Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Μικροί-μεγάλοι”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–

Δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από αυτήν εδώ τη στήλη, έχουμε επισημάνει ότι η ελληνική τηλεόραση δεν είχε πάντα τα σημερινά χάλια. Τουλάχιστον μέχρι την εμφάνιση των ιδιωτικών καναλιών, το σύνολο του προγράμματος ήταν έτσι σχεδιασμένο, ώστε πάνω απ’ όλα να σέβεται τον τηλεθεατή (βεβαίως, υπήρχαν ορισμένες εξαιρέσεις, αλλά πολύ λίγες…) κι εν συνεχεία να τον ψυχαγωγεί, να τον μορφώνει και να τον διαπαιδαγωγεί.

Στο εν λόγω πλαίσιο, εντάσσεται και η εκπομπή «Μικροί-μεγάλοι», η οποία αποτέλεσε την τελευταία μεγάλη επιτυχία της δημόσιας τηλεόρασης στο συγκεκριμένο τομέα, λιγότερο από δύο χρόνια πριν το οριστικό «σπάσιμο» του μονοπωλίου της.

Προς επίρρωση των όσων λέμε, αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι συναγωνίστηκε σθεναρά και πολλές φορές κατάφερε να ξεπεράσει σε τηλεθέαση ακόμα και την περιβόητη «Τόλμη και γοητεία», που κυριολεκτικά σάρωνε στους πίνακες θεαματικότητας επί τουλάχιστον δύο χρόνια…

Θέμα της, ήταν οι σχέσεις μέσα σε μιαν οικογένεια με δύο παιδιά σε εφηβική ηλικία. Σε κάθε εκπομπή υπήρχε ένα διαφορετικό θέμα, το οποίο είχε να κάνει με οτιδήποτε μπορεί να συμβαίνει πίσω από την κλειστή πόρτα ενός διαμερίσματος, όπου ζει το ζευγάρι με τους απογόνους του. Ήταν η πρώτη φορά που ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα καταπιανόταν σε τέτοιο βαθμό με τα οικογενειακά προβλήματα…

Μεταδόθηκε για πρώτη φορά από την ΕΤ-1 την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 1988 και ολοκλήρωσε τον πρώτο κύκλο της με έντεκα εκπομπές, το Μάιο της ίδιας χρονιάς. Επανήλθε την Κυριακή 9 Οκτωβρίου 1988 με δύο κύκλους, ως τις 2 Ιουλίου 1989. Ο τέταρτος ξεκίνησε την Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 1989 και τελείωσε τον Ιούνιο του 1990, ενώ ο πέμπτος και τελευταίος, κάλυψε την περίοδο από τις 4 Νοεμβρίου 1990 ως το Μάιο του 1991.

Από το ξεκίνημα της εκπομπής και μέχρι τον Ιούλιο του ’89, παρουσιαστής ήταν ο Θανάσης Παπαγεωργίου, ο οποίος και πρωταγωνιστούσε στα δραματοποιημένα βίντεο με το θέμα της εκάστοτε εβδομάδας. Μαζί του, η και στη ζωή σύζυγός του Λήδα Πρωτοψάλτη, ενώ όσον αφορά τα παιδιά, στον πρώτο κύκλο τα υποδύθηκαν οι Δημήτρης Λιγνάδης και Μαρίνα Υψηλάντη.

Στο δεύτερο, τους ρόλους κάλυψαν οι Ανδρέας Ανδρεόπουλος και Σμαράγδα Διαμαντίδου, η οποία τον Ιανουάριο του 1989 έδωσε τη θέση της στη Λυδία Ηλιοπούλου, που συμμετείχε ως τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Τα σενάρια των εκπομπών έγραφε η Μιρέλλα Παπαοικονόμου (πλην της πρώτης, που έφερε την υπογραφή του Αντώνη Σιμιτζή).

