Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
«Μια φορά κι ένα καιρό, ήταν μια πανέμορφη πόλη, που οι φιλόξενοι κι ανοιχτόκαρδοι κάτοικοί της λάτρευαν τη μουσική. Έτσι λοιπόν, για πολλά – πολλά χρόνια κάθε Σεπτέμβριο, πλημμύριζε από μελωδίες που έγραψαν μεγάλη ιστορία»…
Κάπως έτσι θα μπορούσε ν’ αρχίζει ένα «παραμύθι», αναφερόμενο στο Φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης. Μα, μήπως κάτι τέτοιο δεν ήταν; Από το 1962 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας μόλις ξεκινούσε ο Σεπτέμβριος έβαζε τα καλά της, για να υποδεχτεί τους εκλεκτούς καλεσμένους της από το χώρο της μουσικής. Τα βλέμματα όλης της φιλόμουσης Ελλάδας, στρέφονταν στο «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», για πολλά χρόνια τόπο διεξαγωγής του Φεστιβάλ.
Κάθε 15 ημέρες λοιπόν, θα γυρίζουμε το ρολόι του χρόνου σ’ εκείνες τις αξέχαστες εποχές, παρουσιάζοντας χρόνο με το χρόνο τα τραγούδια, τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές που γράψανε τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο θεσμό. Όλα αυτά, μαζί με διάφορα παραλειπόμενα, εντός κι εκτός σκηνής…
———————————————————–
1962: Όταν …έσπασαν οι «Αλυσίδες»
Τα μουσικά φεστιβάλ στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ήταν ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους προβολής τραγουδιών, δημιουργών και φυσικά ερμηνευτών. Μπορεί το ραδιόφωνο να έφερνε παλιές και νέες φωνές στα σπίτια όσων Ελλήνων διέθεταν τη σχετική συσκευή, ωστόσο η «ζωντανή» παρουσία ήταν από τότε εξαιρετικά σημαντική.
Επιπλέον, ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία και για το κοινό, που δεν είχε τη δυνατότητα να πηγαίνει στα «κοσμικά» κέντρα της εποχής, να δει από κοντά τα «ινδάλματά» του, καταβάλλοντας ένα σχετικά μικρό αντίτιμο σε σχέση με τα ακριβά νυχτερινά μαγαζιά.
Εκείνα τα χρόνια, το «ελαφρό» τραγούδι ήταν στις δόξες του και κυριάρχησε στα πρώτα τρία «Ελληνικά Φεστιβάλ Τραγουδιού» (1959, 1960, 1961), που είχαν λάβει χώρα στην Αθήνα. Ήταν οι διοργανώσεις που χάρισαν πανελλήνια φήμη στον Μάνο Χατζιδάκι και στον Μίκη Θεοδωράκη, που τότε δεν ήταν γνωστοί στο πλατύ κοινό (εξαίρεση ο πρώτος, που είχε εμφανιστεί λίγο πιο νωρίς στα μουσικά μας πράγματα).
Ωστόσο, το 1962 αποφασίστηκε η «μετοίκηση» του Φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη και μάλιστα, ως χρόνος διεξαγωγής του επελέγη η περίοδος της Διεθνούς Έκθεσης. Ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη συμπρωτεύουσα ν’ αποτελέσει το κέντρο του πανελλήνιου -και όχι μόνο- ενδιαφέροντος και ιδιαίτερα στο καλλιτεχνικό κομμάτι, καθώς ήδη από το 1960 είχε ξεκινήσει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου…
Έτσι λοιπόν, η «νύφη του Θερμαϊκού» έβαλε τα καλά της για να υποδεχθεί το «αφάν γκατέ» της υποκριτικής και της μουσικής. Το τριήμερο 12, 13 και 14 Σεπτεμβρίου του 1962, στο ιστορικό ανοιχτό γήπεδο της Χ.Α.Ν.Θ. (το οποίο έπαψε να υπάρχει εδώ και λίγα χρόνια), έλαβε χώρα το πρώτο «Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού» της Θεσσαλονίκης.
Διοργανώτρια φυσικά η Διεθνής Έκθεση, σε συνεργασία με την Ελληνική Μουσική Εταιρεία. Τιμή εισιτηρίου; Μόλις 25 δραχμές! Όπως ήδη αναφέραμε, το χαμηλό κόστος εισόδου ήταν ένα κίνητρο για τον κόσμο να παρακολουθήσει την εκδήλωση, βλέποντας παράλληλα από κοντά ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού ελαφρού τραγουδιού της εποχής. Η ανταπόκρισή του ήταν μεγάλη, καθώς υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 10.000 θεατές βρέθηκαν στις κερκίδες του γηπέδου και στις τρεις ημέρες, γεμίζοντάς το ασφυκτικά!
