Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…
Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!
———————————————–
Ουδείς έχει την παραμικρή αμφιβολία ότι ο Φρέντυ Γερμανός υπήρξε από τους «πιονέρους» της ελληνικής τηλεόρασης. Δεν είναι μόνο το ότι την υπηρέτησε από το ξεκίνημά της το 1966, αλλά κυρίως τα όσα πρόσφερε στο τηλεοπτικό κοινό επί περίπου 25 χρόνια.
Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του, οπωσδήποτε ήταν το «Αλάτι και πιπέρι», το οποίο διήρκεσε πέντε και πλέον έτη (η στήλη έχει κάνει σχετικό αφιέρωμα). Όμως, η απότομη διακοπή του τον Οκτώβριο του 1975 από την ΥΕΝΕΔ, δε σήμανε και το τέλος της πορείας του αξέχαστου δημοσιογράφου στη μικρή οθόνη.
Έτσι, μόλις τρεις μήνες αργότερα, «μεταγράφεται» στην ΕΡΤ και την Παρασκευή 16 Ιανουαρίου 1976, εμφανίζεται ξανά στους ασπρόμαυρους δέκτες με μια καινούργια εκπομπή, υπό το γενικό τίτλο «Είδωλα». Αντικείμενό της, η παρουσίαση γνωστών πρωταγωνιστών της υποκριτικής και του τραγουδιού.
Την αμέσως επόμενη εβδομάδα, συνεχίζει με «Το μεγάλο παιχνίδι» και ακολουθεί το «Οι καλοί, οι κακοί και οι άσχημοι», με θέμα τους ηθοποιούς που ενσάρκωσαν ανάλογους ρόλους στο σινεμά και στο θέατρο.
Στη συνέχεια, η εκπομπή του «μεταφέρεται» κάθε Πέμπτη και στις 5 Φεβρουαρίου του ’76, ο τίτλος της είναι «Η παράσταση δεν τελειώνει ποτέ». Από τις 12 ως τις 26 του μηνός, το πρόγραμμα μετονομάζεται σε «Κυρίες και κύριοι», με αντίστοιχα αφιερώματα στο Νίκο Καζαντζάκη, την Ιωάννα Τσάτσου και το Γρηγόρη Ξενόπουλο.
Εν τέλει, την Πέμπτη 4 Μαρτίου, έπειτα από …έξι αλλαγές στον τίτλο, εμφανίζεται η έβδομη που έμελλε να είναι και η τελική: «Το πορτραίτο της Πέμπτης». Προφανώς, οι υπεύθυνοι της εκπομπής βρίσκονταν σε αναζήτηση ονομασίας της και μέχρι τότε, έδιναν ως τίτλο το θέμα στο οποίο αναφερόταν η καθεμιά.
Παραγωγός εταιρεία ήταν η «ΑΣΤΗΡ TV» και κατά τη διάρκειά του, το πρόγραμμα σκηνοθετήθηκε από τους Γιώργο Δάμπαση, Ηλία Μασούρα και Δάφνη Τζαφέρη.
Έτσι, ο Φρέντυ Γερμανός επανήλθε δυναμικά στο τηλεοπτικό προσκήνιο με μια νέα μεγάλη επιτυχία, που θύμιζε λίγο «Αλάτι και πιπέρι», αλλά με πλατύτερη θεματολογία. Μπορεί ο κεντρικός πυρήνας της εκπομπής να ήταν αφιερώματα σε πρόσωπα, όμως υπήρχαν και ορισμένες αναδρομές σε σημαντικές στιγμές της ιστορίας του τόπου, μέσα από τους πρωταγωνιστές της, οι περισσότεροι εκ των οποίων έβγαιναν για πρώτη (και κάποιοι για τελευταία) φορά στην τηλεόραση…
Το πρόγραμμα γνώρισε άμεση ανταπόκριση από πλευράς κοινού κι έκλεισε τον κύκλο του στις 28 Ιουλίου 1977, με μιαν ανασκόπηση των καλύτερων στιγμών του και τίτλο «Το πορτραίτο του πορτραίτου».
