Γράφει ο Δημήτρης Κονιδάρης

Σήμερα, 29 Ιουλίου, εορτάζουμε τα γενέθλια του παμμέγιστου Μίκη Θεοδωράκη, του κορυφαίου συνθέτη, που άλλαξε την πορεία της Ελληνικής Μουσικής και γενικότερα του Πολιτισμού μας σε πρωτόγνωρο βαθμό. Ο Μίκης μας, ο Μίκης των Ελλήνων, ο Μίκης της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας, της Ειρήνης  και όλου του αγωνιζόμενου κόσμου, γεννήθηκε σαν σήμερα πριν 96 χρόνια στην Χίο. Έχοντας ζήσει μια πολυτάραχη και ιδιαιτέρως δύσκολη ζωή, ειδικά μέχρι την αποφυλάκισή του από το καθεστώς των συνταγματαρχών, δεν σταμάτησε ούτε λεπτό να παλεύει για τις αξίες που πρεσβεύει και οι οποίες έχουν καθοδηγήσει τις πράξεις του όλες αυτές τις δεκαετίες.

Ασφαλώς είναι γνωστό ότι ο Μίκης έχει γράψει πολλά βιβλία και χιλιάδες άρθρα για τη μουσική, την πολιτική και όχι μόνο. Επίσης, ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική με γνώμονα πάντοτε την προσφορά του στην πατρίδα. Εντούτοις η περίοπτη και εντελώς ξεχωριστή θέση που έχει κατακτήσει στην ιστορία, οφείλεται αναντιλέκτως στο αξεπέραστο συνθετικό του έργο. Ένα έργο ασύγκριτο και πρωτότυπο με μελωδίες ασύλληπτου κάλλους που έχουν κερδίσει τη θέση τους στις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων ανά την υφήλιο. Ασχολήθηκε με πολλά είδη μουσικής όπως εκκλησιαστική μουσική, όπερα, ορατόρια, μπαλέτα, μουσική δωματίου, μουσική για αρχαίο δράμα, μουσική για κινηματογράφο αλλά και μόνο με τους κύκλους τραγουδιών και τη μελοποιημένη ποίηση, στην οποία υπήρξε ο πρωτοστάτης, κερδίζει την κορυφαία θέση ανάμεσα στους δημιουργούς.

Ο Μίκης θέλοντας να ξεφύγει από τις Δυτικοευρωπαϊκές τάσεις, σχολές και επιρροές, επιθυμούσε διακαώς να παρουσιάσει κάτι καινούργιο που να συνταιριάζει τα προσωπικά βιώματά με την έμπνευσή του. Έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι η Ευρώπη, όπως τη γνώρισε την περίοδο 1954-1960, τον απογοήτευσε και έκανε στροφή  στην καριέρα του μελοποιώντας τον Επιτάφιο του Γιάννη Ρίτσου στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο Επιτάφιος ήταν  ένα ιστορικό ποίημα ευρύτατης αποδοχής, γραμμένο το 1936, αλλά με τη μουσική του Μίκη έγινε τραγούδι στα χείλη του λαού σηματοδοτώντας το πέρασμα σε μια λαμπρή περίοδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ουσιαστικά, ο Επιτάφιος ήταν η απαρχή των πολυάριθμων μελοποιημένων ποιημάτων που έγραψαν ιστορία και εντυπώθηκαν στη συλλογική μνήμη δημιουργώντας ένα αληθινό φαινόμενο που όμοιό του δεν έχει να παρουσιάσει καμία χώρα σε τέτοια έκταση: ποίηση μεγάλων ποιητών να τραγουδιέται από τον απλό λαό. Δεν είναι καθόλου υπερβολικό να ισχυριστούμε ότι πάνω στο δρόμο που χάραξε ο Μίκης βάδισαν κι άλλοι εμπνευσμένοι συνθέτες της πατρίδας μας χαρίζοντάς μας μνημειώδη έργα μελοποιημένης ποίησης. Αν η προσπάθεια του Μίκη με τη μελοποίηση του Επιταφίου δεν είχε στεφθεί με επιτυχία, τότε η ελληνική μουσική θα είχε ακολουθήσει άλλη οδό και σίγουρα όχι τόσο επιτυχημένη και ποιοτική.

Παράλληλα, πέρα από τη συγγραφή των έργων του, ήταν ο πρώτος που διοργάνωσε λαϊκές συναυλίες, από τις αρχές του 1960, στη χώρα μας ερχόμενος σε άμεση επαφή με τον κόσμο με αποτέλεσμα να προκαλέσει ένα, μέχρι τότε, αδιανόητο φαινόμενο: δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι να τραγουδούν τη μουσική του με φοβερό πάθος και ένταση μέσα σε κλίμα μυσταγωγίας και συγκίνησης. Έτσι, με τους δίσκους του και τις συναυλίες του έως το 1967 αποτέλεσε «κόκκινο πανί» για το επίσημο κράτος και παρακράτος της εποχής αφού ήταν μπροστάρης σε θέματα ελευθερίας, δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης.

