στιγματίζει, που αναιρεί το διπλανό του σαν ύπαρξη. Ο ίδιος, από την άλλη, προσπαθεί να περάσει την ιστορία του, να δείξει τις φωτογραφίες του από τότε που έζησε ο ίδιος τον εφιάλτη του «μετανάστη». Ακριβώς για να μη γίνουν τα ίδια στα παιδιά του, ή στα παιδιά άλλων.

Έτσι ακριβώς την πάτησε και ο Rainer Wenger (Jürgen Vogel) όταν ξεκίνησε να διδάσκει το μάθημα της «Απολυταρχίας» σε ένα σχολείο της Γερμανίας. Προσπάθησε να μάθει στα παιδιά πόσο σάπιο σύστημα είναι η απολυταρχία, πόσο αυταρχικό και απάνθρωπο. Έτσι, τους δείχνει το δρόμο για την αυτοδιαχείριση, την αυτονομία, την ομαδικότητα. Κάπως έτσι, οι μαθητές γεννούν «Το Κύμα» (Die Welle), μια κίνηση ομαδική που θα μάθει σιγά σιγά να ζει από τα μέσα της, να στέκεται και να δρα συλλογικά.

movies_corner_2013_07_die_welle_01

«Το Κύμα» άρχισε να παίρνει μορφή. Τα μέλη φορούσαν τα ίδια ρούχα, είχαν κοινό σύμβολο, κοινό χαιρετισμό, κοινή ιδεολογία και σταδιακά ανέπτυξαν και κοινή δίψα για… εξουσία και επιβολή. Όλο αυτό σιγά σιγά άρχισε να στρέφεται προς τα μέσα. Όσοι ήταν μέσα στο κίνημα ήταν ίσοι. Οι εκτός κινήματος άρχισαν να περιθωριοποιούνται, να αποτελούν αφορμή για καυγά, για ένα είδος «εκδίκησης» για χάρη αποκατάστασης της «δικαιοσύνης». Τι να θυμίζουν όλα αυτά άραγε;

movies_corner_2013_07_die_welle_02

«Το Κύμα» θέριεψε και παρέσυρε ό,τι βρήκε μπροστά του. Ξαφνικά αποκόπηκε από τον καθηγητή Rainer, ο οποίος άρχισε να αντιμετωπίζεται και ο ίδιος σαν εχθρός του κινήματος. Πήρε μορφή ναζιστική, τρομακτική και έτοιμη να εξαπλωθεί, να… «πλημμυρίσει την πόλη»! Κι είναι τρομακτικό με πόση ευκολία μπόρεσε να ξεφύγει όλο αυτό από τον έλεγχό του, από την αρχική ιδέα.

Πλέον δεν ήταν θέμα του Rainer. Εκείνος έβλεπε απλά τους μαθητές του, τα παιδιά του να μετατρέπονται σε… φασίστες: την αποφυγή αυτού του γεγονότος ακριβώς δίδασκε το μάθημα. Είτε ο Rainer είχε αποτύχει σε αυτό, είτε ήταν τόσο καλός δάσκαλος που το «πείραμά» του, έδωσε πνοή στα παιδιά, τα έκανε μια ομάδα και έτσι αυτό ζωντάνεψε. 

Καμιά φορά διηγούμαστε την Ιστορία ως παράδειγμα προς αποφυγή. Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς για την ιστορία. Σίγουρα πρέπει να τη μελετάμε όλο και βαθύτερα, μα κανείς μην κάνει το λάθος να θεωρήσει πως την κατέχει εξολοκλήρου. Κάποια πράγματα δε θα τα μάθουμε ποτέ. Μα ακόμα κι αυτά που ξέρουμε, πολλές φορές τα διαστρεβλώνουμε, τα κλείνουμε μαζί με τον εαυτό μας σε ένα σκοτεινό δωματιάκι του μυαλού και μετά δεν ξέρουμε από πού να φύγουμε. Έτσι τα παίρνουμε αγκαλιά, να μη νιώθουμε μόνοι, και απεναντίας νιώθουμε ότι κάνουμε το σωστό.

movies_corner_2013_07_die_welle_03

Προσέξτε, λοιπόν, πολύ καλά αυτό το «κύμα». Γιατί αν υψωθεί λίγο ακόμα, θα πλημμυρίσει πράγματι την πόλη. Και είναι κρίμα, γιατί αυτό σημαίνει πως, όλες οι ιστορίες των παππούδων μας, πήγαν χαμένες…

———

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here