Γράφει ο Δημήτρης Κονιδάρης

Σαν σήμερα, στις 5 Μαρτίου 1991, έφυγε από κοντά μας   ένας από τους σημαντικότερους πνευματικούς ανθρώπους της χώρας μας κατά τον 20ο αιώνα,  ο Δημήτρης Χριστοδούλου (1924-1991), που άφησε πλούσιο και σπουδαίο έργο σε πολλούς τομείς των γραμμάτων. Στο ευρύ κοινό έγινε διάσημος κυρίως από τα τραγούδια των οποίων έγραψε τους στίχους αλλά η συνεισφορά του στον πολιτισμό μας δεν περιορίστηκε στη στιχουργική αφού υπήρξε ποιητής, μυθιστοριογράφος και  θεατρικός συγγραφέας.

Σε παλαιότερο αφιέρωμά μας είχαμε αναφερθεί εκτενέστερα στη ζωή του και στο σύνολο του έργου του χωρίς, βεβαίως, να καλύψουμε σε ικανοποιητικό βαθμό τις πτυχές του. Άλλωστε ο Χριστοδούλου υπήρξε εξαιρετικά παραγωγικός πέρα, ασφαλώς, από την αναμφισβήτητα υψηλότατη ποιότητα του έργου του. Ωστόσο, στο σημερινό αφιέρωμα θα κάνουμε πολύ πιο συγκεκριμένη αναφορά που θα περιοριστεί στους στίχους του που μελοποιήθηκαν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Χριστοδούλου αγαπούσε το ρεμπέτικο και τον Μάρκο Βαμβακάρη στον οποίο είχε δώσει στίχους για μελοποίηση αλλά  ο Πατριάρχης του ρεμπέτικου είχε αρνηθεί την προσφορά του ποιητή λόγω του ότι δεν συνήθιζε να γράφει πάνω σε στίχους. Κομβικό σημείο για την είσοδό του στο χώρο του τραγουδιού υπήρξε η γνωριμία του με τον Μίκη Θεοδωράκη το 1960 όταν ο κορυφαίος συνθέτης προσπαθούσε να παρουσιάσει τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου στην πιο λαϊκή  έκδοση με τον  Μανώλη Χιώτη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.  Οι δύο δημιουργοί συμφωνούσαν  στην αναγκαιότητα ανοίγματος της ποίησης προς το λαό και στο ότι η μουσική ήταν το  ιδανικό μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Συνεργάστηκαν πολύ στενά σε έργα όπως:

  • Πολιτεία Α’ (1961) όπου άφησαν θρυλικά τραγούδια όπως    «Καημός», «Βράχο βράχο», «Παράπονο(Τι θέλεις απ’ τα νιάτα μου, «Μετανάστης».
  • Αρχιπέλαγος (1961) με τα τραγούδια όπως «Θα αφήσω τη μανούλα μου», «Φεύγω μακριά πατρίδα μου».
  • Όμορφη πόλη (1962) με τα τραγούδια «Εκείνος που μας χάθηκε», «Θλιμμένη ματιά», «Όταν με δείτε να μιλώ» και, φυσικά, τον «Καημό». Αξιοσημείωτο είναι ότι τον Καημό τραγούδησε πρώτα ο Στέλιος Καζαντζίδης στην «Πολιτεία Α’» και ένα χρόνο αργότερα ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης στην «Όμορφη πόλη».
  • Πολιτεία Β’ (1964) με «Βραδιάζει» και  «Γωνιά γωνιά»
  • Οκτώβρης ’78 με τη «Νύχτα»
  • Κύκλος Φαραντούρη (1966) με το «Κουράστηκα να σε κρατώ»

Ένα ακόμα συγκλονιστικό τραγούδι της συνεργασίας τους ήταν το «Έχει η νύχτα θάνατο» που ακούστηκε από τον Μπιθικώτση στην ταινία «Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ» (1962) του Ροβήρου Μανθούλη.

Με τον Γιώργο Ζαμπέτα συνεργάστηκαν στενά και άφησαν πολύ γνωστά και όμορφα τραγούδια όπως: «Χάθηκες» (Δεν έχει δρόμο να διαβώ), «Χωρισμός», «Πάρε το δρόμο τον παλιό», «Με το Βοριά»,  «Τι να φταίει», «Ποιος να ‘ναι αυτός», «Ξημερώματα»,  «Πόρτα κλειστή τα χείλη σου», «Μεσάνυχτα που θα σε βρω», «Γλυκιά ζωή», «Τα χρόνια σου», «Μεταξουργείο», «Το δειλινό», «Η νύχτα με παραφυλά», «Ο δρόμος ο πλατύς», «Σαν τα πουλιά», «Πήρα τους δρόμους» και πολλά ακόμα.

Πολύ σημαντική ήταν η σύμπραξη με τον Μίμη Πλέσσα στο δίσκο «Για μια σταγόνα αλάτι» (1973) με επιτυχίες όπως «Κράτα το φιλί», «Είμαι μικρός και σ’ αγαπώ», «Ποτάμι», «Αχ, ας έβρισκα τα λόγια» καθώς και στο δίσκο «Τραγούδια της γειτονιάς» (1980) με τραγούδια όπως «Κοριτσάκι κοριτσάκι», «Είμαι αητός», «Έλα και πάρε ό,τι θες», «Αγάπη μου γυαλόχαρτο», «Πέτα το άδικο φιλί», «Στους σταθμούς τους ξεχασμένους».

Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο είχαν μια εποικοδομητικότατη συνεργασία στο χορόδραμα «Θησέας» (1984) με τραγούδια όπως «Αυγερινός», «Αλίμονο», «Ο αντρειωμένος» και στο δίσκο «Του σίδερου και του νερού» (1984) με τραγούδια όπως «Εδώ γεννήθηκα», «Κάτω απ’ το σύννεφο», «Τι θέλεις ήλιε μου», «Κύλησα μόνος», «Ακούς τον ήλιο» καθώς και σε άλλα κομμάτια  όπως «Ποιος δρόμος», «Καράβια», «Πού είσαι», «Μουράγιο».

Με τον Μάνο Λοΐζο δεν έγραψαν παρά λίγα τραγούδια που, ωστόσο,  ακολούθησαν μια αξιοπρόσεκτη διαδρομή στην μουσική μας ιστορία όπως «Χτύπησαν αργά την πόρτα», «Μια καλημέρα», «Δώδεκα παιδιά», «Τι να το κάνεις το κορμί», «Ας μην είχες κάνει τόσα λάθη».

Με τον Ζορζ Μουστακί μάς χάρισαν  αξιολογότατα τραγούδια όπως «Ο μέτοικος», «Μεσόγειος», «Στην καρδιά σε ζητώ», «Είναι αργά», «Το ταξίδι», «Μοναξιά» που τα ερμήνευσε εκπληκτικά ο Αντώνης Καλογιάννης.

Πολύ ενδιαφέρουσα και λίαν επιτυχημένη καλλιτεχνικά ήταν η συνάντησή του με τον Λίνο Κόκοτο στα Αντιπολεμικά (1978) που σφράγισε με την ερμηνεία του ο Νίκος Ξυλούρης δύο χρόνια πριν την πρόωρη εκδημία του.

Επιπλέον, συνεργάστηκε με τους Βασίλη Δημητρίου στο «Παραθύρι-παραθύρι» (1977) και  τον Βασίλη Παϊτέρη στο δίσκο «Ο ποιητής και ο τσιγγάνος» (1989).

Τέλος, συνεργάστηκε σε ελάχιστα κομμάτια με τους Νίκο Μαμαγκάκη, Χρήστο Λεοντή, Σταύρο Ξαρχάκο, Νότη Μαυρουδή, Πάνο Πετσά, Γιάννη Γκούμα, Λάκη Καρνέζη, Τάσο Γκρους.

Κατά τη διάρκεια της επταετίας έφυγε για το Παρίσι με τη σύντροφό του Μαρία Κανδρεβιώτου, γνωστή αρχιτέκτονα και ζωγράφο. Εκεί συνέχισε  να αγωνίζεται συμμετέχοντας σε πολλές αντιδικτατορικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Στην πατρίδα μας επέστρεψε το 1972, πριν την Παλινόρθωση της Δημοκρατίας. Στα επόμενα χρόνια εξέφρασε, μέσω των έργων του, τη βαθιά  απογοήτευσή του και την πίκρα του για την πορεία της πολιτικής κατάστασης στη χώρα μας μετά την πτώση της χούντας αφού διαψεύστηκαν τα οράματα και οι στόχοι των αγνών αγωνιστών για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Γενικώς στα γραπτά του είναι διάχυτη η βούλησή του για ένα δικαιότερο κόσμο. Κάλυψε τεράστιο μέρος της κοινωνικής δραστηριότητας και έδωσε έξοχα έργα που ανήκουν στα λογοτεχνικά στολίδια του 20ου αιώνα. Πολλά από τα τραγούδια του μπήκαν στο στόμα του Έλληνα και έγιναν ένα με την ψυχή του λαού.  Ως εκ τούτου, αυτά τα τραγούδια αποτελούν πλέον κομμάτι της συλλογικής μνήμης, κάτι που συνιστά ύψιστη τιμή για ένα δημιουργό.

Παρόλη την αναγνωρισιμότητά του λόγω των στίχων του, όπως συνήθως συμβαίνει με τους μεγάλους δημιουργούς, δεν τιμήθηκε εν ζωή. Απεβίωσε στις 5 Μαρτίου 1991 και η σύντροφός του Μαρία Κανδρεβιώτου δώρισε το αρχείο του στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα προκειμένου να ψηφιοποιηθεί και να μελετηθεί περαιτέρω αφού, δυστυχώς, δεν ανέλαβε κάποιος κρατικός ή, έστω, ιδιωτικός φορέας να πράξει τα δέοντα. Αναντίρρητα, όμως, η κληρονομιά του είναι βαρυσήμαντη και αποτελεί ένα λαμπερό κόσμημα  της πνευματικής δημιουργίας της πατρίδας μας κατά τον περασμένο αιώνα.

Βιβλιογραφία-πηγές

  1. Αφιέρωμα της ΕΡΤ στον Δημήτρη Χριστοδούλου, 1982, https://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/dimitris-christodoyloy-5-martioy-1991/
  2. Περιοδικό Μετρονόμος, τεύχος 43, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2011
  3. Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, φύλλο της 27ης Απριλίου 2014 http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=427297

————–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

 

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here