Συνέντευξη στη Μάρω Παναγή
Tον συνάντησα λίγο πριν τις δύο μεγάλες του συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 3 και 4 Νοέμβρη. Άνετος και χαμογελαστός με υποδέχθηκε στο ξενοδοχείο που διέμενε και συζητήσαμε μεταξύ άλλων για το επάγγελμα του μουσικού συνθέτη, την κρίση της τέχνης, την τεχνολογία, ενώ μας αποκάλυψε και ένα πολλά υποσχόμενο μελλοντικό του πλάνο.
Τον γνωρίσαμε μέσα από τη μουσική του στις κλασικές ταινίες του σπουδαίου σκηνοθέτη Krzysztof Kieślowski, όπως η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» και η «Τριλογία Χρωμάτων». Ο Πολωνός μουσικός συνθέτης Zbigniew Preisner έχοντας υπογράψει τη μουσική σε πάνω από 40 ταινίες θεωρείται πλέον ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους συνθέτες.
Πώς νιώθετε που βρίσκεστε ξανά στην Ελλάδα;
Νιώθω σαν να γύρισα στην πατρίδα μου. Θυμάμαι όταν έγραψα τη μουσική για την πρώτη μου ταινία και την πρώτη μου παράσταση στη Θεσσαλονίκη… όλα αυτά ήταν εκπληκτικά γεγονότα για μένα. Τώρα νιώθω Έλληνας!
Είχατε πει σε μια συνέντευξη σας πριν αρκετά χρόνια πως η εποχή της «μεγάλης τέχνης» έχει περάσει και ακόμα και το επάγγελμα του μουσικού συνθέτη ταινιών φτάνει σταδιακά σε ένα τέλμα. Ωστόσο, είστε ένας άνθρωπος με πίστη και ελπίδα… Πώς βλέπετε σήμερα την ευρωπαϊκή τέχνη;
Η τέχνη πάντα αλλάζει με την πάροδο των ετών. Μιλώντας, όμως, συγκεκριμένα για τη μουσική… Το ίντερνετ με το οποίο έχουμε πρόσβαση σε αυτή, την καταστρέφει. Αυτό συμβαίνει για δύο βασικούς λόγους. Αν ο καλλιτέχνης θέλει να επενδύσει και να κάνει ένα δικό του πρότζεκτ στο οποίο να βάλει κάποια στοιχεία λίγο ακριβά, αυτό δεν τον συμφέρει οικονομικά. Δεν θα έχει κάποιο κέρδος από το ίντερνετ και ουσιαστικά θα χάσει τα λεφτά του. Εγώ κάποτε πουλούσα εκατομμύρια δίσκους και μπορούσα να επενδύσω σε μία συναυλία, τώρα δεν μπορώ να κάνω το ίδιο. Στο Spotify, για παράδειγμα, για ένα εκατομμύριο ακούσματα που θα γίνουν εσύ θα πάρεις 1.800 ευρώ. Είναι πολύ μικρές οι αμοιβές. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι πάντα υπάρχει μια κρίση στην τέχνη ανά τους αιώνες. Ίσως γιατί το παλιό δεν έχει φύγει και το καινούργιο δεν έχει αγαπηθεί. Σε αυτήν την κατάσταση βρίσκεται η παγκόσμια τέχνη αυτή τη στιγμή.
Μιλάτε, επομένως, για μια τέχνη σε κρίση. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται εξίσου σε μια κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική κρίση. Μπορεί η τέχνη της μουσικής, συγκεκριμένα και η δική σας, να προσφέρει έναν τρόπο να ξεπεραστεί αυτό;
Πάντα η τέχνη βοηθάει σε αυτό. Γιατί η τέχνη είναι το όνειρο. Οποιαδήποτε κρίση κι αν υπάρχει, είτε να μην έχεις χρήματα, είτε να σε έχει αφήσει το αγόρι σου, πάντα μπορείς να ονειρευτείς ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Αυτό κάνει η τέχνη. Υπάρχει για να δείξουμε έναν κόσμο τον οποίο δεν βλέπουμε αλλά τον αισθανόμαστε.