Παράλληλα με την έναρξη του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, κάνει την εμφάνισή του ο άνθρωπος που θ’ αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην παρουσίασή του: Ο αείμνηστος Άλκης Στέας, ο κύριος «ευτυχείτε», που θα κρατήσει τη θέση του μέχρι και το 1980, με εξαίρεση το 1975, που θα το παρουσιάσουν οι γνωστοί ηθοποιοί Γιώργος Τζώρτζης και Τόνια Καζιάνη. Μια φωνή που συνδέθηκε άρρηκτα με το θεσμό και που παρά τις καλές προσπάθειες που ακολούθησαν την αποχώρησή του, δε βρέθηκε ισάξιος διάδοχός του…
Να σημειωθεί ότι βασικός κανόνας της διοργάνωσης για πολλά χρόνια, ήταν η απαγόρευση «λαϊκών» οργάνων και ρυθμών στις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών, ήτοι μπουζούκι, μπαγλαμάς κλπ…
Το «παρθενικό» πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ 1962, κέρδισε η αξέχαστη Καίτη Μπελίντα με τις «Αλυσίδες» του Κώστα Γιαννίδη, πάνω σε στίχους του Στέλιου Χριστοφίδη. Μια σπουδαία ερμηνεύτρια, η οποία όμως είχε ένα επώδυνο και πρόωρο τέλος. Ωστόσο, πρόλαβε να γράψει το όνομά της με χρυσά γράμματα στο βιβλίο του ελληνικού τραγουδιού…
Κι επειδή το γεγονός είχε πάρει τεράστια δημοσιότητα, από την επόμενη μέρα η Μπελίντα έγινε «το πρόσωπο της ημέρας». Η πόλη γέμισε με μεγάλες φωτογραφίες της, τα (σχετικά λιγοστά) δισκοπωλεία κατακλύστηκαν από δίσκους 45 στροφών με τη φωνή της, ενώ ο τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός μετέδιδε σχεδόν όλη μέρα τις επιτυχίες της, αλλά βεβαίως και τις «Αλυσίδες»…
Σημειωτέον ότι εκείνη την εποχή, ορισμένοι ερμηνευτές εμφανίζονταν με δύο τραγούδια στην εκδήλωση. Έτσι συνέβη και με τη νικήτρια, η οποία ερμήνευσε και το «Κάθε ανθρώπινη καρδιά», σε μουσική και στίχους Γιώργου Μουζάκη, υπό την ενορχήστρωση και διεύθυνση του Τάκη Αθηναίου.
Τα άλλα βραβεία – Οι πιο γνωστές συμμετοχές
Ωστόσο, δεν ήταν μόνον η Μπελίντα που έμεινε στην ιστορία αυτού του πρώτου Φεστιβάλ της συμπρωτεύουσας. Υπήρξαν κι άλλοι σημαντικότατοι ερμηνευτές, που κόσμησαν με την παρουσία τους τη διοργάνωση και έδωσαν το δικό τους, ξεχωριστό τόνο σ’ αυτή.
Από πλευράς βραβείων, τη δεύτερη θέση πήρε η Νάντια Κωνσταντοπούλου με τις «Χαρές της ζωής», του συζύγου της Τάκη Μωράκη, σε δικούς της στίχους. Παράλληλα, ερμήνευσε και το «Ξέρω ένα δρόμο», σε μουσική Μωράκη και στίχους του γνωστού κονφερανσιέ Γιώργου Οικονομίδη.
Από εκεί και πέρα, την τρίτη θέση κατέλαβε η Γιοβάννα με το «Κι όμως υπάρχει χαρά» του Σπήλιου Μεντή (πατέρα της γνωστής ηθοποιού Νένας), με ενορχήστρωση και διεύθυνση του Μίμη Πλέσσα, εκ των σκαπανέων και θερμών υποστηρικτών του Φεστιβάλ στην πρώτη περίοδό του.
Συνολικά, διαγωνίστηκαν 20 τραγούδια με εκλεκτούς και γνωστούς ερμηνευτές της εποχής. Ξεκινάμε με τη Τζένη Βάνου, η οποία βρισκόταν στο ξεκίνημα της μεγάλης καριέρας της και συμμετείχε σχεδόν κάθε χρόνο στη διοργάνωση, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια του. το 1962, εμφανίστηκε με τα «Να ‘ρχόσουν τώρα αγάπη μου» και «Τραγούδι δίχως τέλος», εντυπωσιάζοντας το κοινό με τις ανεξάντλητες ερμηνευτικές δυνατότητές της…
Συνεχίζουμε με το Γιάννη Βογιατζή, από τους πιο αγαπημένους και …πολυβραβευμένους ερμηνευτές του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Στο πρώτο, ερμήνευσε τα «Σαν χτυπήσει η ώρα δυο» και «Πιο πάνω από τα σύννεφα».
Αλλά και σε ποιους ή ποιες από τα υπόλοιπα ονόματα να σταθούμε; Στο Σώτο Παναγόπουλο; Στη Ζωή Κουρούκλη; Στο Φώτη Δήμα; Εκείνη την εποχή, όλοι ήταν δημοφιλέστατοι και το κοινό της συμπρωτεύουσας τους αποθέωσε…