Με την έλευση της χούντας ο Μίκης, όπως ήταν αναμενόμενο, κυνηγήθηκε βάναυσα και φυλακίστηκε ενώ τα έργα του απαγορεύτηκαν δια νόμου. Το απεχθές  δικτατορικό καθεστώς αναγκάστηκε να τον ελευθερώσει το 1970 υπό το βάρος της διεθνούς κατακραυγής και της εντονότατης πίεσης από προσωπικότητες παγκόσμιας  ακτινοβολίας.  Μετά την αποφυλάκισή του, έφυγε για το εξωτερικό και  ξεκίνησε  συναυλίες ανά την υφήλιο με τις οποίες γνωστοποίησε το ελληνικό ζήτημα σε όλο τον κόσμο. Ως εκ τούτου έγινε ο κυριότερος εκφραστής των αιτημάτων του Ελληνικού λαού για δημοκρατία καθώς και πολλών αγωνιζόμενων λαών του πλανήτη που στέναζαν υπό το βάρος ανελεύθερων καθεστώτων. Η επιστροφή του στη χώρα μας το 1974 έφερε ένα κύμα πολλών συναυλιών με τα μαγικά τραγούδια του αλλά οι Ελληνικές Κυβερνήσεις σχεδόν πάντοτε τον αντιμετώπιζαν με έντονη δυσπιστία και με μεγάλη εχθρότητα. Πριν εκπνεύσει η δεκαετία του 1970 το ενδιαφέρον του κόσμου για το πολιτικό τραγούδι είχε αρχίσει να φθίνει ενώ υπήρχε  πολεμική από το “μουσικό σύστημα” και από το επίσημο κράτος. Αποτέλεσμα ήταν να μην προβάλλονται τα τραγούδια του στους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Τα χρόνια της δεκαετίας του 1980 ήταν ακόμα πιο πασιφανής η  προσπάθεια να τεθεί στο περιθώριο η μουσική του αλλά κάτι τέτοιο κατέστη αδύνατο γιατί απλούστατα η μουσική του Μίκη είναι κτήμα του Ελληνικού λαού και, βεβαίως,  αναπόσπαστο κομμάτι της καρδιάς και του μυαλού του Έλληνα.

Τα τελευταία σαράντα χρόνια πραγματοποιούνται πλήθος συναυλιών με τα τραγούδια του σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αυτές τις συναυλίες παρακολουθούν πλήθος ανθρώπων, μεγαλύτερων και νεότερων ηλικιών, που έρχονται σε επαφή με ένα μέρος του έργου του. Σε αυτές τις εκδηλώσεις ο παλμός του κόσμου και των συμμετεχόντων καλλιτεχνών είναι τέτοιος που φαίνεται η απίστευτη δυναμική των τραγουδιών του Εθνικού και Παγκόσμιου Μίκη.

Όμως, στο παρόν άρθρο δεν είναι, φυσικά, σκοπός να παρουσιαστεί το ανεπανάληπτο έργο του ούτε η μεγαλειώδης πορεία του αφού γι’ αυτό θα απαιτούνταν εκατοντάδες τόμοι από μαέστρους του λόγου. Σκοπός μας είναι να εκφράσουμε τον απεριόριστο θαυμασμό μας και την άπειρη ευγνωμοσύνη μας για όσα μας έχει προσφέρει ο μέγιστος Μίκης. Η ίδια η παρουσία του είναι ένα δώρο για την πατρίδα μας και τον αγωνιζόμενο άνθρωπο σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη ενώ το έργο του  έχει ομορφύνει όχι μόνο τον Ελληνικό Πολιτισμό αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Ο Μίκης τίμησε και δόξασε την πατρίδα μας όσο ελάχιστοι. Τα καλλιτεχνικά του επιτεύγματα και η συνολική  πορεία τον καθιστούν πέραν πάσης αμφιβολίας ως έναν από τους μεγαλύτερους Έλληνες όχι μόνο του 20ου αιώνα αλλά και της Νεότερης Ελλάδας. Αναμφισβήτητα η περίπτωση του Μίκη είναι πέρα για πέρα μοναδική. Δεν αρκέστηκε στο υπέρμετρο ταλέντο του αλλά κατέβαλε τιτάνιες προσπάθειες για να προωθήσει την τέχνη του και μαζί με αυτήν πανανθρώπινες αξίες. Στο μεγαλόπνοο αυτό έργο συμπεριέλαβε κομβικά στοιχεία της Ελληνικής και της παγκόσμιας ιστορίας και, δικαίως, συνδέθηκε με την πάλη των λαών για Δημοκρατία και Αυτοδιάθεση. Έτσι, το όνομά του είναι συνώνυμο της μουσικής και των αγώνων για μια καλύτερη ζωή και αυτό αναγνωρίζεται σε πάμπολλα μέρη του πλανήτη αφού ο Μίκης είναι παγκόσμιος.

Εν τέλει το ογκωδέστατο και άφθαστου κάλλους έργο του Μίκη, είναι ένας σταθερός σύντροφος και ασφαλής  οδηγός για κάθε ελεύθερο, αγωνιζόμενο και σκεπτόμενο άνθρωπο. Ο Μίκης είναι μη συγκρίσιμο μέγεθος και έχει φωτίσει τη χώρα μας και τον πλανήτη ανοίγοντας νέους δρόμους στη μουσική. Η συνεισφορά του είναι ανυπολόγιστη και, πιστεύω ακράδαντα, ότι το ελάχιστο χρέος που έχουμε να κάνουμε σήμερα είναι να του πούμε:

Χρόνια πολλά και καλά, Μίκη!
Όσες ευχαριστίες και να εκφράσουμε, δεν θα είναι αρκετές!

—————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here