Μέσα σε όλη αυτή την ατμόσφαιρα κρίσης το αίσθημα της αγάπης λείπει. Tο τραγούδι σας “Song for the unification of Europe”, που είναι βασισμένο στην επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Κορίνθιους και μιλά για την αγάπη, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα του σήμερα. Κοιτώντας πίσω στη ζωή σας τι βλέπετε ότι έχει αλλάξει;
Η επιστολή του Αποστόλου Παύλου θα είναι πάντα επίκαιρη. «Η αγάπη πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει». Αυτό που έχει αλλάξει συμβαίνει πρώτη φορά στα χρονικά. Η τεχνολογία έχει υπερισχύσει της τέχνης. Νομίζουμε πως τα ξέρουμε όλα, αφού οτιδήποτε θέλουμε το βρίσκουμε στη Wikipedia, αλλά αυτό είναι επιφανειακή γνώση. Δεν είναι γνώση που έχεις ζήσει, γνώση σε βάθος. Έχω την αίσθηση ότι η τεχνολογία μας κυβερνά και όχι εμείς αυτή. Γι’ αυτό τον λόγο ζούμε σε έναν κόσμο τον οποίο δεν μπορούμε να περιγράψουμε. Θα αρχίσουμε να το σκεφτόμαστε αυτό όταν θα γίνει κάτι πολύ άσχημο. Μετά τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο όλα θα είναι υπέροχα. Το ερώτημα είναι ποιος από εμάς θα επιβιώσει.
Η τεχνολογία, ωστόσο, δεν ξεπήδησε από μόνη της ξαφνικά. Η ανθρώπινη αντίληψη καλλιεργήθηκε σταδιακά από τον καπιταλισμό και το χρήμα εν γένει και φτάσαμε στο σημείο που περιγράψατε.
Ναι, αλλά ας δούμε τι κάνει και τι δημιουργεί το facebook. Στην αγορά η αξία του είναι περίπου 750 δις. Μια μέρα θα κλείσουν αυτόν τον δορυφόρο και θα δεις ότι και χωρίς αυτό μπορούμε να ζήσουμε. Θα αρχίσουμε να βγαίνουμε και να συναναστρεφόμαστε πιο πολύ. Αλλά αν αρχίσουμε μόνο να καλλιεργούμε πατάτες και καρπούζια δεν θα επιζήσουμε. Γι’ αυτό πρέπει να τηρούμε πάντα τις αναλογίες και να ξέρουμε τι είναι αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε στη ζωή μας.
Με τον φίλο και συνεργάτη σας Krzysztof Kieślowski είχατε μια ιδέα να κάνετε ένα κονσέρτο με τίτλο “Life” σε ένα θέατρο μη κλασικό όπως αυτό της όπερας, αλλά πιο ζωντανό, όπως η Ακρόπολη. Η συναυλία σας, όμως, τον Νοέμβριο στο Μέγαρο Μουσικής δεν μοιάζει με αυτή την ιδέα. Έχετε στα μελλοντικά σας πλάνα να υλοποιήσετε κάτι τέτοιο; Ακόμη κι αν ο φίλος σας δε βρίσκεται πια εδώ…
Όταν έπαιζα στο Ηρώδειο και έβγαινα στη σκηνή, μου σηκωνόταν η τρίχα! Γιατί σκεφτόμουν όλους αυτούς τους φιλοσόφους και θαυμάσιους καλλιτέχνες που βρέθηκαν εκεί πριν από εμένα. Γι’ αυτό θέλαμε να κάνουμε εκεί το κονσέρτο “Life”. Δυστυχώς δεν προλάβαμε να το υλοποιήσουμε… Θα ήθελα να ανεβάσω, όμως, στο Ηρώδειο μια όπερα, με το όνομα «Κασσάνδρα». Γιατί θα ήθελα να μεταφέρω από την Ελλάδα τα άσχημα νέα της μάντισσας Κασσάνδρας σε όλον τον κόσμο. Αν βρεθεί κάποιος που να θέλει να συνεργαστεί και να το υλοποιήσουμε, θα γίνει οπωσδήποτε!
Εύχομαι, λοιπόν, να το καταφέρετε… Σας ευχαριστώ πολύ!
Στις 3 και 4 Νοεμβρίου έρχεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για δύο ξεχωριστές συναυλίες με τίτλο «Η κοσμοπλάστρα μουσική του Zbigniew Preisner». Θα τον συνοδέψουν επί σκηνής η διεθνούς φήμης τραγουδίστρια Lisa Gerrard και η μεγάλη ελληνίδα ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη. Θα συμμετέχουν, επίσης, η σπουδαία σοπράνο Edyta Krzemien, ο διάσημος πιανίστας Konrad Mastylo, ο εξαιρετικός βιολιστής Zbigniew Paleta αλλά και η Νέα Συμφωνική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και η Μικτή Χορωδία «Νίκος Αστρινίδης».
«Η μουσική μου δεν είναι κλασική, όμως ταυτοχρόνως δεν είναι και μουσική ταινιών με τη στενή του όρου έννοια. Φτιάχνω δημιουργίες. Γράφω δημιουργική μουσική με την καρδιά. Όπως έλεγε ο Αριστοτέλης: Ζούμε με συναισθήματα, όχι με τις ώρες στο ηλιακό ρολόι. Θα έπρεπε να μετράμε το χρόνο με τους χτύπους της καρδιάς…»
Διαβάστε το δελτίο τύπου για τις εμφανίσεις του Zbigniew Preisner στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών