5+1 επιλέγει ο Δημήτρης Κονιδάρης

Σαν σήμερα στις 11 Δεκεμβρίου 1922 γεννήθηκε στο Περιστέρι ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές στη χώρα μας κατά τον 20ο αιώνα. Ο Μπιθικώτσης καταγόταν από φτωχή οικογένεια όπως, άλλωστε, οι περισσότεροι καλλιτέχνες του λαϊκού τραγουδιού και πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Η αγάπη του για τη μουσική φάνηκε σε μικρή ηλικία. Έδειξε, μάλιστα, υπερβάλλοντα ζήλο προσπαθώντας επιτυχώς να μάθει κιθάρα άνευ διδασκάλου. Τα ακούσματα από τη μουσική του Μάρκου Βαμβακάρη τον επηρέασαν καταλυτικά και αποφάσισε να ακολουθήσει το δρόμο του λαϊκού τραγουδιού. Ακόμα και στα χρόνια της μεγάλης του δόξας ο Μπιθικώτσης ποτέ δεν έπαψε να εκφράζει τον ανυπόκριτο θαυμασμό του για τον Βαμβακάρη θεωρώντας τον ως το «δέντρο» της λαϊκής μουσικής.

Κατά τη μαύρη περίοδο της γερμανικής κατοχής έβγαζε τα προς το ζην παίζοντας κιθάρα σε ταβερνάκια ενώ προς τα τέλη δεκαετίας του 1940 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στη Μακρόνησο όπου συνάντησε για πρώτη φορά τον Μίκη Θεοδωράκη. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, δραστηριοποιήθηκε ως συγκροτηματάρχης, οργανοπαίκτης του μπουζουκιού και ως συνθέτης. Σταδιακά άρχισε να ερμηνεύει ο ίδιος κάποια τραγούδια του («Τρελοκόριτσο») όπως και άλλων συνθετών («Γαρύφαλλο στ’ αυτί» του Μάνου Χατζιδάκι) σημειώνοντας αξιοσημείωτη επιτυχία (αναλυτικότερες πληροφορίες για τα πρώτα βήματά του είχαμε παρουσιάσει σε παλαιότερο αφιέρωμα).

Στο 1960 ξεκίνησε η συνεργασία του με τον Μίκη και, συγκεκριμένα, στον Επιτάφιο του Ρίτσου με το δίσκο να τυγχάνει ευρύτατης αποδοχής παρά τις αντιδράσεις όχι μόνο του πολιτικού κατεστημένου της εποχής αλλά και μέρους της διανόησης. Εν συνεχεία, με τις δεκάδες ερμηνείες του στα τραγούδια του Μίκη πάνω στα λόγια των ποιητών Ελύτη, Ρίτσου, Σεφέρη, Λειβαδίτη, Χριστοδούλου, Γκάτσου, Κατσαρού, Καμπανέλλη, κ.α. «χάρισε στο ελληνικό τραγούδι τις συγκλονιστικότερες στιγμές του» σύμφωνα με τον μουσικολόγο Κώστα Μυλωνά. Πάνω στην επιβλητική και δωρική φωνή του βρήκαν τον καλύτερο εκφραστή τους πάμπολλα τραγούδια σπουδαίων συνθετών του έντεχνου όπως Χατζιδάκι, Ξαρχάκου, Μούτση, Σπανού και λαϊκών όπως Τσιτσάνη, Καλδάρα, Μητσάκη, Παπαϊωάννου και, ασφαλώς, του πατριάρχη του ρεμπέτικου Μάρκου Βαμβακάρη. Ο ίδιος ο Μπιθικώτσης έγραψε τη μουσική πολλών κομματιών που έγιναν μεγάλες επιτυχίες όπως «Τρελοκόριτσο», «Του Βοτανικού ο μάγκας», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Εγνατίας 406», «Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα», «Επίσημη αγαπημένη», «Ο έρωτας γεννήθηκε για δύο», «Μια γυναίκα φεύγει», «Ο κυρ Θάνος», κ.α.

