Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Το Λεμονόδασος”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–
Οι αισθηματικές – ερωτικές υποθέσεις σ’ ένα βιβλίο, σ’ ένα τραγούδι, σε μια ταινία, ή σε μια τηλεοπτική σειρά, σχεδόν πάντα περιείχαν -και περιέχουν- τη συνταγή της επιτυχίας. Ειδικά στο γυναικείο πληθυσμό, μιαν ιστορία μεταξύ δύο ανθρώπων που αγαπιούνται, έκανε ξεχωριστή εντύπωση κι άγγιζε περισσότερο τις ευαίσθητες χορδές του. Κυρίως δε, όταν ο έρωτας ήταν ανεκπλήρωτος, ή δεν είχε αίσιο τέλος…

Η ελληνική λογοτεχνία, περιλαμβάνει πλήθος ανάλογων έργων, γραμμένων από σπουδαία ονόματα εγχώριων συγγραφέων. Στα περισσότερα από αυτά, η αγάπη περιγράφεται ως ένα συναίσθημα εξιδανικευμένο, αγνό κι αμόλυντο, χωρίς τον εκχυδαϊσμό και την εντελώς στρεβλή μορφή που έχει επικρατήσει στις μέρες μας. Αν ακόμα υπάρχει αγάπη…

«Το Λεμονόδασος» του Κοσμά Πολίτη είναι ένα από τούτα. Κι επειδή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα λογοτεχνία και τηλεόραση πηγαίνανε μαζί, δε θα μπορούσε να μη μεταφερθεί στη μικρή οθόνη. Ήταν δε η πρώτη φορά που ένα έργο του σημαντικότατου λογοτέχνη θα παρουσιαζότανε στο γυαλί…

Έτσι, το Σάββατο 28 Οκτωβρίου 1978 (ανήμερα της Εθνικής Επετείου) στις 20:10, η ΕΡΤ μετέδωσε το πρώτο επεισόδιο της τηλεοπτικής διασκευής αυτού του μυθιστορήματος, η οποία έγινε από τον Κωστή Λιβαδέα και σκηνοθετήθηκε από την Τώνια Μαρκετάκη, στην πρώτη και μοναδική δουλειά της για την τηλεόραση. Πρωταγωνιστές, δύο νέοι ηθοποιοί: Ο Γιάννης Ζαβραδινός και η Ελεονόρα Σταθοπούλου…

Η σειρά είχε διάρκεια εννιά 45λεπτων επεισοδίων και ολοκληρώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1978, δίνοντας τη σκυτάλη στην πρώτη έγχρωμη σειρά στην ιστορία της εγχώριας μικρής οθόνης. Κατά σύμπτωση, ήτανε και πάλι ένα έργο του Κοσμά Πολίτη, η «Εκάτη»…

Η παραγωγή ήτανε της «Ρώμη TV», που είχαν ο γνωστός ηθοποιός και λυρικός ερμηνευτής Γιώργος Μούτσιος και η τότε σύζυγός του, επίσης ηθοποιός, Δέσποινα Νικολαΐδου. Αμφότεροι, πρωταγωνιστούσανε στην «Εκάτη», που αναφέραμε παραπάνω…

Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, η ρουμανική τηλεόραση είχε αγοράσει τη σειρά πριν αυτή ξεκινήσει να μεταδίδεται, στο πλαίσιο συμφωνίας της με την ΕΡΤ για την «ανταλλαγή» κάποιων προγραμμάτων μεταξύ των δύο τηλεοπτικών φορέων.