Μάλιστα, τότε ο αξέχαστος και σπουδαίος δημοσιογράφος έδωσε ραντεβού με τους τηλεθεατές για την πρώτη Σεπτεμβρίου, οπότε κι επρόκειτο να ξεκινήσει η νέα σεζόν, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε. Επέστρεψε μεν στη μικρή οθόνη, αλλά τον Ιανουάριο του 1978, με τη σαββατιάτικη εκπομπή «Φλας μπακ», η οποία ωστόσο δε μακροημέρευσε…
Ευτυχώς, τα περισσότερα «Πορτραίτα» σώζονται στο αρχείο της ΕΡΤ και κατά καιρούς έχουν μεταδοθεί ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα, κυρίως σε εκπομπές αναδρομής, που επιμελήθηκε ο ίδιος ο Φρέντυ αρκετά χρόνια αργότερα…
Θέματα-προσωπικότητες
Κατά τη διάρκεια του ενάμιση χρόνου διάρκιας του προγράμματος, οι τηλεθεατές είχαν την ευκαιρία να δουν ορισμένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα της λογοτεχνικής και καλλιτεχνικής ιστορίας της χώρας μας. Αναφέρουμε μόνον ορισμένα από αυτά, για να πάρετε μια «γεύση» του τηλεοπτικού γίγνεσθαι προ τεσσάρων δεκαετιών:
Κάρολος Κουν, Αντώνης Σαμαράκης, Δημήτρης Χατζής, Σπύρος Βασιλείου, Μάνος Κατράκης, Θάνος Κωτσόπουλος, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Μαρίκα Νέζερ, Μελίνα Μερκούρη, Ζιλ και Τζο Ντασέν, Χρήστος Χαιρόπουλος, Δημήτρης Ψαθάς, Κατερίνα Ανδρεάδη, Φιλοποίμην Φίνος (αμφότεροι σε πρώτη και μοναδική τηλεοπτική εμφάνιση), Ντίνος Ηλιόπουλος και τόσοι άλλοι, που θα χρειάζονταν…δέκα αφιερώματα για να τους αναφέρουμε.
Όμως, εκτός των καλλιτεχνών και των λογοτεχνών που πέρασαν από την εκπομπή, το «Πορτραίτο» στάθηκε και σε ορισμένα ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα: Κατοχή, τραγωδία της Κύπρου, Αλέκος Παναγούλης (λίγες ημέρες μετά το θάνατό του), Ελευθέριος Βενιζέλος, Σοφία Τρικούπη, Παύλος Μελάς, Ρήγας Φεραίος, Κωστής Παλαμάς, Κωνσταντίνος Κανάρης, Γεώργιος Σουρής κ.α.
Μάλιστα, κάποια από αυτά τα θέματα, αποτέλεσαν τη «μαγιά» για τη μετέπειτα «Πρώτη σελίδα», ίσως την πιο σημαντική στιγμή του Φρέντυ Γερμανού στην ελληνική τηλεόραση. Εκεί, παρουσιάστηκαν αναλυτικά και με πολλά σπάνια ντοκουμέντα…
Οι σημαντικές στιγμές
Άραγε, πώς είναι δυνατό να σταχυολογηθούν οι σημαντικότερες στιγμές μιας εκπομπής, η οποία ήτανε σημαντική από μόνη της; Και μόνο τα ονόματα που αναφέραμε παραπάνω, νομίζουμε ότι δίνουνε μιαν εύγλωττη εικόνα της ποιότητας που είχε η ελληνική τηλεόραση πριν σαράντα χρόνια. Και φυσικά, ούτε γι’ αστείο δε μπορεί να γίνει έστω η παραμικρή σύγκριση με το σημερινό ΧΥΤΑ…
Όμως, θα σταθούμε σε κάποιες από αυτές που έχουνε μείνει στη μνήμη των περισσότερων τηλεθεατών και που ευτυχώς σώθηκαν από τη λαίλαπα των «χαρτογιακάδων» του Ραδιομεγάρου.
Θα ξεκινήσουμε από τη μυθική Σοφία Βέμπο, η οποία εμφανίστηκε για μία και μοναδική φορά στη μικρή οθόνη και μάλιστα στο δεύτερο κιόλας «Πορτραίτο» (11 Μαρτίου 1976).
Η «τραγουδίστρια της νίκης» με τη χαρακτηριστική «τσεμπέρα», έδωσε την εικόνα μιας εμφανώς γερασμένης και καταπονημένης γυναίκας, αν και ηλικιακά δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλη.
Ωστόσο, όταν άρχισε να τραγουδά, ξαφνικά μεταμορφώθηκε σε μια πρώτης τάξεως «ντίβα», γεμάτη μπρίο και κέφι, θυμίζοντας στους παλαιότερους την ερμηνεύτρια-θρύλο, που με τη φωνή και την προσφορά της συνέβαλε τα μέγιστα στο έπος του ’40 στα βουνά της Αλβανίας.
Συνεχίζουμε με μιαν άλλη θρυλική μορφή, τη Δέσποινα Αχλαδιώτη. Κι αν το ονοματεπώνυμο δε σας λέει κάτι, σας λέμε απλώς «Η κυρά της Ρω». Αυτή η σπουδαία Ελληνίδα, που θα πρέπει να μνημονεύεται στα σχολικά βιβλία όλων των τάξεων και ν’ αποτελεί παράδειγμα και πρότυπο για τα νέα παιδιά.
Μια γυναίκα που επί σαράντα ολόκληρα χρόνια σε καθημερινή βάση ύψωνε την ελληνική σημαία στην ακριτική νησίδα της Ρω όπου ζούσε ολομόναχη και την κατέβαζε με τη δύση του ήλιου.
Εξαιτίας του Φρέντυ λοιπόν, αυτή η θρυλική μορφή καταγράφηκε και τηλεοπτικά, για να θυμίζει και να παραδειγματίζει εσαεί όλους μας αναφορικά με το καθήκον μας προς την πατρίδα που μας γέννησε…
Από τις πιο ιστορικές και γνωστές εκπομπές του «Πορτραίτου», ήταν οι δύο που μεταδόθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1976 και 6 Ιανουαρίου 1977, με θέμα τους Έλληνες κωμικούς. Καλεσμένη, σχεδόν όλη η «αφρόκρεμα»: Λάμπρος Κωνσταντάρας, Γιάννης Γκιωνάκης, Χρόνης Εξαρχάκος, Σωτήρης Μουστάκας, Βασίλης Τσιβιλίκας και Γιώργος Κωνσταντίνου (ο μοναδικός σήμερα εν ζωή).
Κατά τη διάρκειά τους, υπήρξαν ορισμένες σπαρταριστές σκηνές, με πρωταγωνιστές κυρίως το «Λαμπρούκο» και τον Κωνσταντίνου, οι οποίες έχουνε μεταδοθεί πολλές φορές σε διάφορα αφιερωματικά προγράμματα.
Θα κλείσουμε με μιαν ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή του «Πορτραίτου», που έχει ως πρωταγωνιστή το Διονύση Παπαγιαννόπουλο. Στο αφιέρωμα που έγινε προς το πρόσωπό του στις 10 Ιουνίου 1976, με αφορμή την τεράστια επιτυχία του θρυλικού «Λούνα παρκ», προς το τέλος μεταδόθηκαν ορισμένα πλάνα από το Διακοφτό -όπου γεννήθηκε- και το πατρικό σπίτι του.
https://youtu.be/5L2G6ljUDl0
Όταν αυτά ολοκληρώθηκαν, η κάμερα έδειξε μια αδειανή καρέκλα. Ήταν αυτή όπου καθόταν ο αξέχαστος ηθοποιός, ο οποίος δεν άντεξε τη συγκίνηση και αποχώρησε από το στούντιο, για να επιστρέψει σχεδόν αμέσως, ζητώντας συγνώμη. Ο Φρέντυ Γερμανός αιφνιδιάστηκε από τη συγκεκριμένη αντίδραση και ομολόγησε ότι δεν την περίμενε…
Γενικότερα, «Το πορτραίτο της Πέμπτης» ήταν από τις ωραιότερες και σημαντικότερες στιγμές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης. Χάρισε γέλιο, χαρά, συγκίνηση, αλλά και είχε και διδακτικό χαρακτήρα για τους τηλεθεατές που είχαν την τύχη να το παρακολουθούν κάθε βδομάδα.
Επιπλέον, περιλάμβανε και πολλές εκπλήξεις για τους καλεσμένους, είτε με τη μορφή προσώπων που είχαν χρόνια να δουν, είτε με διάφορα έξυπνα κι ευρηματικά δώρα…
* Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.
———–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…