Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Το μυστικό του Άσπρου Βράχου”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, κάθε 15 ημέρες θα σας παρουσιάζει κι από μία σειρά που έγραψε τη δική της ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–

Η εβδομάδα του Πάσχα του 1982, από τηλεοπτικής άποψης είχε αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον. Κι αυτό, γιατί κατά τη διάρκειά της στα δύο κανάλια ξεκίνησαν οι πρώτες σειρές της «Αλλαγής» και μάλιστα, η μία πίσω από την άλλη. Η αρχή έγινε στις 20 Απριλίου με «Τα Λαυρεωτικά», συνεχίστηκε την επομένη με τους «Αξιόπιστους» και την Παρασκευή 23 Απριλίου στις 20:30, ξεκίνησε στην ΥΕΝΕΔ «Το μυστικό του Άσπρου Βράχου».

Πρόκειται για το ομότιτλο αστυνομικό μυθιστόρημα του Γιάννη Μαρή, σε διασκευή Παύλου Λιάρου, σκηνοθεσία Μιχάλη Παπανικολάου και πρωταγωνιστές το Φαίδωνα Γεωργίτση, την Όλγα Πολίτου και τον Ανέστη Βλάχο. Διήρκεσε 12 επεισόδια των 45 λεπτών και ολοκληρώθηκε στις 9 Ιουλίου 1982, καταμεσής της κορύφωσης του «πυρετού» για το ποδοσφαιρικό Μουντιάλ της Ισπανίας, ο τελικός του οποίου έγινε δύο ημέρες αργότερα…

Η σειρά γυρίστηκε εξ ολοκλήρου κινηματογραφημένη και κατά το μεγαλύτερο κομμάτι της στην Κωπαΐδα, ούτως ώστε ν’ αναπαρασταθεί με τον πιο ιδανικό τρόπο το μέρος όπου εκτυλίσσεται το έργο (Θεσσαλικός κάμπος). Η υπόθεση ήτανε συναρπαστική, με συνεχείς εναλλαγές από την αρχή μέχρι το τέλος και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον μιας αρκετά ικανοποιητικής μερίδας τηλεθεατών, οι οποίοι διψούσαν για νέες τηλεοπτικές σειρές.

Το γεγονός ότι σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ, δίνει ελπίδες ότι κάποια στιγμή ίσως επαναπροβληθεί, έπειτα από πολλά χρόνια. Άλλωστε, «Οι αξιόπιστοι» ήδη προβάλλονται από την ΕΡΤ-2 και οσονούπω θα ξεκινήσει και η προβολή των «Λαυρεωτικών». Συνεπώς, δεν αποκλείεται να «τριτώσει» το καλό, αφού αυτές οι τρεις σειρές το 1982 ξεκίνησαν την ίδια εβδομάδα…

Η υπόθεση

Βρισκόμαστε στα τέλη του 19^ου αιώνα. Ο Αλέξης Ερμόλαος (Φαίδων Γεωργίτσης) έχει παραιτηθεί από το στρατό κι εξαιτίας κακών χειρισμών, βλέπει να χάνεται όλη η τεράστια περιουσία που κληρονόμησε. Έτσι, προσπαθεί να οργανώσει τη ζωή του με βάση τα νέα δεδομένα και να σκεφτεί τι θα κάνει από εκεί και πέρα.

Κάποια μέρα, ζητά να τον δει ο πρώην πρεσβευτής στο Βερολίνο και φίλος του πατέρα του, ο Σκαναβής (Νίκος Βανδώρος). Του προτείνει λοιπόν ν’ αναλάβει γραμματέας του Πίτερ Χατζησταυρή (Γρηγόρης Βαφιάς), ενός πανίσχυρου μεγαλοτσιφλικά που διαθέτει τεράστια έκταση γης στο θεσσαλικό κάμπο και σ’ ένα γράμμα του, του έχει εκφράσει τους φόβους του ότι κινδυνεύει. Του ζητά λοιπόν να του στείλει έναν έμπιστο άνθρωπο για να τον βοηθήσει.