Πάντως, η αλήθεια είναι ότι «Το Λεμονόδασος» δεν κατάφερε να κερδίσει μεγάλη μερίδα του τηλεοπτικού κοινού. Ωστόσο, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που με αφορμή τη σειρά, ταξίδεψαν ως τον Πόρο για να δουν αυτό το περίφημο μέρος, που έδωσε τον τίτλο στο μυθιστόρημα του Πολίτη…

Η υπόθεση

Η ιστορία ξεκινά όταν ο δικηγόρος Αναγνώστου μετακομίζει από το γραφείο του, το οποίο πρόκειται να κατεδαφιστεί. Κάνοντας μιαν εκκαθάριση στα χαρτιά του, βρίσκει το ημερολόγιο ενός παλιού φίλου του, του αρχιτέκτονα Παύλου Αποστόλου (Γιάννης Ζαβραδινός), το οποίο πριν πολλά χρόνια του είχε φέρει ένας ναυτικός. Αμέσως ξεκινά να το διαβάζει και μαθαίνει για πρώτη φορά το γεμάτο ρομαντισμό έρωτα του τότε νεαρού Παύλου για τη Βίργκω Δροσινού (Ελεονόρα Σταθοπούλου), που χρονολογείται γύρω στο 1930.

Οι δυο τους γνωρίστηκαν στους Δελφούς, όπου εκείνος είχε πάει για επαγγελματικούς λόγους κι εκείνη εκδρομή με τις φίλες της. Με την πρώτη ματιά αισθάνονται αμοιβαία έλξη και η Βίργκω τον προσκαλεί για τις καλοκαιρινές διακοπές του στον Πόρο, όπου αυτή μένει μόνιμα.

Ο Παύλος γυρίζει στην Αθήνα, αλλά δε μπορεί να ξεχάσει την όμορφη κοπέλα και πηγαίνει να τη βρει προς το τέλος της άνοιξης. Την αναζητά και τη βρίσκει στη θέση «Άσπρος γάτος», όπου βρίσκεται το πατρικό σπίτι της κι από εκεί και πέρα, ξεκινά μια θυελλώδης ερωτική ιστορία, με πολλά σκαμπανεβάσματα.

Οι δυο νέοι αγαπιούνται παράφορα, όμως ο νεαρός αρχιτέκτονας φοβάται να κάνει το επόμενο βήμα, καθώς ανησυχεί μήπως αυτή η αγάπη φθαρεί και χάσει την αγνότητα και τη δύναμή της. Έτσι, παρά το γεγονός ότι είναι τρελά ερωτευμένος με τη Βίργκω, προσπαθεί να την ξεχάσει μέσα από εφήμερες σχέσεις, με γυναίκες αμφιβόλου ηθικής.

Ωστόσο, του είναι αδύνατο να τη βγάλει από το μυαλό του και διαρκώς πηγαίνει στον Πόρο για να τη συναντά, ενώ εκείνη επιχειρεί να τον κάνει να ζηλέψει, φλερτάροντας μ’ έναν Άγγλο αξιωματικό του πολεμικού ναυτικού (Γιώργος Κοτανίδης). Ο Παύλος αποφασίζει να φύγει και να μη ξαναγυρίσει, όμως σκέπτεται ότι πρέπει ν’ αντιδράσει.

Έτσι, σε κάποιο ταξίδι του εκεί, παίρνει μαζί του τη φίλη του Λήδα (Ντόρα Χατζηγιάννη), γεγονός που ενοχλεί τη Βίργκω, η οποία συνεχίζει να κάνει παρέα με τον αξιωματικό. Οι δυο νέοι παίζουν ένα επικίνδυνο παιχνίδι και δείχνουν τάσεις αυτοκαταστροφής, όμως για ακόμη μια φορά δε μπορούνε να μείνουν μακριά ο ένας από τον άλλο.

Παρόλα ταύτα, ο Παύλος νιώθει να συντρίβεται κάτω από το βάρος μιας τέτοιας αγάπης κι αποφασίζει να επιστρέψει στην παλιά ζωή του, με έρωτες της μιας βραδιάς. Ωστόσο, κάποια μέρα θα πάθει ένα πολύ σοβαρό ατύχημα πέφτοντας από το άλογό του και η Βίργκω θα σταθεί στο πλευρό του σε όλη τη διάρκεια της νοσηλείας του στο νοσοκομείο. Εκεί, θα τον επισκεφθεί και η Λήδα, η οποία βλέποντας ότι δεν ανταποκρίνεται στην αγάπη του, αποφάσισε να γίνει καλόγρια…

Τότε είναι που ο Παύλος θα σκεφθεί για πρώτη φορά ένα γάμο με τη Βίργκω, αλλά και το πόση φθορά μπορεί να προκαλέσει στη σχέση του με την αγαπημένη του. Έτσι, καλείται πλέον να πάρει μια τελειωτική απόφαση. Κι αυτή είναι να φύγει στη Σουηδία και να ξεχάσει τον έρωτά του για τούτη τη γυναίκα.

