Γράφει ο Παύλος Ζέρβας
Οι Roxy Music δεν ήταν απλώς ένα συγκρότημα – ήταν ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, μια αισθητική επανάσταση και μια μουσική δήλωση που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το glam rock, το art rock και τη μόδα στη μουσική. Με ηγέτη τον Bryan Ferry, την εικονική παρουσία του Brian Eno (στα πρώτα τους βήματα) και μια σειρά από χαρισματικούς μουσικούς, οι Roxy Music δημιούργησαν έναν ήχο και μια εικόνα που παραμένουν διαχρονικά.
Η Γέννηση των Roxy Music
Οι Roxy Music σχηματίστηκαν στο Λονδίνο το 1970, από τον Bryan Ferry (φωνητικά, πιάνο), έναν πρώην δάσκαλο τέχνης με ιδιαίτερη αγάπη για την αισθητική και τον σουρεαλισμό. Σύντομα πλαισιώθηκε από μια ομάδα ταλαντούχων μουσικών: Brian Eno (synthesizers, tape effects), Andy Mackay (σαξόφωνο, όμποε), Phil Manzanera (κιθάρα), Paul Thompson (ντραμς) και Graham Simpson (μπάσο, στο ντεμπούτο).
Η αρχική ιδέα ήταν να παντρέψουν την avant-garde τέχνη με την pop κουλτούρα, δημιουργώντας έναν ήχο που να ακροβατεί ανάμεσα στην glam υπερβολή και τον καλλιτεχνικό πειραματισμό.
Το όνομα “Roxy Music” προέρχεται από τις κινηματογραφικές αίθουσες Roxy Cinemas – o Ferry αγαπούσε τις παλιές ταινίες και ήθελε το συγκρότημα να παραπέμπει σε κάτι λαμπερό, στυλάτο και ελαφρώς παλιομοδίτικο, αλλά με νεωτερικό περιεχόμενο. Το “Music” προστέθηκε για να γίνει πιο “cool” και να διαχωριστεί από άλλες μπάντες που λέγονταν απλά Roxy.
Τα περισσότερα εξώφυλλα των album τους όπως θα δούμε και παρακάτω, δείχνουν μοντέλα σε σέξι στάσεις, σαν vintage pin-ups. Το εξώφυλλο του Country Life (1974) με δύο σχεδόν γυμνές Γερμανίδες λογοκρίθηκε σε πολλές χώρες, ενώ σε κάποιες κυκλοφόρησε με πράσινο φόντο ή …χωρίς εξώφυλλο!
Ο τύπος χαρακτήριζε τους Roxy Music ως …“οι Dandies του rock”. Ήταν οι πρώτοι που εμφανίστηκαν σε σκηνή με αρμάνι κουστούμια, γυαλισμένα παπούτσια και τέλεια χτενίσματα. Δεν ήταν σπάνιο σε πάρτι του συγκροτήματος να υπάρχουν σαμπάνιες, κάδρα με έργα τέχνης, κουβέντες για Προυστ και ταυτόχρονα τρελά happenings με καλλιτέχνες της avant-garde σκηνής!
Δισκογραφία & Επιτυχίες
1. Roxy Music (1972)
Το ντεμπούτο άλμπουμ τους είναι μια φουτουριστική εμπειρία. Με κομμάτια όπως το “Re-Make/Re-Model” και το επικό “If There Is Something”, το άλμπουμ προκάλεσε αίσθηση για την πειραματική του προσέγγιση και την εμφανή θεατρικότητα.
Το συγκρότημα έκανε πρόβες και επεξεργαζόταν τα τραγούδια για μήνες πριν βρει κατάλληλο στούντιο ηχογράφησης. Όταν τελικά βρέθηκε, ολόκληρο το άλμπουμ ηχογραφήθηκε σε μόλις μία εβδομάδα, κάτι αναγκαίο αφού δεν υπήρχε ακόμη δισκογραφικό συμβόλαιο και budget και οι μάνατζερ τους χρηματοδοτούσαν οι ίδιοι τις ηχογραφήσεις.