Έτσι, ο Ερμόλαος μπαίνει στο τρένο με κατεύθυνση τον «Άσπρο Βράχο», όπως λέγεται το «αρχοντικό» του Χατζησταυρή. Όταν φτάνει εκεί, διαπιστώνει ότι όλος ο χώρος φυλάγεται άγρυπνα από δεκάδες φρουρούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι πρώην ληστές της περιοχής και δεν αφήνουν να περάσει κανείς δίχως την άδεια του αφέντη τους. Επιπλέον, συναντά ψυχρή υποδοχή από τη γυναίκα του Χατζησταυρή, τη Τζούλια (Όλγα Πολίτου) και περισσότερο από τον υπηρέτη Ισμαήλ (Ανέστης Βλάχος), ένα αληθινό θηρίο που δε μιλά σχεδόν καθόλου κι έχει απίστευτη μυϊκή δύναμη. Μάλιστα, ένα βράδυ αποπειράται να τον δολοφονήσει, χωρίς επιτυχία…

Από την πρώτη στιγμή ζητά να δει το νέο αφεντικό του, ωστόσο του λένε συνεχώς ότι είναι άρρωστος και δε μπορεί να τον δεχτεί. Όσο περνούν οι μέρες, καταλαβαίνει ότι είναι ανεπιθύμητος κι αποφασίζει να επιστρέψει στην Αθήνα. Ωστόσο, η στάση της Τζούλιας απέναντί του αλλάζει ξαφνικά και γίνεται ερωμένη του. Παράλληλα, φτάνουνε στον Άσπρο Βράχο ο ξάδελφός της Παύλος Τόκκος (Γιώργος Κοτανίδης) και η ανιψιά του Χατζησταυρή, Λευκή Μπότσαρη (Χριστίνα Φειδάνη).

Ο Ερμόλαος κάνει υπομονή ακόμη λίγες ημέρες και τη στιγμή που πλέον καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται να δει τον Χατζησταυρή, παίρνει κρυφό μήνυμα από κάποιον υπηρέτη ότι θα τον δεχτεί. Όταν όμως κατευθύνεται προς το δωμάτιο του μεγαλοτσιφλικά, ο Ισμαήλ τον παρακολουθεί και τον εμποδίζει, ενώ στη συνέχεια ο υπηρέτης που τον ειδοποίησε, εξαφανίζεται αιφνιδίως από το τσιφλίκι.

Η σχέση του με τη Τζούλια συνεχίζεται, ενώ αντιμετωπίζεται μάλλον αδιάφορα τόσο από τον Τόκκο, όσο και από τη Μπότσαρη. Κι ενώ πάλι αποφασίζει να φύγει, έρχεται νέο μήνυμα από τον Χατζησταυρή μέσω ενός άλλου υπηρέτη ότι θέλει να τον δει. Επιτέλους, η συνάντηση γίνεται και ο πανίσχυρος ιδιοκτήτης του Άσπρου Βράχου του εκφράζει τους φόβους του ότι επίκειται δολοφονία του, χωρίς ν’ αναφέρει ονόματα υπόπτων. Δίνει ένα κουτί στον Ερμόλαο και του ζητά να φύγει για τη Λάρισα νωρίς το επόμενο πρωί για να το παραδώσει σε κάποιο συμβολαιογράφο Γκόγια, χωρίς να πει το παραμικρό στους άλλους για την αναχώρησή του.

Πράγματι, ο Αλέξης πριν ξημερώσει φεύγει κρυφά από το τσιφλίκι και φτάνει στη Λάρισα, αλλά ανακαλύπτει ότι ουδέποτε υπήρξε ή υπάρχει συμβολαιογράφος με το επώνυμο Γκόγιας. Πριν προλάβει να καταλάβει τι γίνεται, συλλαμβάνεται από τους αστυνομικούς ως βασικός ύποπτος για τη δολοφονία του Χατζησταυρή και οδηγείται πίσω στον Άσπρο Βράχο. Εκεί, οι μαρτυρίες των κατοίκων του αρχοντικού επιβαρύνουνε τη θέση του ακόμα πιο πολύ και περνά τη νύχτα του φρουρούμενος σε μιαν αποθήκη, με προοπτική την επομένη να οδηγηθεί στη Λάρισα για τα περαιτέρω.