Με την έναρξη του τέταρτου κύκλου, άλλαξαν σχεδόν όλα τα πρόσωπα. Πλέον, το πρωταγωνιστικό ζευγάρι ενσάρκωναν οι Άννα Βαγενά και Χρήστος Καλαβρούζος, ενώ τα παιδιά οι Γιάννης Σαββιδάκης και Μαρί Κωνσταντάτου (μετέπειτα Κυριακού…). Επίσης, την παρουσίαση ανέλαβε η δημοσιογράφος Κατερίνα Ζαρόκωστα και η Φωτεινή Τσαλίκογλου είχε το ρόλο της ειδικής συμβούλου.

Όσον αφορά τα σενάρια, η Παπαοικονόμου αποχώρησε πριν την έναρξη του πέμπτου και τελευταίου κύκλου, παραδίδοντας τη σκυτάλη στο Γιώργο Παπακυριάκη, ο οποίος και τα επιμελήθηκε μέχρι το φινάλε. Σκηνοθέτης και παραγωγός από το πρώτο ως το τελευταίο επεισόδιο, ήταν ο Άρης Παπαθεοδώρου.

Σημειωτέον ότι μπορεί το καστ των ηθοποιών να παρέμενε ίδιο ανά κύκλο, όμως τα ονόματα και φυσικά οι χώροι και οι καταστάσεις διέφεραν από εβδομάδα σε εβδομάδα. Όσο για τα νέα παιδιά που συμμετείχανε, τα περισσότερα από αυτά κάνανε το τηλεοπτικό ντεμπούτο τους και σε γενικές γραμμές, είχαν ένα αρκετά καλό μέλλον στο χώρο…

Τι ήταν η εκπομπή

Οι «Μικροί-μεγάλοι» είχανε την εξής δομή: Στο ξεκίνημα, ο παρουσιαστής πληροφορούσε τους τηλεθεατές για το θέμα της κάθε εκπομπής κι εν συνεχεία, μεταδιδόταν ένα δραματοποιημένο βίντεο, όπου εξελισσόταν η ανάλογη υπόθεση. Σχεδόν ανά δέκα λεπτά, η εικόνα «πάγωνε» και ο «οικοδεσπότης» συζητούσε την ως τότε εξέλιξη με δύο γονείς και δύο εφήβους (διαφορετικά πρόσωπα κάθε φορά), που ήτανε καλεσμένοι στο στούντιο.

Σκοπός της, δεν ήτανε να δώσει λύση στο εκάστοτε θέμα, αλλά να καταδείξει την οπτική γωνία και πολύ συχνά τη διαφορετικότητα, μέσα από την οποία το αντιμετώπιζαν οι γονείς και τα παιδιά. Δεν κριτίκαρε, δεν έπαιρνε θέση, δεν καταλόγιζε ευθύνες και δε σχολίαζε. Απλώς, άφηνε τους καλεσμένους να λένε τη δική τους άποψη και μέσα από αυτή, προχωρούσε η κουβέντα.

Στα τρία χρόνια που μεταδιδόταν η εκπομπή, παρουσιάστηκε σχεδόν το σύνολο των θεμάτων που μπορεί ν’ απασχολήσει μιαν οικογένεια: Η δύσκολη εφηβεία, το διαζύγιο των γονιών, ο τρίτος άνθρωπος σ’ ένα ζευγάρι, μιαν απρόοπτη εφηβική εγκυμοσύνη, οι διαφωνίες γονιών-παιδιών αναφορικά με την επαγγελματική αποκατάστασή τους και πολλά άλλα. Και φυσικά, σοβαρά κοινωνικά φαινόμενα όπως τα ναρκωτικά, το AIDS, ο χουλιγκανισμός, αλλά και θέματα «ταμπού» μέχρι τότε, όπως η ομοφυλοφιλία και η πορνεία.

Από μια μικρή αναφορά και μόνο στη θεματολογία της εκπομπής, ο καθένας μπορεί ν’ αντιληφθεί ότι ήταν αρκετά μπροστά από την εποχή της και ιδιαίτερα τολμηρή, καθώς είχε το θάρρος να θίξει ορισμένες «καυτές» παραμέτρους της ζωής, που μέχρι τότε περιορίζονταν μέσα στο χώρο ενός σπιτιού και δε βγαίνανε παραέξω, επειδή η οικογένεια φοβόταν την κοινωνική κατακραυγή και το «τι θα πει ο κόσμος»…

Σχόλιο

Η συγκεκριμένη εκπομπή, ήταν ίσως η πιο χρήσιμη και ωφέλιμη στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης. Άρτια δομημένη, με εξαιρετικά μελετημένα σενάρια και ιδανικές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές, αλλά κι εποικοδομητική συζήτηση στο στούντιο, κυρίως την περίοδο που το ρόλο του παρουσιαστή είχε ο Θανάσης Παπαγεωργίου.

Μέσα από τα εκάστοτε θέματα που καταπιανόταν, αλλά και τις απόψεις των καλεσμένων, οι τηλεθεατές είχανε τη δυνατότητα όχι μόνο να ενημερωθούν για τις παραμέτρους και τους κινδύνους του καθενός απ’ αυτά, αλλά και να σκεφθούν αν θα έπρεπε ν’ αλλάξουνε τη συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά τους (αν ήτανε γονείς), ή να διαφοροποιήσουνε την τακτική τους ως προς ορισμένες επιθυμίες ή δραστηριότητές τους (αν επρόκειτο για εφήβους).

Το μεγάλο λάθος των τότε υπευθύνων της ΕΤ-1, είναι ότι μετέθεσαν την ημέρα μετάδοσης του τέταρτου κύκλου. Ενώ μέχρι τότε ήταν η Κυριακή, όπου όλη η οικογένεια το μεσημέρι καθότανε στο σπίτι και μπορούσε να παρακολουθήσει το πρόγραμμα, μεταφέρθηκε Τετάρτη (και αργότερα Πέμπτη) απόγευμα.

Και δεν είναι μόνο το ότι πιθανώς κάποιοι δούλευαν ή τα παιδιά είχανε σχολεία ή φροντιστήρια αφού ήτανε καθημερινή, αλλά και το γεγονός ότι τότε ξεκίνησαν οι πρώτοι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, οι οποίοι από την αρχή κέρδισαν μεγάλο μερίδιο τηλεθέασης, κάτι που δε φάνηκε να προβλημάτισε τους υπεύθυνους της ΕΡΤ. Όταν το αντιλήφθηκαν, το «πουλάκι» είχε «πετάξει» και τα μονοψήφια ποσοστά πλέον ήτανε γεγονός…

Βεβαίως, ο τελευταίος κύκλος επέστρεψε στη «φυσική» του μέρα (Κυριακή), όμως πια ήτανε φανερό ότι η δημόσια τηλεόραση είχε ηττηθεί κατά κράτος στη «μάχη» με την ιδιωτική…

Αναρωτιέμαι πόσο χρήσιμη θα μπορούσε να είναι σήμερα μια τέτοιου είδους εκπομπή, τη στιγμή που τα παιδιά ακόμα από πολύ μικρή ηλικία έχουν εντελώς διαφορετικές παραστάσεις από τις προηγούμενες γενιές, αλλά είναι κι εκτεθειμένα σε μεγαλύτερους κινδύνους, εξαιτίας της καλπάζουσας τεχνολογίας.

Όμως, ποιος θ’ ασχοληθεί; Ποιος θα την επιμεληθεί; Ποιος θα την παρουσιάσει; Και κυρίως, ποιος θα την παρακολουθήσει, όταν όλα τα κανάλια στο βωμό του κέρδους, έχουν εθίσει τον κόσμο σ’ ένα τηλεοπτικό σκουπιδότοπο, γεμάτο αμόρφωτους, άσχετους, «ημέτερους» και «βυσματούχους» πρωταγωνιστές; Ποιος θα είναι εκείνος που θ’ αφυπνίσει συνειδήσεις και θα προσφέρει πραγματικά κοινωνικό έργο;

* Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…