Πράγματι, πηγαίνει εκεί και παντρεύεται μιαν Ελβετίδα ονόματι Βιρτζίνια, την οποίαν όμως ο ίδιος επιμένει να προσφωνεί Βίργκω. Καταλήγει στη Σουμάτρα, όπου ανοίγει ένα μπαρ για Έλληνες ναυτικούς, με την επωνυμία «Άσπρος γάτος», όπως δηλαδή η τοποθεσία που βρισκότανε το σπίτι της αγαπημένης του στον Πόρο. Όμως, ποτέ δε θα καταφέρει να την ξεχάσει και κάποια στιγμή, θ’ αρχίσει να γράφει την ιστορία τους σε λογοτεχνική μορφή…

Στο τέλος της σειράς, βλέπουμε πάλι το ναυτικό να πληροφορεί το νεαρό τότε δικηγόρο Αναγνώστου ότι ο Παύλος βρέθηκε νεκρός κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες κι έπειτα από ένα περίεργο «ατύχημα». Ίσως όμως και να επρόκειτο γι’ αυτοκτονία, καθώς του παραδίδει μιαν εφημερίδα, όπου με κόκκινο μελάνι είναι υπογραμμισμένη η αναγγελία των γάμων της Βίργκως…

Το καστ

Όπως αναφέραμε παραπάνω, πρωταγωνιστές του «Λεμονόδασους» ήτανε δύο πολύ νέοι ηθοποιοί. Ξεκινάμε από την Ελεονόρα Σταθοπούλου, η οποία απέδωσε θαυμάσια το ρόλο της Βίργκως και αξίζει να σημειώσουμε ότι ήτανε και η μοναδική εμφάνισή της σε τηλεοπτική σειρά. Θα συμμετείχε και στους «Πρωταγωνιστές» το 1981, αλλά η νέα διοίκηση της ΕΡΤ που προέκυψε μετά τις εκλογές εκείνης της χρονιάς, τους έβαλε «στο χρονοντούλαπο της ιστορίας» και δε μεταδόθηκαν ποτέ…

Πρόκειται για μιαν ηθοποιό (αλλά και αγιογράφο, εικαστικό και συγγραφέα) που πρωταγωνίστησε σε κάποιες ταινίες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου, με κορυφαία στιγμή το μνημειώδες «1922» του Νίκου Κούνδουρου, όπου απέσπασε το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Και πάμε στο Γιάννη Ζαβραδινό, που έγινε περισσότερο γνωστός από το ρόλο του «Μήτσου Ρούσαλη» στον πρώτο κύκλου του «Μινόρε της αυγής» το 1983. Στο «Λεμονόδασος» υποδύεται εξαιρετικά τον Παύλο Αποστόλου, έναν άνθρωπο που αγαπά τόσο πολύ κάποιον άλλο, που από φόβο μη μολύνει αυτό το αίσθημα και μην αντέχοντας το βάρος του, ουσιαστικά αυτοκαταστρέφεται. Είναι κρίμα που ο συγκεκριμένος ηθοποιός δεν έφτασε όσο ψηλά του άξιζε…