Ωστόσο, η Τζούλια του λέει ότι έχει ετοιμάσει ένα σχέδιο απόδρασής του, στο οποίο βοηθά και ο Ισμαήλ. Πράγματι, ο Ερμόλαος δραπετεύει χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους αστυνομικούς που τον φρουρούνε κι ετοιμάζεται να περάσει τα σύνορα, φτάνοντας στην Τουρκία. Όμως, αλλάζει δρόμο και καταφέρνει να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου κρύβεται στο σπίτι του στρατιωτικού και φίλου του, Λέοντα Κουρτίδη (Παύλος Λιάρος).

Μετά από αρκετές μέρες περισυλλογής, αποφασίζει ρισκάρει και να γυρίσει στον Άσπρο Βράχο για να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Ο φίλος του δέχεται να τον ακολουθήσει και πράγματι, οι δυο τους με χίλιες δυο προφυλάξεις φτάνουνε στην περιοχή. Για λίγο καιρό κρύβονται σχεδιάζοντας τη στρατηγική τους, όμως ο Ερμόλαος δεν κρατιέται κι όταν κάποια στιγμή βλέπει τη Τζούλια τυχαία, της ζητά εξηγήσεις για ό,τι συνέβη.

Έτσι, προδίδει την παρουσία του στον Άσπρο Βράχο κι αρχίζει ένα ανελέητο κυνηγητό με τους φύλακες του τσιφλικιού. Μαζί με τον Κουρτίδη κρύβονται ξανά και κάποια βραδιά, πλησιάζοντας ένα μικρό «περίπτερο» του μεγαλοτσιφλικά έξω από το τσιφλίκι, ο Ερμόλαος αντιλαμβάνεται ότι μέσα βλέπει τον Χατζησταυρή.

Από εκεί και πέρα, χίλιες δυο υποψίες μπαίνουν στο μυαλό του αναφορικά με το ποιοι και γιατί τον οδήγησαν σ’ αυτό το σημείο. Οι υποψίες του πέφτουνε κυρίως στη Τζούλια και στη Λευκή, αλλά ανεξήγητο μένει το γιατί ο μεγαλοτσιφλικάς του μίλησε για τον ανύπαρκτο συμβολαιογράφο.

Αποφασίζει να δράσει και να μπει κρυφά στο τσιφλίκι, ώστε να μάθει την αλήθεια. Όμως, γίνεται αντιληπτός και προσπαθώντας να ξεφύγει, τραυματίζεται από τους πυροβολισμούς των φρουρών που έχουνε διασκορπιστεί στο δάσος και συλλαμβάνεται μαζί με τον Κουρτίδη. Καταλαβαίνει πια ότι ο θάνατός του είναι αναπόφευκτος…

Οδηγείται στο «περίπτερο», όπου συναντά τον ίδιο τον Χατζησταυρή και τον Ισμαήλ. Ο μεγαλοτσιφλικάς του λέει ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέρα από το να τον σκοτώσει, χωρίς όμως να του εξηγήσει το γιατί. Κι ενώ όλα είναι έτοιμα, ξαφνικά φτάνει εκεί η Τζούλια και ζητά να μιλήσει μόνη με τον Ερμόλαο. Του λέει ότι πρέπει να δραπετεύσει, αλλά εκείνη τη στιγμή βγαίνει από το άλλο δωμάτιο ο Χατζησταυρής, έτοιμος να πυροβολήσει τον Αλέξη. Η Τζούλια μπαίνει μπροστά και σκοτώνεται εκείνη από τη σφαίρα, ενώ ο Ισμαήλ, τυφλωμένος από το πάθος για την κυρά του, πνίγει το αφεντικό του.

