Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
2/6/2010
www.musiccorner.gr
Ένα τραγούδι…
“Απ’ την αρχή”
Σιγά – σιγά, με βήματα δειλά
μονάχος ταξιδεύει με το νου κομματιασμένο
και τριγυρνά στα στέκια τα παλιά
τον ήλιο να ξανάβρει σ’ ένα κόσμο βυθισμένο.
Απ’ την αρχή σ’ ανύποπτη εποχή
αθόρυβα γλιστράει πίσω από σχήματα φθαρμένα
και μια φωνή γλυκά τον οδηγεί
σε γνώριμα λιμάνια που τα νόμιζε χαμένα.
Μες στη νύχτα φύγαν τα πουλιά
τον έρωτα κρατώντας στα φτερά τους
άστρα λευκά τα όνειρά τους
σκορπίσαν στο νοτιά.
Ένα παιδί με χάρτινη μορφή
τον πρώτο το ρυθμό μες στα παιχνίδια του ανταμώνει
κι η μουσική σα φλόγα μυστική
μια θάλασσα από χρώματα στα μάτια του απλώνει.
Σιγά – σιγά, με βήματα δειλά
γνωρίζει την αγάπη με το νου του σαστισμένο
κι όλο γυρνά σε βάθη σκοτεινά
τον ήλιο να ξανάβρει σ’ ένα κόσμο βυθισμένο.
Την ιστορία του τραγουδιού «Απ’ την αρχή» μοιράζεται μαζί μας αυτή την εβδομάδα ο δημιουργός του Σταύρος Παπασταύρου:
«Το 1981 διάβασα στα έντυπα της εποχής ότι ο Μάνος Χατζιδάκις, ο πιο αγαπημένος μου από όλους τους έλληνες συνθέτες, είχε προκηρύξει ένα διαγωνισμό τραγουδιού, “αγώνες” και όχι “φεστιβάλ”, όπως με έμφαση είχε τονίσει τότε, που θα διεξαγόταν στην Κέρκυρα.
Έχοντας από τη μια στο ενεργητικό μου ένα δίσκο που δεν είχε ούτε τη μεταχείριση ούτε την παραγωγή που ονειρευόμουν όταν τον ηχογραφούσα και όντας από την άλλη “αλλεργικός” σε πάσης φύσεως φεστιβάλ και συναγωνισμούς, δεν αντέδρασα αμέσως θετικά. Το όνομα, ωστόσο, του Χατζιδάκι ήταν ένα φωτεινό στίγμα που μου έγνεφε από μακριά, με προκαλούσε και με έθελγε. Ώσπου τελικά, χωρίς να το καταλάβω σχεδόν, σκάρωσα ένα τραγούδι αυτοβιογραφικό -σε τρίτο πρόσωπο!- με τίτλο “Απ’ την αρχή” και με την απόλυτη συναίσθηση ότι επρόκειτο να κριθεί από αυτή τη μυθική για μένα προσωπικότητα στους πρώτους “αγώνες ελληνικού τραγουδιού” (και όχι, βέβαια, σε φεστιβάλ!).
Η χαρακτηριστική εισαγωγή ήταν ένα πιανιστικό παιχνίδι -κάτι σαν etude- που μου βγήκε αβίαστα και καθόρισε αμέσως το κλίμα του υπόλοιπου τραγουδιού. Οι στίχοι γράφτηκαν κατευθείαν σε τρίτο πρόσωπο. Αρκετά αργότερα κατάλαβα ότι αυτός που “ταξίδευε με το νου κομματιασμένο” ήμουν εγώ ο ίδιος και ότι το τρίτο πρόσωπο ήταν ένα άλλοθι που υπαγόρευε η φυσική μου συστολή. Όταν η σύνθεση ολοκληρώθηκε, ήμουν σίγουρος ότι ο Ακροατής που με ενδιέφερε θα άκουγε κάτι πολύ προσωπικό και πέρα για πέρα αληθινό. Κοντολογίς, ότι το τραγούδι μου θα πετύχαινε το στόχο του και -γιατί όχι;- θα είχε μια καλή τύχη στο διαγωνισμό. Λίγο αργότερα, σκέφτηκα μήπως ήταν περισσότερο ρομαντικό και λυρικό απ’ ότι έπρεπε, κι έτσι, επειδή είχαμε δικαίωμα να στείλουμε δύο τραγούδια, έγραψα και έστειλα ακόμα ένα, αρκετά διαφορετικό, το “Θολό Καθρέφτη”.