Από εκεί και πέρα, στη σειρά συμμετείχαν αρκετά γνωστά, αλλά και καινούργια για την εποχή ονόματα. Εκτός των όσων αναφέραμε ήδη, παίζανε και οι: Καίτη Πάνου (κυρία Δροσινού, μητέρα της Βίργκως), Τζόλυ Γαρμπή (κυρία Κακουλή), Κώστας Φραγκιαδάκης, Φραντζέσκα Αλεξάνδρου (κύριος και κυρία Δραγάτη), Κυριάκος Σαράντης (κύριος Κακουλής), Πίτσα Μπουρνόζου (Γκάμπυ), Δημήτρης Παπαγιάννης (πατέρας του Παύλου), Λίνα Κρασσά (μητέρα του Παύλου), Νίκος Γαλιάτσος (ποιητής Παλμύρας), Θόδωρος Μορίδης (κύριος Σπάθης), Μαρούλα Ρώτα (υπηρέτρια του Παύλου), Δήμητρα Σερεμέτη (υπηρέτρια της Βίργκως), Στράτος Παχής (Καλόγηρος), Μανώλης Λογιάδης (Στέφανος), Παναγιώτης Μεντής (βοηθός του Παύλου), Στέλλα Γερομήτσου (Καίτη), Νόρα Λιάμη (Λίζα), Ειρήνη Ελισσαίου (άγνωστο κορίτσι), Ανδρέας Λιάσκος (Ριρής), Γιάννης Χατούπης (καφετζής), Βασίλης Τσιπίδης (βαρκάρης) κ.α.

Σχόλιο

Θεωρώ το «Λεμονόδασος» ως μιαν από τις πιο καλογυρισμένες σειρές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης κι ο κύριος λόγος γι’ αυτό, είναι το ότι γυρίστηκε σε κινηματογραφικό φιλμ. Αν χρησιμοποιούταν τηλεοπτική κάμερα, το αποτέλεσμα δε θα ήτανε το ίδιο…

Επιπλέον, τα πολλά εξωτερικά γυρίσματα και μάλιστα στους χώρους όπου διαδραματίζεται το μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη, δώσανε το δικό τους ξεχωριστό τόνο στο σίριαλ, το οποίο είναι γεμάτο από τον ήλιο και το φως της Ελλάδας, που δε τα συναντά κάποιος σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη. Τα γυρίσματα κράτησαν σχεδόν ένα χρόνο…

Ακόμα, τα κοστούμια, τα σκηνικά και οι χαρακτήρες αναπαριστούν πλήρως την εποχή του ’30 όπου εξελίσσεται η ιστορία, ενώ υποδειγματική είναι και η καθαρά κινηματογραφική σκηνοθεσία της Τώνιας Μαρκετάκη.

Μετά το τέλος της σειράς, στον τηλεθεατή μένουν ορισμένα ερωτήματα: Μήπως τελικώς η μεγάλη αγάπη είναι τόσο δυσβάσταχτη; Και άραγε, αξίζει κάποιος να θυσιάσει (ή να καταστρέψει) ολόκληρη τη ζωή του, μόνο και μόνο για να μη προκαλέσει τη φθορά της;

Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι «Το Λεμονόδασος» είναι μιαν από τις πιο αδικημένες σειρές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, καθώς δεν έτυχε της αποδοχής που του έπρεπε. Ίσως γιατί μεταδιδότανε σχεδόν παράλληλα με «Το ταξίδι» που υπήρχε στην ΥΕΝΕΔ και ήταν εξαιρετικά δημοφιλές. Ίσως πάλι, γιατί δεν είχε ως πρωταγωνιστές «φίρμες»…

Πάντως, ευτυχώς σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ κι έχει μεταδοθεί αρκετές φορές σε επανάληψη, με τελευταία το καλοκαίρι που μας πέρασε…

Τέλος, να πούμε ότι το τραγούδι των τίτλων λέγεται «Μια μέρα θα σε χάσω», γράφτηκε από το Νίκο Χατζηαποστόλου το 1935 για το πρώτο θεατρικό έργο του Αλέκου Σακελλάριου «Ο βασιλιάς του χαλβά» (μουσική ηθογραφία χαρακτηρίστηκε τότε) και το ερμηνεύει ο Μιχάλης Θωμάκος…

*Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…