Σημαντικό κομμάτι της μεγαλειώδους καριέρας του ήταν η συμμετοχή του σε ουκ ολίγες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου κυρίως τη δεκαετία του 1960. Οι ταινίες της μακρινής εκείνης εποχής, πέραν της οποιασδήποτε μεγάλης ή μικρότερης καλλιτεχνικής τους αξίας, κατέγραψαν κολοσσιαίες μορφές του ελληνικού τραγουδιού να ερμηνεύουν ζωντανά στο πάλκο. Συνεπώς, η σημασία τους για τον πολιτισμό μας είναι κομβική, πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε τα «εγκλήματα» που έχουν διαπραχθεί στο θέμα αυτό ακόμα και την επόμενη δεκαετία (1970). Π.χ. σειρές όπως «Ο άγνωστος πόλεμος» και το «Λούνα παρκ» σβήστηκαν από τα οπτικά μέσα της εποχής ενώ παραστάσεις όπως «Το μεγάλο μας τσίρκο» δεν καταγράφηκαν ποτέ ολοκληρωμένα με αποτέλεσμα να μην περάσουν στις νεότερες γενιές.

Ο Μπιθικώτσης με τη συμμετοχή του στις ταινίες έδωσε την ευκαιρία να τον θαυμάσουμε στα καλά του και όχι μόνο σε μεγάλη ηλικία κατά τη δεκαετία του 1990 όταν η φωνή του είχε απολέσει το σφρίγος της και το ανεπανάληπτο ηχόχρωμά της. Με αφορμή τη σημερινή επέτειο γέννησης του θρυλικού ερμηνευτή επιλέγουμε 5+1 τραγούδια που παρουσίασε σε ελληνικές ταινίες. Σημειώνεται ότι δεν περιλαμβάνουμε κομμάτια από τη συνεργασία του με τον Μίκη αφού κάτι τέτοιο είχαμε πράξει σε παλαιότερο αφιέρωμα.

Ξεκινάμε λοιπόν:

1. «Ο μπάρμπα Θωμάς» σε στίχους και μουσική του Γιώργου Μητσάκη από την ταινία «Τα σκαλοπάτια της ζωής» (1962). Σκηνοθέτης ο Νέστορας Μάτσας που συνυπέγραψε και το σενάριο με τον Κώστα Ασημακόπουλο. Πρωταγωνιστούσαν οι Ορέστης Μακρής, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Λευτέρης Βουρνάς, Αρτέμης Μάτσας, Κατερίνα Βασιλάκου, Ελένη Ζαφειρίου. Η σκηνή κατά την οποία ο Μπιθικώτσης τραγουδά το εν λόγω κομμάτι είναι από τις κλασικότερες αφού «απευθύνεται» στο μπάρμπα Θωμά, βασικό ήρωα της ταινία, που τον ενσαρκώνει ο μεγάλος Ορέστης Μακρής.

2. «Μάνα μ’ όταν με γέννησες» του Μάρκου Βαμβακάρη από την ταινία «Άπονη ζωή» (1964) σε σκηνοθεσία Πάνου Γλυκοφρύδη ο οποίος συνυπέγραψε και το σενάριο μαζί με τον Ερρίκο Θαλασσινό. Πρωταγωνιστές οι Χρήστος Νέγκας, Μέμα Σταθοπούλου, Μιράντα Μυράτ, Λαυρέντης Διανέλλος.

3. «Σπασμένα τριαντάφυλλα» σε μουσική Γρ. Μπιθικώτση και στίχους Κώστα Σιμόπουλου από την ταινία «Έκλαψα πικρά για σένα» (1964) του Παναγιώτη Κωνσταντίνου. Πρωταγωνιστούσαν οι Χρήστος Νέγκας, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Παντελής Ζερβός, Ζωρζ Σαρρή, Λίνα Οικονομίδου. Εδώ τελειώνοντας την ερμηνεία του ο Μπιθικώτσης αποθεώνεται από τους ηθοποιούς και ανταλλάσσει χειραψίες.