Παραγωγός του δίσκου ήταν ο Peter Sinfield, στιχουργός των King Crimson από τους οποίους μόλις είχε αποχωρήσει. Τον Μάιο του 1972, λίγες εβδομάδες μετά τις ηχογραφήσεις, υπέγραψαν συμβόλαιο με την Island Records και τον Ιούνιο κυκλοφόρησε το άλμπουμ.
Ο φωτογράφος Karl Stoecker έδωσε το πλάνο στο εμβληματικό εξώφυλλο, με πρωταγωνίστρια το μοντέλο Kari-Ann Moller. Η Moller αργότερα έγραψε δική της ιστορία, όταν παντρεύτηκε τον Chris Jagger – τον λιγότερο γνωστό, αλλά όχι λιγότερο ενδιαφέροντα αδερφό του θρυλικού Mick Jagger.
2. For Your Pleasure (1973)
Το τελευταίο άλμπουμ με τον Brian Eno. Περιέχει κομμάτια όπως το “Do the Strand” και το σκοτεινό “In Every Dream Home a Heartache”. Ο Eno αποχώρησε μετά από καλλιτεχνικές διαφωνίες με τον Ferry.
Η φωτογραφία του εξωφύλλου, που τράβηξε ο Karl Stoecker, παρουσίαζε την τότε κοπέλα του Bryan Ferry, το μοντέλο Amanda Lear — η οποία ήταν επίσης κοντινή φίλη του σουρεαλιστή καλλιτέχνη Salvador Dalí. Στην εικόνα, η Lear ποζάρει με ένα στενό δερμάτινο φόρεμα, κρατώντας με λουρί ένα μαύρο πάνθηρα.
Στο πλήρες artwork του δίσκου, ο Ferry εμφανίζεται χαμογελαστός, ντυμένος σαν σοφέρ και περιμένει δίπλα σε μια λιμουζίνα, που είναι παρκαρισμένη στα αριστερά της Lear.
Αυτή η εικόνα έχει χαρακτηριστεί «εξίσου διάσημη με τον ίδιο τον δίσκο». Το Pitchfork περιέγραψε την ατμόσφαιρά της ως «μια σύγχρονη απεικόνιση του πόθου, του κινδύνου, της σεξουαλικής ικανοποίησης και της πολυτελούς ζωής», προσθέτοντας πως, «όπως πολλά στη ροκ, το εξώφυλλο προσφέρει στους εφήβους μια παραπλανητική φαντασίωση της ενήλικης ζωής».
Ωστόσο, ο Brian Eno δεν συμπαθούσε την επιλογή του εξωφύλλου, θεωρώντας την «πολύ γλαφυρή και προσβλητικά επιδεικτική», καθώς και «κλισέ». Προτιμούσε μια «πιο απλή, ανεπιτήδευτη φωτογραφία του συγκροτήματος.
Αξίζει να σημειώσουμε πως το κομμάτι “Do the Strand” είναι ένα από τα πρώτα pop τραγούδια όπου χρησιμοποιείται drum machine ως βάση αντί για κανονικά τύμπανα, τεράστια πρωτοπορία για την εποχή!
Οι δύο ιδρυτές του σχήματος Bryan Ferry και Brian Eno, είχαν τεράστιο καλλιτεχνικό χάσμα. O Ferry ήταν υπέρ της ελεγχόμενης αισθητικής, του glamour, της μόδας.
Ο Eno ήθελε πειραματισμό, θόρυβο, ηλεκτρονικά, και τρέλαινε τον Ferry με τα φουτουριστικά synths του!
Η κόντρα τους κορυφώθηκε σε περιοδεία το 1973. Ο Eno παραιτήθηκε (ή απολύθηκε, ανάλογα με το …ποιον ρωτάς), και ο ίδιος είπε χρόνια αργότερα:
Δεν άντεχα να ξοδεύω τόση ενέργεια για να επιλέξουμε ποια γραβάτα ταιριάζει με το σακάκι του Bryan!
3. Stranded (1973)
Χωρίς τον Eno, αλλά με παραγωγή πιο προσιτή, το “Stranded” ανέδειξε την πιο λυρική πλευρά του Ferry. Το “Mother of Pearl” είναι ένα από τα κορυφαία κομμάτια του άλμπουμ.
Το Stranded ήταν το πρώτο άλμπουμ των Roxy Music στο οποίο ο Bryan Ferry δεν ήταν ο μόνος στιχουργός – συμμετείχαν επίσης ο πολυοργανίστας Andy Mackay και ο κιθαρίστας Phil Manzanera. Είναι επίσης ο πρώτος δίσκος τους με τον πολυ-instrumentalist Eddie Jobson, που αντικατέστησε τον Brian Eno (συνθεσάιζερ), και τον μπασίστα John Gustafson, ο οποίος πήρε τη θέση του προσωρινού μπασίστα John Porter.
Το άλμπουμ γνώρισε την επιτυχία στα βρετανικά charts, φτάνοντας στο νούμερο 1.
Η φωτογραφία στο εξώφυλλο, λήφθηκε από τον Karl Stoecker και στιλιστικά φιλοτεχνήθηκε από τον Antony Price, με το μοντέλο του Playboy Marilyn Cole ως το κεντρικό πρόσωπο.
Παρόλο που το Stranded ήταν το πρώτο άλμπουμ των Roxy Music χωρίς τον Brian Eno, ο ίδιος ο Eno αργότερα το χαρακτήρισε ως ένα από τα αγαπημένα του άλμπουμ του συγκροτήματος!
4. Country Life (1974)
Ο Bryan Ferry, ο αρχηγός του συγκροτήματος, εμπνεύστηκε τον τίτλο του άλμπουμ από το βρετανικό περιοδικό Country Life, που ασχολείται με τη ζωή στην ύπαιθρο.
Το album είχε ένα από τα πιο τολμηρά εξώφυλλα στην ιστορία της μουσικής! Περιλαμβάνει το “The Thrill of It All” και το “All I Want Is You”.
Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του «Country Life», που τραβήχτηκε από τον Eric Boman, δείχνει δύο μοντέλα με ελάχιστα ρούχα: την Constanze Karoli (αδερφή του Michael Karoli των Can) και την Eveline Grunwald (που ήταν επίσης η κοπέλα του Karoli). Ο Bryan Ferry τις γνώρισε στην Πορτογαλία και τις έπεισε να συμμετάσχουν στη φωτογραφία, αλλά και να τον βοηθήσουν με τους στίχους του τραγουδιού «Bitter-Sweet». Αν και δεν αναφέρονται στο εξώφυλλο, οι δύο γυναίκες εμφανίζονται στους στίχους ως μεταφράστριες των γερμανικών εκδοχών.
Η εικόνα προκάλεσε αντιδράσεις σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ισπανία, όπου λογοκρίθηκε. Στην Αυστραλία, κάποια καταστήματα απαγόρευσαν την πώληση του άλμπουμ, ενώ άλλα το πωλούσαν μέσα σε μαύρες πλαστικές θήκες!
5. Siren (1975)
Περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη επιτυχία τους στις ΗΠΑ: “Love Is the Drug”. Το κομμάτι συνδυάζει funky ρυθμούς με glam φινέτσα.
Στο εξώφυλλο του δίσκου εμφανίζεται η Jerry Hall, μοντέλο και μελλοντική σύντροφος του Bryan Ferry, να ποζάρει πάνω σε βράχια κοντά στο South Stack, στην περιοχή Anglesey. Η επιλογή της τοποθεσίας ήταν ιδέα του Ferry, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί βλέποντας ένα ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση για τις ροές λάβας και τους γεωλογικούς σχηματισμούς της Anglesey — με το South Stack να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Hall είπε αργότερα ότι πάγωσε σχεδόν, αφού ποζάριζε για ώρες με τα κύματα να της ρίχνουν νερό!
Το Siren παραμένει ένα από τα πιο θετικά σχολιασμένα άλμπουμ των Roxy Music από τους κριτικούς.
6. Manifesto (1979)
Μετά από μια παύση, οι Roxy επιστρέφουν πιο disco και πιο ραφιναρισμένοι. Ξεχωρίζουν τα “Dance Away” και “Angel Eyes”.
Η εποχή είχε αλλάξει: το punk είχε αφήσει το στίγμα του και η disco κυριαρχούσε. Οι Roxy δεν έμειναν ανεπηρέαστοι. Το Manifesto διατηρεί τα art rock στοιχεία τους, αλλά τα ντύνει με περισσότερα synths, χορευτικούς ρυθμούς και μια σαφώς πιο μοντέρνα, για την εποχή, παραγωγή. Η ενορχήστρωση γίνεται πιο sleek, η ατμόσφαιρα πιο “αστική” και το glam στοιχείο πιο ώριμο.
Το εξώφυλλο, μια στυλιζαρισμένη φωτογραφία με mannequins (κούκλες) σε βραδινό σκηνικό, συνδυάζει μόδα, ατμόσφαιρα και ελαφρώς δυστοπική αισθητική. Αντικατοπτρίζει τέλεια την καλλιτεχνική προσέγγιση του Ferry και του group γενικότερα – σαν βγαλμένο από editorial περιοδικού τέχνης.
Το Manifesto μπορεί να μην θεωρείται το πιο επαναστατικό έργο των Roxy Music, αλλά σίγουρα ήταν ένα από τα πιο ώριμα και κομψά.
7. Flesh and Blood (1980)
Ακόμα πιο pop, πιο smooth. Ένας ακόμα δίσκος που δείχνει τη συνεχή εξέλιξη των Roxy Music. Το “Oh Yeah” και το “Same Old Scene” αγαπήθηκαν ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Η glam και avant-garde ενέργεια των πρώτων χρόνων έχει δώσει πλέον τη θέση της σε έναν πιο ευαίσθητο, κομψό και μελωδικό ήχο, πιο κοντά στη σύγχρονη soul της εποχής. Οι συνθέσεις αποπνέουν μια αύρα ερωτισμού, με νοσταλγικές μελωδίες και πιο χαλαρό ρυθμό. Τα φωνητικά του Ferry είναι πιο “γυαλισμένα”, με έναν σχεδόν lounge χαρακτήρα, ενώ τα synthesizers και οι κιθάρες υπηρετούν την ατμόσφαιρα χωρίς ποτέ να την υπερκαλύπτουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το πρώτο άλμπουμ χωρίς τον κιθαρίστα Gary Tibbs και χωρίς τον drummer Paul Thompson, τουλάχιστον ως μόνιμο μέλος — κάτι που αντικατοπτρίζεται στον πιο “ήπιο” ήχο του δίσκου.
Το εξώφυλλο του δίσκου δείχνει γυναίκες με δόρατα, σαν μοντέρνες αμαζόνες.
8. Avalon (1982)
Το κύκνειο άσμα τους, ένα λυρικό, ατμοσφαιρικό αριστούργημα. Το ομώνυμο “Avalon” και το “More Than This” είναι δύο από τα πιο αγαπημένα τους κομμάτια, ακόμα και σήμερα.
Το Avalon δεν είναι απλώς ένας δίσκος των Roxy Music – είναι ένα μνημείο της αισθητικής, της ωριμότητας και της κομψότητας της ποπ μουσικής. Θεωρείται ευρέως το αριστούργημά τους, και όχι άδικα.
Το Avalon είναι ο όγδοος και τελευταίος studio δίσκος των Roxy Music. Με αυτόν έκλεισε ένας μουσικός κύκλος που ξεκίνησε δέκα χρόνια νωρίτερα με πειραματισμούς, glam και art rock εξάρσεις. Όμως εδώ, όλα έχουν κατασταλάξει. Οι περιπέτειες της νιότης έχουν δώσει τη θέση τους σε έναν ρομαντικό, ονειρικό και σχεδόν εξωπραγματικό ήχο.