Πέρασαν κάμποσες μέρες, που μου είχαν φανεί ατελείωτες όσο περίμενα τα αποτελέσματα. Κι ένα μεσημέρι, επιστρέφοντας σπίτι, ακούω τη μητέρα μου, μ’ ένα παμπόνηρο και τρισευτυχισμένο ύφος, να μου λέει: “Τάξε μου!… Ποιος πήρε τηλέφωνο πριν από λίγο;” Αυτό ξεπερνούσε κάθε φαντασία! Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε τηλεφωνήσει στο σπίτι μου, είχε μιλήσει με τους δικούς μου σαν να ήταν παλιός τους φίλος και είχε αφήσει τα τηλέφωνά του για να τον πάρω μόλις επιστρέψω!
Δεν θα μιλήσω εδώ για τη γνωριμία μου με αυτό τον απίστευτα χαρισματικό και σοφό άνθρωπο. Θα πω μόνο ότι τα τραγούδια μου πέρασαν και τα δύο στους Αγώνες, κι έτσι βρέθηκα να ταξιδεύω προς την Κέρκυρα, μαζί με τη φίλη μου Τζένη Ντάικ, που θα έπαιζε το πιανιστικό μέρος, τον κιθαρίστα Βασίλη Ρακόπουλο και την Αρλέτα, η οποία ήταν η μόνη που πίστευε ακράδαντα ότι το τραγούδι θα βραβευόταν!!!
Τραγουδώντας το “Απ’ την Αρχή” μπροστά σε τόσο κόσμο και ειδικά μπροστά σε τόσες κολοσσιαίες προσωπικότητες, όπως ο Νίκος Γκάτσος, ο Γιάννης Τσαρούχης, η Έλλη Λαμπέτη κλπ κλπ, ένιωθα ότι θα διαλυθώ πάνω στη σκηνή. Κατόρθωσα, ωστόσο, να συγκεντρωθώ και να μεταδώσω, πιστεύω, τη συγκίνηση που και οι στίχοι και η εσωτερική μου κατάσταση κουβαλούσαν. Όταν κατεβήκαμε από τη σκηνή, ακούσαμε κάμποσα τραγούδια ακόμα από τα παρασκήνια και στο τέλος του διαγωνιστικού μέρους, απόλυτα σίγουροι ότι δεν επρόκειτο να βραβευτούμε, το σκάσαμε σ’ ένα διπλανό μπαράκι, τα ήπιαμε κι αρχίσαμε να χορεύουμε… τσάμικο!!! Ξαφνικά, βλέπουμε μπροστά μας κάποιον να πλησιάζει αγχωμένος και λαχανιασμένος και να μας λέει: “Πού είσαστε, βρε παιδιά;;; Το ξέρετε ότι το τραγούδι πήρε βραβείο;;; Σας περιμένουν ν’ ανεβείτε στη σκηνή να το ξαναπείτε!”
Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αν την πρώτη φορά που είπα το κομμάτι έτρεμα, τη δεύτερη κυριολεκτικά κόντευα να λιποθυμήσω! Έτσι, λοιπόν, το “Απ’ την Αρχή” πήρε το τρίτο από τα τρία “ισότιμα” -όπως διευκρίνισε ο Μ. Χατζιδάκις- βραβεία, “κατά πλειοψηφία” (και όχι παμψηφεί… κι εδώ αξίζει να αναφέρω ότι το μέλος της επιτροπής που διαφώνησε ήταν ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος χαρακτήρισε το τραγούδι «φλου αρτιστίκ», οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό!) και συνεχίζει ακόμα την πορεία του στις καρδιές των ανθρώπων που εννοούν να αφουγκράζονται χαμηλόφωνες, αλλά απόλυτα ειλικρινείς εκμυστηρεύσεις».
Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στο διπλό δίσκο με τη ζωντανή ηχογράφηση των τραγουδιών που διαγωνίστηκαν στους Α’ Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού, στην Κέρκυρα το 1981. Ένα χρόνο μετά, το βρίσκουμε – μαζί με το «Θολό καθρέφτη» – στο «Πίσω δωμάτιο», ένα δίσκο του Σταύρου Παπασταύρου με δικά του τραγούδια. Τη διεύθυνση ορχήστρας & τη διεύθυνση παραγωγής σ’ εκείνο το δίσκο είχε αναλάβει ο Μάνος Χατζιδάκις…