Music @ the Movies Corner – “Johnny got his gun”

Γράφουν η Πέννυ Γέρου και η Σοφία Τσεκούρα
www.musiccorner.gr
Τρίτη 3 Ιουλίου 2012

Ευχόμενες σε όλους καλό μήνα, σας παρουσιάζουμε την κυρία Μαρία Λουκάκη! Η Μαρία Λουκάκη είναι καθηγήτρια, φιλόλογος, στο 4^ο Γενικό Λύκειο Αχαρνών. Καθώς αγαπά τον κινηματογράφο και τη μουσική, επιλέγει για αυτή τη βδομάδα να μας χαρίσει μια εξαιρετική προσέγγιση πάνω στην ταινία «Johnny got his gun», την οποία αγαπά και η ίδια ιδιαίτερα, και πολλές φορές επιλέγει να παρουσιάζει και στους δικούς της μαθητές. Έχοντας μελετήσει την ίδια την ταινία, το ιστορικό και κοινωνικό της πλαίσιο, αλλά και τη ψυχοσύνθεση των ρόλων, γράφει στο Music @ The Movies Corner αυτής της Τρίτης…

Johnny got his gun

Το  1938, στα πρόθυρα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο αιρετικός συγγραφέας του Hollywood, Dalton Trumbo, γράφει την αντιπολεμική νουβέλα «Ο Τζώννυ πήρε το όπλο του», την οποία θα σκηνοθετήσει σε ταινία ο ίδιος 33 χρόνια αργότερα το 1971, μεσούντος ενός εξίσου παράλογου πολέμου στο Βιετνάμ. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι: Timothy Bottoms, Kathy Fields, Donald Sutherland.

Η ζωή του Τζώννυ, ενός εικοσάχρονου νέου από έγχρωμη γίνεται ασπρόμαυρη, όταν καλείται να «υπηρετήσει» την πατρίδα του στα χαρακώματα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, και τελικά εντελώς μαύρη, όταν καλείται να βιώσει παρά τη θέλησή του έναν ζωντανό εφιάλτη από τον οποίο δεν μπορεί να αποδράσει. Βρίσκεται ακρωτηριασμένος στο σκοτεινό δωμάτιο ενός νοσοκομείου χωρίς πόδια, χωρίς χέρια, χωρίς πρόσωπο και με κατεστραμμένο, σύμφωνα με τους «θεράποντες» γιατρούς, εγκέφαλο. Τώρα, καλείται να υπηρετήσει χωρίς τη δική του συγκατάθεση μιαν άλλη πατρίδα, την επιστήμη, ως ζωντανό πείραμα. Ο θεατής ακούει την εσωτερική του φωνή, με σκόπιμα ασυντόνιστο ήχο, και παρακολουθεί σε αριστουργηματικές αναχρονίες – αναδρομές και πρόδρομες αφηγήσεις – μνήμες και όνειρα, διαψεύδοντας τις ιατρικές διαγνώσεις. Έγχρωμες οι μνήμες, έγχρωμα τα όνειρα, ασπρόμαυρο έως μαύρο το αναπόδραστο παρόν. Αντικείμενα του παρελθόντος στήνουν το σκηνικό των ονείρων αναγκάζοντας τον θεατή ν’ αποτυπώσει στην μνήμη του και την παραμικρή λεπτομέρεια.

Το όνειρο  με τον Χριστό να παίζει χαρτιά με τους στρατιώτες, την πρόδρομη αναγγελία του θανάτου τους και την κραυγή του από το ανοιχτό παράθυρο του τραίνου των μελλοθανάτων είναι σκηνές ακραίου κινηματογραφικού υπερρεαλισμού που συγκλονίζουν.

Ο παραλογισμός κάθε πολέμου αποτυπώνεται στον διάλογο ανάμεσα στον Τζώννυ και στον πατέρα του.

– Τι είναι δημοκρατία; ρωτά ο μικρός Τζώννυ.
– Όπως και σε όλα τα άλλα πολιτεύματα, οι νέοι εκεί αλληλοσκοτώνονται.
– Όταν έρθει η στιγμή θα θέλεις να πάω εγώ;
– Για τη δημοκρατία κάθε πατέρας θα έδινε τον γιο του.

Το ίδιο μήνυμα περνά η σκηνή της γιορτής αποχαιρετισμού των νέων για τον πόλεμο, όπου παρωδούνται τα δήθεν ιδανικά για τα οποία θα αγωνιστούν – «δίκαιη και μόνιμη ειρήνη, ελευθερία και δικαιοσύνη». Ιδεολογήματα-προφάσεις για το παράλογο αιματοκύλισμα των λαών.

