Στην Κιβωτό του Ελληνικού Τραγουδιού – 16/2/2011

Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
16/2/2011
www.musiccorner.gr

Δισκογραφικές συναντήσεις

Νίκος Γκάτσος – Λουκιανός Κηλαηδόνης

Μπορεί τα τραγούδια – τριάντα τέσσερα συνολικά – που γεννήθηκαν από τη δισκογραφική συνεργασία του Νίκου Γκάτσου με το Λουκιανό Κηλαηδόνη να μην «έγραψαν ιστορία», αυτό όμως δε σημαίνει ότι μπορούμε να τα αγνοήσουμε. Στο πέρασμα των χρόνων, πολλά απ’ αυτά κατάφεραν να παραμείνουν διαχρονικά και να διατηρήσουν ζωντανή την επικοινωνία τους με το κοινό.

Όλα άρχισαν το 1971, όταν ο Λουκιανός Κηλαηδόνης συμμετείχε με ένα τραγούδι του («Ο βόμπιρας κι ο μόμπιρας») στο δίσκο της Νάνας Μούσχουρη «Σπίτι μου σπιτάκι μου», με τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου και του Μάνου Χατζιδάκι (συν μια διασκευή του Γιώργου Πετσίλα -συζύγου τότε της Μούσχουρη), όλα σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Τον επόμενο χρόνο, κυκλοφόρησε ο δίσκος «Κόκκινη κλωστή» (1972), ένας κύκλος δεκατριών τραγουδιών του Λουκιανού Κηλαηδόνη σε στίχους του Νίκου Γκάτσου: «Το σπίτι μου», «Ήρθατε σαν κύματα», «Μια Κυριακή του Μάρτη», «Μικρή Ζακυνθινιά», «Νυχτώθηκα στην πόρτα σου», «Μίλα Κατερίνα», «Μια Κεφαλονίτισσα», «Καλοκαίρια και βροχές», «Με γαρίφαλο στο πέτο», «Γκρεμός και βράχος», «Δεκαπέντε του Αλωνάρη», «Κάθε χρόνο κάθε χρόνο», «Ψαλμός».
Τα τραγούδια της «Κόκκινης κλωστής» μοιράστηκαν ερμηνευτικά η Δήμητρα Γαλάνη και ο Μανώλης Μητσιάς, που είχε ήδη τραγουδήσει Κηλαηδόνη λίγα χρόνια πριν, στο δίσκο του συνθέτη «Η πόλη μας» (1970).

Κάποια από τα παραπάνω τραγούδια, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης τα συμπεριέλαβε στο διπλό cd «Μ’ αγιόκλημα και γιασεμιά» (2006), από ζωντανή ηχογράφηση στο Ηρώδειο, με την Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής («ΚΟΕΜ»). Μαζί του εκεί η Ηρώ Σαΐα και ο Δώρος Δημοσθένους.

Και ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στην «Κόκκινη κλωστή», να πούμε πως τα τραγούδια που «είπε» ο Μητσιάς στο δίσκο, την ίδια εποχή ηχογραφήθηκαν και από το Γρηγόρη Μπιθικώτση. Κυκλοφόρησαν, όμως, μετά από αρκετά χρόνια και τα βρίσκουμε στους δίσκους: «Γρηγόρης Μπιθικώτσης για πάντα» (1985) & «Λουκιανός Κηλαηδόνης – Πρώτες εκτελέσεις» (1987).

Το 1973 κυκλοφόρησαν δύο ακόμα τραγούδια του Λουκιανού Κηλαηδόνη και του Νίκου Γκάτσου, «Στο μαγαζάκι του Μηνά» και «Πειραιωτάκια», που τραγούδησε ο Σταμάτης Κόκοτας. Για ν’ ακολουθήσουν τον επόμενο χρόνο άλλα δύο, «Ο Χαραλάμπης» και «Σαλονικιά Σαλονικιά», αυτή τη φορά με τον Μανώλη Μητσιά.

Και φτάνουμε στο 1975 και στις δισκογραφικές «Λεπτομέρειες» της Δήμητρας Γαλάνη. Ανάμεσα στο υλικό της εν λόγω έκδοσης, υπάρχουν και δύο καινούργια τραγούδια των Κηλαηδόνη – Γκάτσου: «Τι να την κάνω τη ζωή» και «Δώδεκα τρελά παιδιά».
Την ίδια χρονιά, η Δήμητρα Γαλάνη τραγούδησε σε δίσκο 45 στροφών τη «Σταύρωση» (Κάποιον σταυρώνουν σήμερα) και το «Κορίτσι κυριακάτικο», αμφότερα σε μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη και σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Η αυλαία των δισκογραφικών τους συναντήσεων έπεσε το 1976, όταν κυκλοφόρησε ο «Περίπατος», με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά. Τα τραγούδια του δίσκου:
«Τα τραγούδια μας», «Πέντε στρατηγοί», «Κρα», «Το δαιμόνιο», «Κυρά – Φανερωμένη», «Προσευχή», «Το λαχείο», «Η αλεπουδίτσα», «Το χαμόσπιτο», «Κοριτσάκι μου με τ’ άσπρα», «Ήρωες και θύματα», «Χρόνια μας πολλά».

Οι «αδύναμες» μελωδίες του Κηλαηδόνη στα τραγούδια του «Περίπατου» δεν έδωσαν στο Γκάτσο τη δυνατότητα να γράψει στίχους με ιδιαίτερο βάρος. Αρκέστηκε, έτσι, σε στιχουργήματα χωρίς μεγάλες απαιτήσεις. Όπως και να ’χει, τα συγκεκριμένα τραγούδια καταγράφονται ως το χρονικό μιας συνεργασίας με το δικό της άρωμα, που – έτσι κι αλλιώς – κράτησε λίγο και συνδέθηκε με τα πρώτα βήματα του Κηλαηδόνη στο ελληνικό τραγούδι.

Αφορμής δοθείσης, καταθέτω εδώ μια σχετική με την παραπάνω νύξη άποψη της συντρόφου του Νίκου Γκάτσου Αγαθής Δημητρούκα, όπως παρουσιάστηκε πριν χρόνια στο «Ημερολόγιο 1999», αφιερωμένο στο Νίκο Γκάτσο, των εκδόσεων «Διάμετρος»:
«Κάποιοι είπαν ότι, από κούραση ή βαρεμάρα, παράλληλα με τόσο σπουδαίους στίχους, ο Γκάτσος έχει γράψει και πολλούς ασήμαντους. Η ευσυνειδησία του δεν του επέτρεπε να δείξει ούτε κούραση ούτε βαρεμάρα στη δουλειά του. Απλά οι μελωδίες ήταν αδύνατες και δεν του άφηναν περιθώριο να πάει κόντρα σ’ αυτές, χωρίς τα λόγια να φαίνονται ξένα είτε στην ίδια την μελωδία είτε στο στόμα του τραγουδιστή…».

Υ.γ.
Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου συμπληρώνονται φέτος και μ’ αυτή την αφορμή στην «Κιβωτό» κάθε εβδομάδα αναζητούμε τα ίχνη του ποιητή της «Αμοργού» στο ελληνικό τραγούδι. Εξ’ άλλου, όπως έλεγε ο Χατζιδάκις, «ο Γκάτσος είναι και θα ’ναι απ’ αυτούς που ανακαλύπτονται»…