Γράφει η Πέννυ Γέρου
www.musiccorner.gr
Τετάρτη 12 Ιουνίου 2013
Casablanca
“Casablanca” (1942)… Ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς ένας τόπος μπορεί να γίνει σύμβολο μιας ξεχασμένης αγάπης και της λήθης, πώς μπορεί να γίνει κοινό σημείο αναφοράς και ταύτισης για όσους εγκατέλειψαν και εγκαταλείφθηκαν, για όσους αγάπησαν και θυσίασαν την αγάπη τους στις συγκυρίες των εποχών.
Τα χρόνια της Casablanca είναι περίεργα και αρκετά σκοτεινά. Βρισκόμαστε στον πρώτο καιρό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι Ναζί κατατροπώνουν και ελέγχουν πολλά σημεία της Ευρώπης, καταδιώκοντας ταυτόχρονα και κάθε υπέρμαχο αντίθετης πολιτικής και ιδεολογίας. Η Casablanca όμως είναι μια ελεύθερη πόλη, ακατάληπτη ακόμα από τους Γερμανούς. Και σε μια τέτοια πόλη, μπορούν να συμβούν τα πάντα… Σε ανύποπτο χρόνο ένα μαγαζί της εποχής γίνεται ο τόπος επανασύνδεσης, αναβίωσης και αφύπνισης ενός μεγάλου έρωτα, που γνώρισε ζωή αρκετά χρόνια νωρίτερα. Ο Rick Blaine (Humphrey Bogart) είναι ιδιοκτήτης αυτού του μαγαζιού, όταν ένα βράδυ καταφτάνουν στρατιωτικοί των Ναζί και ο ίδιος πρέπει να υποδηθεί οτι είναι έτοιμος και πρόθυμος να τους προσφέρει όλες τις ανέσεις.
– Κοίτα ο στρατηγός Strasser να πάρει ένα καλό τραπέζι, ένα κοντά στις κυρίες.
– Του έχω δώσει ήδη το καλύτερο, μιας και είναι Γερμανός και θα το έπαιρνε ούτως ή άλλως.
Μαζί με την ομάδα των στρατιωτικών, είναι κι εκείνη ανάμεσά τους, συνοδεύοντας κάποιον Τσεχοσλοβάκο ηγέτη. Είναι η Ilsa Lund (Ingrid Bergman), με την οποία ο Rick δε μπόρεσε να ζήσει ποτέ τον έρωτά του, μιας και οι καιροί τα φέρανε έτσι. Ο φόβος, η αμφιβολία, η ανασφάλεια, ο κίνδυνος, η φυγή έκαναν για ακόμα μια φορά ό,τι μπορούσαν για να χωρίσουν δυο ζωές. Αν και ο καθένας γνωρίζει πως αυτά τα συναισθήματα δε θα είχαν κανένα νόημα χωρίς τον ίδιο τον άνθρωπο, βρίσκουμε πάντα έναν τρόπο να τα προσωποποιούμε για να τους αποδίδουμε ευθύνες: μόνο έτσι μπορούμε να σηκώσουμε κάποιες φορές το βάρος των αποφάσεων και των πράξεών μας.
Και τι γίνεται όταν δύο σώματα έρχονται κοντά μετά από τόσο καιρό που το ένα δεν έχει προλάβει να δώσει στο άλλο ό,τι πάντα επιθυμούσε, αγάπη, έρωτα, φροντίδα, ζεστασιά, παρηγοριά, ανακούφιση; Τότε ξυπνούν οι αναμνήσεις… Και τα θυμάσαι όλα σα να ήταν χθες.
– Δεν είμαι σίγουρη ότι ήσουν ο ίδιος. Για να δούμε, την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε…
– …ήταν στο La Belle Aurore.
– Τι καλά, θυμάσαι! Μα φυσικά, εκείνη ήταν η μέρα που οι Γερμανοί μπήκαν στο Παρίσι…
– Δεν είναι εύκολο να ξεχάσεις μια τέτοια μέρα.
– Όχι.
– Θυμάμαι κάθε λεπτομέρεια. Οι Γερμανοί φορούσαν γκρι, εσύ μπλε.