4. «Τώρα που ‘ρχονται τα χιόνια» του Απόστολου Καλδάρα από την ταινία «Ο άνθρωπος που γύρισε από τον πόνο» (1966) σε σκηνοθεσία Απόστολου Τεγόπουλου και σενάριο Νίκου Φώσκολου με τους Νίκο Ξανθόπουλο, Αφροδίτη Γρηγοριάδου, Ελένη Ζαφειρίου, Νάσο Κεδράκα, Γιώργο Βελέντζα. Ένα πρόσθετο και, οπωσδήποτε, αξιοπαρατήρητο στοιχείο είναι ότι μαζί με τον Μπιθικώτση εμφανίζεται και ο ίδιος ο Καλδάρας να παίζει μπουζούκι.

5. «Μη μου λες εμένα τέτοια» του Άκη Πάνου από την ταινία «Ζητούνται γαμπροί με προίκα» (1970) σε σκηνοθεσία Απόστολου Τεγόπουλου και σενάριο Μάρκου Μαλλιαράκη. Πρωταγωνιστούσαν οι Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Γιάννης Βογιατζής, Σάσα Καστούρα, Σάσα Καζέλη, Μαρί Πανταζή. Κι εδώ με την ολοκλήρωση της ερμηνείας οι ηθοποιοί χειροκροτούν θερμά τον Μπιθικώτση.

+1… «Η πολιορκία» του εμβληματικού Βασίλη Τσιτσάνη από την ταινία «Φεύγω με πίκρα στα ξένα» (1964) σε σκηνοθεσία Ερρίκου Θαλασσινού και σενάριο Δημήτρη Μελέτη. Πρωταγωνιστούσαν οι Μάρθα Βούρτση, Χρήστος Νέγκας, Ζωρζ Σαρρή, Άγγελος Μαυρόπουλος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος. Λίγο πριν τραγουδήσει ο Μπιθικώτσης, εμφανίζεται και ο Τσιτσάνης ο οποίος απευθύνεται στους παρισταμένους λέγοντας «Παιδιά, θέλω να το προσέξετε αυτό το τραγούδι. Είναι από τα καλύτερά μου και το αφιερώνω στους αγωνιστές της Κύπρου». Αναμφίβολα η συνύπαρξη στη μεγάλη οθόνη δύο μύθων, των Τσιτσάνη και Μπιθικώτση, ανεβάζει κατά πολύ την ιστορική αξία της ταινίας.

Ασφαλώς υπάρχουν πολλά τραγούδια που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν αλλά η επιδίωξή μας ήταν να επιλεγεί ένα κομμάτι από τους Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Καλδάρα, Μητσάκη, Πάνου καθώς κι ένα του ίδιου του ερμηνευτή. Όπως αναφέρθηκε ο Μπιθικώτσης, συμμετείχε σε πολλές ταινίες και αναφέρουμε ενδεικτικά μερικές:
• Μοντέρνα σταχτοπούτα
• Το κλωτσοσκούφι
• Τα κόκκινα φανάρια
• Έκλεψα τη γυναίκα μου
• Άγγελοι χωρίς φτερά
• Η Αθήνα τη νύχτα
• Η μοδιστρούλα
• Κάποτε κλαίνε και οι δυνατοί
• Νυχτοπερπατήματα
• Ο αλήτης του λιμανιού
• Ο γολγοθάς μιας αθώας
• Ο κατατρεγμένος
• Σκλάβοι της μοίρας

Σε κάθε περίπτωση η κληρονομιά του Μπιθικώτση είναι ανυπολόγιστη αφού με τις αξεπέραστες ερμηνείες του και τα όμορφα τραγούδια που συνέθεσε ο ίδιος, άφησε έναν αληθινό πολιτιστικό θησαυρό…

—————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here