Η απόλυτη σκοτεινιά του παρόντος συνεχίζεται μέχρι την δυναμική παρέμβαση της προϊσταμένης που ανοίγει τα σκούρα στα παράθυρα και ο Τζώννυ με τη μοναδική αίσθηση που του έχει απομείνει, την αφή, αντιλαμβάνεται τη ζεστασιά του ήλιου και κραυγάζει στον εαυτό του: «Είναι ο ήλιος … Βρήκα τον ήλιο…». Ο θεατής συγκλονίζεται από το διάχυτο φως που πλημμυρίζει την οθόνη και την ψυχή, καθώς διαδέχεται το απόλυτο σκοτάδι. Ο ήλιος ως σημασιολογικός φορέας της αλήθειας, της αισιοδοξίας, της ζωής…

Στη συνέχεια της ταινίας υμνείται η καλοσύνη, η ανθρωπιά, η επικοινωνία… Μια νεαρή νοσοκόμα προσεγγίζει τον δυστυχή νέο χρησιμοποιώντας την αφή. Τον χαϊδεύει, του γράφει με το δάχτυλό της στο στήθος του. Ο ήλιος και η καλοσύνη δίνουν στο Τζώννυ κουράγιο και θέληση για ζωή. Πώς όμως να επικοινωνήσει από την πλευρά του; Το υποσυνείδητο του δίνει τη λύση. Θα χρησιμοποιήσει το κεφάλι του κάνοντας σήματα Μορς. Πόσο θα χαρούν οι γιατροί του, όταν τους μιλήσει… Οι επόμενες σκηνές είναι ανατριχιαστικές! Όχι μόνο δεν χαίρονται, αλλά τρομοκρατούνται. Ως προϊόν δικό τους, των επαγγελματιών του πολέμου, και ως αντικείμενο πειραματισμού δεν πρέπει να έχει λογική, συναισθήματα και φωνή. Και τον βυθίζουν ξανά… ξανά σ’ ένα ακόμη πιο απέλπιδο σκοτάδι. Αυτό της σκληρότητας, της απανθρωπιάς, της απομόνωσης. Τα σκούρα ξανακλείνουν, η αγαπημένη του νοσοκόμα απομακρύνεται, μαζί του δεν θα ξανασχοληθεί κανείς. Αυτοί που τον δημιούργησαν, τώρα τον θεωρούν όνειδος. Η ταινία κλείνει με την εσωτερική κραυγή του Τζώννυ τυλιγμένη με το πιο εφιαλτικό σκοτάδι, της απουσίας κάθε ελπίδας.

«Sos! Help! Sos! Help!»

Όλοι οι πολίτες του κόσμου καλούμαστε τα τελευταία χρόνια να «σώσουμε» την δημοκρατία του αδιέξοδου καπιταλισμού, θυσιάζοντας τη ζωντάνια μας και τα όνειρά μας, στον παγκόσμιο πόλεμο των τραπεζών. Να εγκλωβιστούμε στα χαρακώματα της ανεργίας και της εξαθλίωσης, να ακρωτηριαστούμε ηθικά και συναισθηματικά και να αλλοτριωθούμε από αυτό που θα θέλαμε και θα μπορούσαμε να είμαστε.

Θα δεχτούμε να υπηρετήσουμε τέτοιες πατρίδες, έχοντας μάλιστα εκπαιδευτεί τεχνηέντως γι’ αυτό; Έχοντας εκπαιδευτεί στη μη σκέψη, στη μη φωνή, στη μη δράση, αλλά στην ευτέλεια, στη «δράση» του τηλεοπτικού καναπέ ή της καρέκλας του υπολογιστή;

Όλοι αυτοί οι θεοί, οι ισχυροί του κόσμου, οι σύγχρονες εκδοχές του παγανιστικού θεού του πολέμου Μολώχ, ζητούν συνεχώς, όπως και κείνος, ανθρωποθυσίες.

Θα μας βρουν αιρετικούς, όχι σκυμμένους και βουβούς, χωρίς χαμηλωμένη τη φωνή, να τραγουδάμε τραγούδια, όπως το Αιρετικό του Γιάννη Αγγελάκα με τους υπέροχους στίχους.

Διαβάστε τους:

Δεν ξέρω αν βρίσκεται κρυμμένος
στα νύχια σου ο Θεός
μα εσύ πιο πολύ μου μοιάζεις
για λύκος νηστικός
κι όταν στα πρόβατα αγορεύεις
για του έθνους το καλό
διάολε σε βλέπω να χορεύεις του κτήνους το χορό.

Πες μου πως γίνεται η αγάπη
να ζει απ’ τη λέξη εχθρός
και πως θα βρω τη σωτηρία σκυμμένος και βουβός
κι αν πάλι αυτό το τραγουδάκι σου μοιάζει αιρετικό
διάολε φύγε από μπροστά μου, μου κρύβεις το Θεό.

Ποιος σκαλίζει το σκοτάδι στην ψυχή μου κι όταν χαίρομαι ποιος κλαίει
ποιος παλεύει να μισήσω το κορμί μου κι όταν τ’ αγαπάω ποιος φταίει
ποιος φρενάρει και ρημάζει τη ζωή μου κι όταν προχωράω ποιος κλαίει
ποιος ζητά να χαμηλώσω τη φωνή μου κι αν του τ’ αρνηθώ ποιος φταίει

Αξίζει να θυμηθούμε επίσης το υπέροχο τραγούδι «ONE» των Μetallica, το οποίο είναι εμπνευσμένο από την ταινία αυτή…

———-