Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Εν Αθήναις…”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η «χρυσή εποχή» της ελληνικής τηλεόρασης ξεκίνησε από τη μεταπολίτευση κι έπειτα. Όχι ότι πριν δεν υπήρξαν αξιόλογες κι επιτυχημένες σειρές, αλλά εκείνο το στοιχείο που «μετακίνησε» τη ροή των πραγμάτων προς μια διαφορετική κατεύθυνση, ήταν η στροφή στη λογοτεχνία.

Οι διασκευές σπουδαίων και «κλασικών» έργων Ελλήνων συγγραφέων για τη μικρή οθόνη άνοιξαν νέους δρόμους και οδήγησαν τα τηλεοπτικά πράγματα της χώρας μας σε περισσότερο πνευματικούς δρόμους, κάνοντας το εγχώριο κοινό να στραφεί και ν’ αγαπήσει το βιβλίο.

Όμως, αυτό δε σημαίνει ότι δεν έγιναν προσπάθειες και για προβολή σειρών οι οποίες στηρίζονταν στη σύγχρονη ζωή και στα προβλήματα των οικογενειών της εποχής. Στον εν λόγω τομέα έγιναν και καλές και κακές προσπάθειες, ωστόσο πάντα με σεβασμό στον τηλεθεατή κι όχι με στόχο μόνο το κέρδος…

Ίσως η πιο αξιόλογη τηλεοπτική σειρά αυτού του είδους, ήταν το «Εν Αθήναις». Γραμμένο από δύο πολύ σημαντικούς δημιουργούς, τον Βαγγέλη Γκούφα και τον Μάριο Ποντίκα, ξεκίνησε στην ΕΡΤ την Τετάρτη 31 Μαρτίου 1976 στις 20:30 και ολοκλήρωσε τον κύκλο του το Σάββατο 8 Οκτωβρίου 1977, έπειτα από περίπου 150 ημίωρα επεισόδια, που μεταδίδονταν κάθε Τετάρτη και Σάββατο.

Από αυτά, στο αρχείο της ΕΡΤ σώζεται μόλις ένα, το οποίο είχε μεταδοθεί το Σάββατο 2 Ιουλίου 1977. Μάλιστα, στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 50 χρόνια από το ξεκίνημα της τηλεόρασης στην Ελλάδα, το είδαμε ολόκληρο τον περασμένο Φεβρουάριο.

Η σκηνοθεσία ήταν του αείμνηστου Κώστα Κουτσομύτη κι ό,τι έμεινε στη μνήμη του κόσμου από τούτο, είναι το τραγούδι τίτλων που ερμήνευε ο Αντώνης Καλογιάννης, το πασίγνωστο «Όρτσα τα πανιά», σε μουσική Αργύρη Κουνάδη και στίχους Βαγγέλη Γκούφα.

Είχε κυκλοφορήσει και το σχετικό soundtrack με τα τραγούδια που ακούγονταν στη σειρά, με τη συμμετοχή και της Λήδας Χαλκιαδάκη. Πάντως, στην τελευταία σκηνή του τελευταίου επεισοδίου ακούγεται και η φωνή της Χαρούλας Αλεξίου…

Η υπόθεση

Η ιστορία του «Εν Αθήναις» εκτυλίσσεται σε μια γειτονιά της πρωτεύουσας, με επίκεντρο δύο οικογένειες: Εκείνη του μπακάλη Φώτη Νικολαΐδη (Γιώργος Μοσχίδης) και την αντίστοιχη του ράφτη Ηλία Κουλούρη (Σπύρος Κωνσταντόπουλος). Τα μαγαζιά τους βρίσκονται πλάι-πλάι και συνδέονται με μια φιλία, η οποία όμως στην πορεία θα δοκιμαστεί αρκετές φορές.

Ο κυρ-Φώτης είναι παντρεμένος με τη Χάρη (Βέρα Δεληγιάννη) κι έχουνε τρία παιδιά: Το Θάνο (Κώστας Αρζόγλου), ένα νέο που ψάχνει να βρει τον προσωπικό κι επαγγελματικό δρόμο του, θέλοντας να ξεφύγει από τις οπισθοδρομικές αντιλήψεις των γονιών του, το Στάμο (Ντίνος Λύρας), που είναι ο μεγαλύτερος και το όνειρο της μητέρας του είναι να τον «καλοπαντρέψει» και την Κατερίνα (Σμαράγδα Σμυρναίου), η οποία εργάζεται ως υπάλληλος σε τράπεζα.

Από την άλλη ο «μαστρο-Ηλίας» είναι παντρεμένος με τη Βάσω (Μαρία Ζαφειράκη) και είναι άτεκνοι. Ζούνε με τη μητέρα του (Νίνα Παπαζαφειροπούλου) και τη βαφτιστήρα της, τη Φανή Γιαννακού (Βέρα Κρούσκα), η οποία είναι ορφανή κι εργάζεται ως γραμματέας στη φαρμακοβιομηχανία του Κώστα Παρθένη (Θόδωρος Έξαρχος).

Εκεί δουλεύει και ο Στάμος και μεταξύ των δύο νέων σιγά-σιγά θ’ αναπτυχθεί ένα αίσθημα, που όμως θα βρει κάθετα αντίθετη τη μητέρα του νεαρού. Εκείνη έχει σκοπό να δώσει το γιο της στην Αντιγόνη ή Γόνια Ρήγα (Ασπασία Κράλλη), θετή κόρη του αλλαντοποιού από τη Λάρισα Γιώργου Ρήγα (Νίκος Κούρος) και της συζύγου του Ελένης (Ζωζώ Ζάρπα), τους οποίους φιλοξενεί στο σπίτι της.

Ωστόσο, παρά τις αντιδράσεις και τις αντιρρήσεις, η Φανή και ο Στάμος τελικώς  θα παντρευτούν σ’ ένα ερημικό ξωκλήσι μ’ ελάχιστους καλεσμένους και κουμπάρο τον Παρθένη, ο οποίος θα παραχωρήσει το σπίτι του και για τη γαμήλια δεξίωση του ζευγαριού. Η δεύτερη και κατά πολύ νεότερη σύζυγός του Λίζα (Όλγα Πολίτου) δε θα δει με καλό μάτι αυτή την πρωτοβουλία, αλλά στην πορεία θα συμπαθήσει τις δύο οικογένειες…

Όμως, τα προβλήματα για τη Φανή και το Στάμο θ’ αρχίσουν πολύ γρήγορα, παρά το γεγονός ότι θα γίνουνε γονείς μιας κορούλας. Μέρα με τη μέρα, αντιλαμβάνονται ότι ο γάμος τους βασίστηκε σε μια γρήγορη κι επιπόλαιη απόφαση και το χάσμα μεταξύ τους όλο και μεγαλώνει, παρά τις προσπάθειες των συγγενών τους να μην οδηγηθούν στα άκρα.

Και μέσα σ’ όλα αυτά, στη γειτονιά εμφανίζεται ένας περίεργος και λιγομίλητος τύπος, ο Πέτρος Βλασσίδης (Χρήστος Τσάγκας), που εργάζεται ως νυχτοφύλακας και νοικιάζει μια κάμαρα στο χώρο του «ερημίτη» Βραχνού (Νίκος Παπακωνσταντίνου). Στην πορεία, μαθαίνουμε ότι ψάχνει να βρει ποιος πρόδωσε τον πατέρα και τον αδελφό του στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, με αποτέλεσμα να τους εκτελέσουνε την ίδια μέρα.

Η φυσιογνωμία του προβληματίζει το μαστρο-Ηλία, καθώς θυμάται κάποιο γνωστό του που του έμοιαζε πολύ. Τελικώς, θα υποχρεωθεί να τεθεί προ των ευθυνών του και να παραδεχτεί στο Βλασσίδη ότι εκείνος ήτανε που κατέδωσε τον πατέρα του στους Γερμανούς και τον οδήγησε στο θάνατο. Το βάρος των τύψεων θα είναι η μεγαλύτερη τιμωρία του…