Και όμως, καμιά φορά αρνείσαι να υποκύψεις στην ανάμνηση. Έχεις υποσχεθεί στον εαυτό πως δε θα ξαναπαίξεις ποτέ το “ρυθμό” εκείνης της εποχής, γιατί είναι ο ρυθμός της ευτυχίας για σένα. Κι ένας ρυθμός ευτυχίας σε μουντό και άχαρο φόντο, χάνει την ομορφιά του και μεταμορφώνεται σε κάτι που σε στοιχειώνει, σε πονά.
Ilsa: Παίξ’ το μια φορά Sam. Για χάρη των παλιών καιρών.
Sam: Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς Ilsa.
Ilsa: Παίξ’ το Sam. Παίξε το “As Time goes by”.
Sam: You must remember this / A kiss is still a kiss / A sigh is just a sigh / The fundamental things apply / As time goes by. / And when two lovers woo, / They still say, “I love you” / On that you can rely / No matter what the future brings-…
Rick: Sam, νομίζω σου είπα να μην το ξαναπαίξεις ποτέ. (κλείνοντας το πιάνο και φεύγοντας)
Εκείνη τη νύχτα ξυπνά το Παρίσι. Εκεί που τα δύο αυτά σώματα ήρθαν για πρώτη φορά κοντά. Και τώρα, στην Casablanca, δεν αντέχουν να αποχωριστούν το ένα το άλλο. Όπως η Casablanca γίνεται το σύμβολο μιας λησμονημένης αγάπης, το μέρος που θα ξυπνήσει μια ανοιχτή πληγή, το Παρίσι γίνεται το ορόσημο του έρωτα, τς πίστης και της αναβίωσης, έστω και για λίγο, του ονείρου. Οι αναμνήσεις ζωντανεύουν τις πόλεις, τους χώρους, τις στιγμές και του δίνουν τη δική τους προσωπικότητα. Ή μήπως συμβαίνει το αντίστροφο…;
Και η Casablanca δεν είναι μόνο το μέρος που ξυπνά η μνήμη και ξαναζωντανεύει το όνειρο. Είναι ταυτόχρονα το μέρος όπου φανερώνεται η πραγματικότητα και η σκληρότητα του χρόνου, κι έτσι προσγειώνεσαι σ’ αυτές. Είναι μεγάλο χαστούκι για την ελπίδα σου να βλέπεις το δικό σου όνειρο να γίνεται πραγματικότητα, ή και ρουτίνα, για έναν άλλον άνθρωπο: είναι η στιγμή που ο Rick βλέπει την Ilsa δίπλα σε έναν άλλο άντρα. Και δε μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό, γιατί όλα είναι θέμα επιλογών και αποφάσεων, κάποιες εκ των οποίων είναι αμετάκλητες.
Είναι κι εκείνη η σκηνή στο αεροπλάνο… Η Ilsa ανεβαίνει και ο Rick μένει πίσω. Το όνειρό τους να δώσουν ένα τέλος στη δυστυχία τους και σ’ αυτό το παιχνίδι που τους θέλει χωριστά, σβήνει καθώς τα βήματά της πλησιάζουν στο τελευταίο σκαλοπάτι. Κι είναι σα ν’ ακούς από τη σκέψη του Rick τους στίχους του Ne me quitte pas… Μόνο που η φωνή που τρέμει και σπαράζει είναι της αγαπημένης και θρυλικής Nina Simone.
Ne me quitte pas
Il faut oublier
Tout peut s´oublier
Qui s´enfuit déjà
Oublier le temps
Des malentendus
Et le temps perdu
A savoir comment
Oublier ces heures
Qui tuaient parfois
A coups de pourquoi
Le cœur du bonheur
Ne me quitte pas
Πριν ανέβει στο αεροπλάνο, μια φράση του Rick καθησυχάζει τις συνειδήσεις τους και ταυτόχρονα πέφτει σαν καρφί σε αυτές. “We will always have Paris”. Ακόμα κι αν τίποτα από όσα επιθυμούμε δε συμβούν ποτέ, πάντα θα έχουμε την ανάμνηση μιας στιγμής, ενός τόπου, που μας έφερε τόσο κοντά στην απόλυτη (αν και στιγμιαία) ευτυχία και ίσως ένα βήμα πριν από αυτήν.
Ας είναι… Για χάρη εκείνης της στιγμής… Play it, Sam.
———-
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner...