Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Συνταγματάρχης Λιάπκιν”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, κάθε 15 ημέρες θα σας παρουσιάζει κι από μία σειρά που έγραψε τη δική της ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–

Η επιτυχημένη «είσοδος» του Μιχάλη Καραγάτση στην ελληνική τηλεόραση με τον άστατο και καιροσκόπο Βάσια Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν, δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τους υπεύθυνους των τηλεοπτικών σταθμών, αλλά και τις εταιρείες παραγωγής. Έτσι, σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά το τέλος της εν λόγω σειράς, άλλο ένα μυθιστόρημα του σπουδαίου συγγραφέα πήρε το δρόμο για τη μικρή οθόνη. Ήταν ο «Συνταγματάρχης Λιάπκιν», με τους ίδιους παραγωγούς (Γιώργος κι Ελβίρα Ράλλη της «Αστήρ TV»), τον ίδιο επιμελητή της διασκευής (Βαγγέλης Γκούφας) και τον ίδιο σκηνοθέτη (Βασίλης Γεωργιάδης), όπως και στον «Γιούγκερμαν»…

Αυτή τη φορά, πρωταγωνιστής ήταν ένας ηθοποιός που ως τότε δεν είχε εμφανιστεί σε τηλεοπτική σειρά. Ο Πέτρος Φυσσούν, ο οποίος πέρα από ένας εκλεκτός εκπρόσωπος της υποκριτικής τέχνης, είχε και ίδια καταγωγή με τον ήρωα του Καραγάτση, καθώς ο πατέρας του ήτανε Ρώσος. Μάλιστα, χρόνια μετά αποκάλυψε ότι κάποτε ο συγγραφέας του είχε χαρίσει τούτο το μυθιστόρημα, ευχόμενος κάποια μέρα να υποδυθεί το ρόλο του Λιάπκιν…

Η σειρά ξεκίνησε την Τετάρτη 3 Ιανουαρίου 1979 στις 20:45 στην ΥΕΝΕΔ, διαδεχόμενη τη μεγάλη επιτυχία «Πορφύρα κι αίμα – Ρωμανός Διογένης». Είχε διάρκεια 48 επεισοδίων των 45 λεπτών και ολοκληρώθηκε την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 1979, σημειώνοντας πολύ υψηλή τηλεθέαση και κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού…

Ωστόσο, δυστυχώς δεν υπάρχει σχεδόν το παραμικρό απ’ όλα αυτά, πέραν ενός στιγμιοτύπου ολίγων δευτερολέπτων από την τελευταία σκηνή, το οποίο παραθέτουμε παραπάνω. Άλλο ένα «αθώο θύμα» κάποιων άσχετων, ανίδεων και χαραμοφάηδων, που επί πολλά χρόνια λυμάνθηκαν την κρατική τηλεόραση και την περιουσία του ελληνικού λαού…

Η υπόθεση

Βρισκόμαστε στο 1920, όταν στη Γεωργική Σχολή της Φιλιππούπολης λίγο έξω από τη Λάρισα, διορίζεται επιστάτης των αλόγων ο Νταβίντ Μπορίσιτς Λιάπκιν (Πέτρος Φυσσούν). Πρόκειται για ένα πενηντάρη ξεπεσμένο αριστοκράτη, συνταγματάρχη του ρωσικού τσαρικού στρατού, ο οποίος μετά την Οκτωβριανή επανάσταση και την επικράτηση των κομμουνιστών έφυγε από την πατρίδα του, ζητώντας μια καλύτερη τύχη στην Ελλάδα.

Οι καθηγητές της σχολής αλλά και οι κάτοικοι της περιοχής τον αντιμετωπίζουνε με σεβασμό, αλλά και αρκετή περιέργεια, καθώς αποφεύγει τη συχνή επαφή μαζί τους. Κι όχι μόνον επειδή ακόμα δε γνωρίζει τη γλώσσα, αλλά και γιατί δίνει την εντύπωση ενός περίεργου και κλειστού ανθρώπου, που κρύβει πολλά στην ψυχή του. Πάντως, στη δουλειά του είναι πάρα πολύ καλός κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις συνεχείς προαγωγές του και φυσικά, την αύξηση του μισθού του.

Όμως, εκείνος προτιμά να σκορπά τα χρήματά του στα κατά τόπους καφενεία και ταβέρνες πίνοντας ούζο μέχρι αναισθησίας, αλλά και στα κακόφημα στέκια της περιοχής, με γυναίκες χαμηλής ηθικής υπόστασης. Έτσι, πολύ γρήγορα καταντά αλκοολικός, αλλά εξακολουθεί να είναι άψογος στα υπηρεσιακά καθήκοντά του.

Τα χρόνια περνούν και κάποια στιγμή, αποφασίζει να συζήσει με την Κατερίνα (Αλίκη Αλεξανδράκη), η οποία είναι πρώην πόρνη κι έχει ένα αγόρι αγνώστου πατρός. Μαζί της θα κάνει τέσσερα παιδιά και στο τέλος θα την παντρευτεί, προκειμένου να τους εξασφαλίσει οικονομικά. Ωστόσο, η συμπεριφορά του τόσο στην ίδια όσο και στα παιδιά είναι εξαιρετικά βίαιη, εξαιτίας του ότι κάθε βράδυ επιστρέφει στο σπίτι τύφλα στο μεθύσι.

Στο μεταξύ, κάποια στιγμή τον αναζητά μια κυρία. Είναι η Λιούμπα (Χρυσάνθη Κορνηλίου), η κόρη του από τον πρώτο του γάμο με την Άννα (Μπέτυ Αρβανίτη), η οποία έχει πεθάνει. Ο Λιάπκιν συγκινείται και χαίρεται που την ξαναβλέπει, καθώς από τότε που έφυγε από τη Ρωσία δεν είχε την παραμικρή είδηση για την τύχη της και την έψαχνε, χωρίς να καταφέρει να εντοπίσει τα ίχνη της.

Όμως, εκείνη δεν ήλθε να τον βρει από χαρά και νοσταλγία, αλλά για να τον ρωτήσει για ποιο λόγο σκότωσε τη μητέρα της. Το ανακάλυψε όταν πήγε να μαζέψει τα κόκαλα των προγόνων της πριν εγκαταλείψει το σπίτι της οικογένειας μετά την έναρξη της επανάστασης και πρόσεξε ότι στο βραχίονα του σκελετού της Λιάπκεβνα υπήρχε σφηνωμένη μια σφαίρα.

Μετά από αυτό, ο Λιάπκιν χάνει τα λογικά του κι αρχίζει να περπατά στα χωράφια σαν τρελός. Παντού γύρω του βλέπει φαντάσματα των νεκρών συγγενών, φίλων και στρατιωτών του, κάποιους εκ των οποίων σκότωσε ο ίδιος και στο τέλος, σε παράφρονα κατάσταση, πέφτει και πνίγεται στον Πηνειό.

Το καστ

Όπως και στον «Γιούγκερμαν», έτσι και σ’ αυτή την τηλεοπτική μεταφορά ενός μυθιστορήματος του Καραγάτση, συναντάμε εκλεκτούς και σπουδαίους ηθοποιούς να ενσαρκώνουν τους χαρακτήρες του συγγραφέα. Σίγουρα ο Πέτρος Φυσσούν ήταν ιδανικός για τον πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς η περιγραφή του κεντρικού ήρωα από τον αξέχαστο λογοτέχνη ταιριάζει απολύτως στη φυσιογνωμία και στο στυλ του.

Ωστόσο, δεν ήταν ο μόνος σημαντικός εκπρόσωπος της υποκριτικής τέχνης σε τούτη τη σειρά. Εκτός της Μπέτυς Αρβανίτη που ήδη αναφέραμε, βασικούς ρόλους έπαιξαν και οι Όλγα Πολίτου (Στάσα Καραφώτη, σύζυγος του διευθυντή της σχολής και αργότερα κουμπάρα του ζευγαριού Λιάπκιν-Κατερίνας), Δήμος Σταρένιος (στρατηγός Πιοτρ Αρκάνοφ, ρόλο που είχε και στο «Γιούγκερμαν»), Λευτέρης Βουρνάς (Λουκιάν Ιβάνοβιτς Μαλίτζιν, ταγματάρχης του τσαρικού στρατού, πλούσιος και γυναικάς, που δολοφονείται από το Λιάπκιν για «λόγους τιμής»), Άλκης Παναγιωτίδης (υπίλαρχος Καραμάνος) και Νέλλη Γκίνη (Σωσώ Σχινάκη-Καραμάνου, σύζυγος του υπίλαρχου κι ερωμένη του Μαλίτζιν, εξαιτίας του οποίου διαπομπεύεται δημοσίως).

Ακόμη, οι Γιάννης Κανδήλας (διευθυντής της σχολής), Μάκης Ρευματάς (ο «παράξενος καθηγητής» όπως τον αναφέρει ο Καραγάτσης), Άγγελος Γεωργιάδης (κτηνίατρος Καπνόπουλος), Χρήστος Νομικός (Κολοτούρος, φοιτητής της σχολής), Σοφία Σεϊρλή (δασκάλα, σύντροφος του Κολοτούρου κι ερωμένη του Λιάπκιν), Τζέσικα Ντάμπλιν (Φράου Μίτσι Ρίχτερ-Φόγκελ, σύζυγος του επιστάτη που διαδέχτηκε ο Λιάπκιν), Χριστίνα Στόγια (Τιτίνα Φόγκελ, κόρη της φράου Μίτσι), Αλέξης Γκόλφης (Γκιγκόρι Πρωτοπαβλόφ, καθηγητής βιολιού της Λιούμπα),  Πάρις Κατσίβελος (γιος του νομοκτηνίατρου Αγάδογλου), Νίκος Παπαναστασίου (Αλέξης Γκεοργκίεβιτς Μπαρκόφ, δεύτερος σύζυγος της Λιούμπα), Αρτέμης Μάτσας (Αντρέι Παύλοβιτς Ιζλετσένιεφ, Ρώσος φίλος του Λιάπκιν), Βάσω Βουλγαράκη (μια πόρνη), Λία Πανταζή (Αθηνά), Ταϋγέτη (κάτοικος της Λάρισας, πρωταγωνίστρια στη διαπόμπευση της Σωσώς).

Επιπλέον, συμμετείχαν και ηθοποιοί που δυστυχώς δεν καταφέραμε ν’ ανακαλύψουμε τους ρόλους που έπαιζαν. Αυτοί είναι οι Νίκος Τσούκας (υποψιάζομαι ως αγροφύλακας Τσαρδάκας, που έκανε παρέα με το Λιάπκιν), Γιάννης Κοντούλης, Αλέκος Ζαρταλούδης, Νίκος Παπαχρήστος, Κίττυ Αρσένη, Στάμυ Κακαρά κ.α.

Σχόλιο

Για ακόμη μια φορά, είμαστε υποχρεωμένοι να δηλώσουμε την αδυναμία μας για οποιοδήποτε σχόλιο πάνω σε μια σειρά, η οποία δεν υπάρχει στο αρχείο της ΕΡΤ και φυσικά δε θα ξαναδούμε ποτέ. Η περίληψη της υπόθεσης που παρουσιάστηκε παραπάνω, προέρχεται από την ανάγνωση του αυθεντικού μυθιστορήματος, χωρίς να μπορούμε να ξέρουμε πώς παρουσιάστηκε διασκευασμένο από το Βαγγέλη Γκούφα.

Ωστόσο, από κάποιες πληροφορίες που καταφέραμε να βρούμε σε περιοδικά της εποχής, μπορούμε να πούμε ότι δόθηκε αρκετός χώρος και χρόνος στην παρουσίαση του παρελθόντος του Λιάπκιν πριν έλθει στην Ελλάδα, αφού στο βιβλίο υπάρχει ως επιγραμματική αναφορά. Άλλωστε, πώς αλλιώς θα γινόταν να καλυφθούν 48 επεισόδια των 45 λεπτών χωρίς «άνοιγμα» της ιστορίας;

Επιπλέον, συναντάμε χαρακτήρες που δεν υπάρχουν στο έργο του Καραγάτση. Για παράδειγμα, ο Πρωτοπαβλόφ ο οποίος στην τηλεοπτική διασκευή μάθαινε βιολί στη Λιούμπα, είναι ανύπαρκτος στο μυθιστόρημα. Το ονοματεπώνυμο Στάσα Καραφώτη επίσης δε συναντάται, καθώς ο συγγραφέας την αναφέρει μόνον ως «κυρία διευθυντού», όπως και ο γιος του Αγάδογλου. Επίσης, πουθενά δεν αναφέρεται το όνομα της πρώτης συζύγου του Λιάπκιν, ο οποίος όμως στην τελευταία σκηνή τη φωνάζει «Άνουτσκα» (δηλαδή Άννα)…

Πάντως, σίγουρα θα πρέπει να ήτανε μια πολύ καλή και προσεγμένη μεταφορά του μυθιστορήματος στη μικρή οθόνη, αν κρίνουμε από τους παραγωγούς, τους συντελεστές και τους ηθοποιούς. Δυστυχώς όμως, μόνον υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε…

Τέλος, να σημειώσουμε ότι ο ρόλος του συνταγματάρχη Λιάπκιν υπήρχε και στο «Γιούγκερμαν», όπου τον υποδυόταν ο Πέτρος Ζαρκάδης…

Σημείωση: Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…