Εν τω μεταξύ, η κακοδιαχείριση και οι εξωσυζυγικές περιπέτειες του Παρθένη θα οδηγήσουνε σιγά-σιγά στην κατάρρευση της φαρμακοβιομηχανίας και στη σταδιακή απόλυση μεγάλου μέρους του προσωπικού. Ο βιομήχανος δε θα καταφέρει ν’ ανταπεξέλθει στα χρέη του και θα οδηγηθεί στην αυτοκτονία…

Όσο για τον κυρ-Φώτη, θα πάρει ένα δάνειο αξίας εκατό χιλιάδων δραχμών από το Ρήγα, το οποίο δε θα καταφέρει να ξεπληρώσει και οι σχέσεις τους θα διαταραχθούν, ειδικά μετά την άρνησή του να συνεταιριστεί στο μπακάλικο με το Λαρισαίο αλλαντοποιό.

Όμως, θα τους «ενώσει» και πάλι μιαν ιστορία από την Κατοχή, η οποίαν αφορά ένα ζευγάρι Εβραίων που έφυγε για τη Γερμανία, μετά την οικονομική καταστροφή του. Με τον καιρό, αποδεικνύεται ότι ο ίδιος ο Ρήγας ήταν ο αίτιος αυτής, καθώς από τότε άρχισε να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά, κάτι που ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά. Μάλιστα, η γυναίκα του ζευγαριού (η Ρουθ), ήταν ο παιδικός έρωτας του κυρ-Φώτη…

Ο τελευταίος θ’ αναγκαστεί να πουλήσει το μπακάλικο στον ως τότε βοηθό του το Θύμιο (Βασίλης Μπουγιουκλάκης), αλλά και να σκεφτεί να πουλήσει το σπίτι του. Καταλαβαίνει ότι η ζωή του ήτανε γεμάτη λάθη και για πρώτη φορά κάνει την αυτοκριτική του, αντιλαμβανόμενος ότι έζησε μακριά από τα δικά του «θέλω»…

Όσο για το Θάνο, μετά από κάποιες αποτυχημένες σχέσεις κι απόπειρες για δουλειά, αρχίζει να βρίσκει τον εαυτό του από τη στιγμή που καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική θητεία του…

Το καστ

Στο «Εν Αθήναις» έχουμε ένα κράμα πρωταγωνιστών της παλιάς και της νέας γενιάς ηθοποιών. Θα σταθούμε όμως ειδικά στη δεύτερη «κατηγορία», καθώς οι περισσότεροι από τους «φρέσκους» εκπροσώπους της υποκριτικής τέχνης ήτανε μέλη του «Ελεύθερου θεάτρου», οι πρωτοποριακές παραστάσεις επιθεώρησης του οποίου στο «Άλσος Παγκρατίου» είχαν ήδη προκαλέσει αίσθηση, ιδιαίτερα μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος.

Κώστας Αρζόγλου, Σμαράγδα Σμυρναίου, Ντίνος Λύρας, αλλά και ο αξέχαστος Νίκος Σκυλοδήμος (στο ρόλο του Σερεμέτογλου, προϊσταμένου της Κατερίνας στην τράπεζα και υποψήφιος γαμπρός των Νικολαΐδη) ήταν «παιδιά» αυτής της μοναδικής «παρέας», που έφερε το κάτι άλλο στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Συνεπώς, ήξεραν καλά ο ένας τον άλλο και η «χημεία» τους ήταν ολοφάνερη κατά τη διάρκεια της συμμετοχής τους στη σειρά, αν και ο Σκυλοδήμος αποχώρησε σχεδόν στη μέση.

Φυσικά, υπήρχε και η Βέρα Κρούσκα, η οποία είχε ήδη αρκετή θητεία στο θέατρο και στην τηλεόραση κι από την αρχή κέρδισε τη συμπάθεια των τηλεθεατών με το ρόλο της Φανής. Άλλωστε, οι περισσότερες τηλεοπτικές εμφανίσεις της, είχαν να κάνουν με γυναίκες χαμηλών και…μελαγχολικών τόνων. Πάντως, η σειρά της βγήκε σε καλό στην προσωπική ζωή της, καθώς έγινε ζευγάρι με τον Αρζόγλου και σχεδόν αμέσως παντρεύτηκαν!

Από εκεί και πέρα, οι «βετεράνοι» της υποκριτικής Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Γιώργος Μοσχίδης, Βέρα Δεληγιάννη, Μαρία Ζαφειράκη (σύζυγος του Κωνσταντόπουλου και στη ζωή) κ.α. έδωσαν το δικό τους κύρος και τη δική τους οντότητα στο «Εν Αθήναις», εκπροσωπώντας την παλιά γενιά.

Πάντως, ξεχωριστό χρώμα στη σειρά έδωσε ο Βασίλης Μπουγιουκλάκης, υποδυόμενος το Θύμιο, το «μπακαλόπαιδο» του κυρ-Φώτη, που έχει όνειρα για μια μεγάλη ζωή και για να τα πραγματοποιήσει, συχνά οδηγείται σ’ ενέργειες που προκαλούν το γέλιο. Τελικώς τα καταφέρνει…

Εκτός των ηθοποιών που έχουμε αναφέρει ήδη, συμμετείχαν και οι Τίμος Περλέγκας (Μηνάς Ρεγκάκος), Χρυσούλα Διαβάτη (η αφελής Μαρία, αδελφή του Μηνά), Αθηνά Μιχαλακοπούλου (Ντόρα, κόρη του Βραχνού και φλερτ του Θάνου), Πέτρος Ζαρκάδης (Ανέστης Μιχαηλίδης, εν διαστάσει σύζυγος της Ντόρας), Κώστας Σαντοριναίος (Πετρόχειλος, επιχειρηματίας), Μαρία Μαρτίκα (κυρία Νίτσα, φλερτ του Θύμιου), Ανέστης Βλάχος (Παναγιώτης, φίλος του Θύμιου).

Κι ακόμα, Πάνος Αναστασόπουλος (Παντέλος), Γιώργος Καλατζής (Στέλιος Παρθένης, γιος του βιομήχανου), Σοφία Σεϊρλή (Αγγέλα, συμφοιτήτρια του Θάνου και φλερτ του), Φώτης Ζήκος (Νίκος, ο «κάλφας» του μαστρο-Ηλία στο ραφτάδικο, ο οποίος του είχε ξεχωριστή αδυναμία), Κώστας Μεσσάρης (Δημητρίου, διευθυντής της τράπεζας που εργαζόταν η Κατερίνα), Έμυ Σαράβα (Λιλή, συνάδελφος της Κατερίνας στην τράπεζα), Έλσα Βροχοπούλου (Έφη, φλερτ του Θύμιου) κ.α.

Επίσης, προς το τέλος της σειράς εμφανίστηκαν και οι Χρήστος Δακτυλίδης, Νίκος Κάπιος, Έρση Μαλικένζου, Πέπη Μεταλλείδου και Μαρία Νίκα, χωρίς όμως να καταφέρουμε να βρούμε τους ρόλους που υποδύονταν. Πιθανώς, τα μέλη της οικογένειας των Εβραίων που είχανε φύγει στη Γερμανία κατά τη διάρκεια της Κατοχής…

Σχόλιο

Από το μοναδικό επεισόδιο που σώζεται, αλλά κυρίως από τις περιλήψεις των επεισοδίων που δημοσιεύονταν στα έντυπα της εποχής, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το «Εν Αθήναις» ήτανε μιαν αξιοπρεπέστατη σειρά, με σύγχρονα και ρεαλιστικά κείμενα, τα οποία περιέγραφαν ανάγλυφα την εικόνα των καθημερινών οικογενειακών καταστάσεων.

Παράλληλα, καταδείκνυαν με τον πιο αληθινό τρόπο τη διαφορά ανάμεσα στην παλιά και τη νέα γενιά και την αδυναμία της πρώτης να παρακολουθήσει και να κατανοήσει τη δεύτερη. Μπορούμε να πούμε ότι αν υπήρχε δυνατότητα μετάδοσης του σίριαλ στη σημερινή εποχή, τα μηνύματα που περνούσε θα ήτανε τα ίδια, παρά το γεγονός ότι έχουνε περάσει 40 χρόνια από τότε που γυρίστηκε…

Σημείωση: Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…