Όταν επιστρέφει στον Άσπρο Βράχο, ο Ερμόλαος μαθαίνει όλη την αλήθεια από τη Λευκή. Αυτός που του παρουσιάστηκε ως Χατζησταυρής, ήταν ο αδελφός της μητέρας της Τζούλιας, ο Φραντζέσκο Τόκκος, ο οποίος επέστρεψε κρυφά στο τσιφλίκι όταν ήλθε εκεί ο Αλέξης. Και τούτο γιατί τους χάλασε τα σχέδια με τον ερχομό του, καθώς είχαν αποφασίσει να βγάλουν από τη μέση τον αληθινό Χατζησταυρή και να καρπωθούνε την τεράστια περιουσία του.

Υπό τις νέες συνθήκες, έπρεπε να βρεθεί ένα εξιλαστήριο θύμα. Έτσι, ο Τόκκος παρουσιάστηκε στον Ερμόλαο ως Χατζησταυρής, τον έστειλε στη Λάρισα και το βράδυ πριν την αναχώρηση, ο Ισμαήλ σκότωσε το πραγματικό αφεντικό. Συνεπώς, η ξαφνική αναχώρηση του γραμματέα ήταν ό,τι έπρεπε για να θεωρηθεί ένοχος. Η Τζούλια ήξερε τα πάντα, αλλά στην πορεία ερωτεύτηκε τον Ερμόλαο κι επί τούτου θέλησε να τον βοηθήσει, ενώ η Λευκή δεν είχε ιδέα για την επιστροφή του Φραντζέσκο Τόκκου…

Έπειτα από όλα αυτά, ο Ερμόλαος και ο Κουρτίδης επιστρέφουνε στην Αθήνα…

Σχόλιο

Για το καστ δεν έχουμε να πούμε πολλά, καθώς και μόνο τα ονόματα των πρωταγωνιστών μας πείθουν ότι ήταν ιδανικά για τις ερμηνείες των ρόλων. Ειδικά για εκείνο του Ισμαήλ, αδυνατώ να βρω καλύτερη επιλογή από τον Ανέστη Βλάχο. Πάντως, οι κριτικές μετά την προβολή του πρώτου επεισοδίου μόνο θετικές δεν ήταν. Άλλες μιλούσανε για μακρές σιωπές, άλλες για κατάχρηση…γουρλωμένων ματιών και γενικότερα, έκριναν ότι ένα τόσο συναρπαστικό κι αγωνιώδες μυθιστόρημα, δεν παρουσιάστηκε με τον τρόπο που έπρεπε στη μικρή οθόνη…

Πάντως, ο σκηνοθέτης της σειράς Μιχάλης Παπανικολάου είχε μιλήσει ευθύς εξαρχής για τις οικονομικές δυσκολίες που υπήρχαν, ώστε το αποτέλεσμα της δουλειάς του να ήτανε το ιδανικό. Μιλώντας στο περιοδικό «Ραδιοτηλεόραση» (τεύχος 538, 1-7 Μαΐου 1982), αναφέρει χαρακτηριστικά: «Βέβαια, υπάρχουν πολλές δυσκολίες, που όλες ξεκινάνε από το οικονομικό. Είναι απαράδεκτο ένα σίριαλ που κάθε του επεισόδιο γίνεται κινηματογραφημένο, διάρκειας 45 λεπτών -δηλαδή μισή μεγάλου μήκους ταινία- να γίνεται με τόσα λίγα χρήματα που δίνει η ΥΕΝΕΔ. Ας μη κοροϊδευόμαστε, η καλή δουλειά γίνεται με ευχέρεια χρημάτων. Το ταλέντο μόνο -όλων των συντελεστών- δε φτάνει…».

Πάντως, θεωρώ ότι το τελικό αποτέλεσμα ήτανε σχετικά ικανοποιητικό, βάσει των συνθηκών της εποχής και βεβαίως, αρτιότερο και κλάσεις ανώτερο από τις σημερινές φτηνοπαραγωγές που έχουνε κατακλύσει τη μικρή οθόνη.

Επιπλέον, να πούμε ότι η παραγωγή ήτανε της Faros-Film (Γιώργος Κρυάδης-Τζιοβάνι Μουγνάι) και η μουσική επένδυση του Σάκη Τσιλίκη.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…