Ο τίτλος Avalon προέρχεται από τον μυθικό τόπο της κελτικής παράδοσης, εκεί όπου λέγεται πως μεταφέρθηκε ο Βασιλιάς Αρθούρος μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του. Στο album αυυό δεν υπάρχουν αιχμηρές γραμμές, παρά μόνο “κύματα μουσικής” που κυλούν απαλά…
Η εικόνα στο εξώφυλλο δείχνει μια φιγούρα με κράνος γερακιού, εμπνευσμένη από σκανδιναβική ή αρθουριανή μυθολογία. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στη δυτική Ιρλανδία και έχει έναν απόκοσμο, σχεδόν μεταφυσικό χαρακτήρα. Είναι η τέλεια οπτικοποίηση του μουσικού περιεχομένου: ένα ταξίδι σε έναν φανταστικό τόπο – όμορφο, μακρινό, γαλήνιο.
Παρά την επιτυχία του, το Avalon ήταν το κύκνειο άσμα των Roxy Music. Δεν το ήξεραν ακόμα, αλλά αυτή η κορύφωση θα σήμαινε και το τέλος του ταξιδιού τους ως συγκρότημα. Ήταν ο τέλειος τρόπος να πουν αντίο: ώριμοι, κομψοί, αθόρυβα αριστουργηματικοί!
Jealous guy
Το “Jealous Guy” αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές και τρυφερές διασκευές στην ιστορία της ροκ μουσικής — και μια από τις πιο συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές των Roxy Music. Αν και δεν περιλαμβάνεται σε κανένα στούντιο άλμπουμ τους, είναι ένα κεφάλαιο που αξίζει να σταθεί μόνο του, τόσο για την ιστορική του σημασία όσο και για τη δύναμη της ερμηνείας του Bryan Ferry.
Το “Jealous Guy” γράφτηκε από τον John Lennon και κυκλοφόρησε το 1971 στο προσωπικό του άλμπουμ Imagine (μπορείτε να το ακούσετε εδώ). Η μελωδία είχε ξεκινήσει ως ένα demo με τίτλο “Child of Nature” την εποχή των Beatles, αλλά η θεματολογία άλλαξε όταν ο Lennon άρχισε να εκφράζει πιο προσωπικά συναισθήματα ενοχής, ανασφάλειας και ζήλιας απέναντι στη Yoko Ono.
Το τραγούδι είναι μια εξομολόγηση: ο ήρωας παραδέχεται πως πλήγωσε το ταίρι του από ανασφάλεια και ζηλεύει, όμως ζητά συγχώρεση. Είναι ευάλωτο, ειλικρινές και γεμάτο αγάπη.
Όταν ο John Lennon δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο του 1980, οι Roxy Music βρίσκονταν σε περιοδεία στη Γερμανία. Σε μια συναισθηματική κίνηση τιμής, αποφάσισαν να διασκευάσουν το “Jealous Guy” στις ζωντανές τους εμφανίσεις. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν τόσο συγκλονιστική που σύντομα το ηχογράφησαν και το κυκλοφόρησαν ως single το 1981.
Η διασκευή των Roxy Music γνώρισε τεράστια επιτυχία. Έφτασε στο Νο.1 των charts στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντικαθιστώντας έτσι έναν Beatles-ικό θρύλο με μια συγκλονιστική επανερμηνεία του!
Ο Bryan Ferry ήταν εμμονικά τελειομανής με την εμφάνιση. Σε συνεντεύξεις μέλη της μπάντας έχουν πει ότι:
Μπορούσε να καθυστερήσει πρόβες για μια τρίχα που πεταγόταν απ’ το φρύδι του
Ο ίδιος ο Ferry είχε πει σε μια συνέντευξη:
Όλα είναι στιλ. Αν δεν μοιάζει καλό, τότε δεν είναι καλό…
Το 2019 οι Roxy Music εισήχθησαν στο Rock and Roll Hall of Fame, σε μια συμβολική αναγνώριση της προσφοράς τους…
Σήμερα ο Bryan Ferry συνεχίζει τη σόλο καριέρα του με επιτυχία, δίνοντας ακόμα συναυλίες και κυκλοφορώντας υλικό.
Ο Brian Eno είναι ένας από τους πιο σεβαστούς παραγωγούς και συνθέτες της ambient μουσικής.
Τα υπόλοιπα μέλη είναι ενεργά σε επιμέρους projects ή περιστασιακές εμφανίσεις…