Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
Πέμπτη, 11 Σεπτεμβρίου 2014
Η δεκαετία του ’60 θεωρείται από πολλούς ως εκείνη που άλλαξε τα πάντα στη μουσική της πατρίδας μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι «επίγονοί» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στο τραγούδι με τις δημιουργίες τους. Παράλληλα όμως, αυτές ευτύχησαν να ερμηνευθούν από μια γενιά σπουδαίων τραγουδιστών που είτε ξεκίνησε τότε, είτε προϋπήρχε αλλά άκμασε στη συγκεκριμένη περίοδο.
Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…
———————————————————–
1980: Πολλές ελπίδες, μεγάλες απώλειες, καθοριστικές αλλαγές…
Η νέα δεκαετία ανατέλλει με πολλές ελπίδες, μα κι άλλα τόσα προβλήματα για ολόκληρο τον πλανήτη. Κατά τη διάρκειά της, θα συμβούνε συνταρακτικά γεγονότα στην υφήλιο, πλήθος σημαντικών προσώπων θα χαράξουν ανεξίτηλα την πορεία της και στο τέλος της πολλά πράγματα δε θα είναι πλέον τα ίδια. Αλλά το 1989 αργεί ακόμα…
Το 1980 είναι η χρονιά που θα γραφτεί το τέλος της ενασχόλησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τη μαχόμενη πολιτική, καθώς τον Απρίλιο ανακοινώνει την υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Δημοκρατίας και το Μάιο εκλέγεται σ’ αυτήν. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Γεώργιος Ράλλης, έπειτα από σκληρή μάχη στην εσωκομματική ψηφοφορία με τον έτερο υποψήφιο Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος μόνο προσχηματικά δέχεται να στηρίξει τη «νέα τάξη πραγμάτων» στην κυβέρνηση και στη Ν.Δ. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία είναι θέμα …ενάμισι χρόνου!
Μεγάλες συγκινήσεις προσφέρει ο αθλητισμός μέσα στη χρονιά, καθώς η Εθνική ποδοσφαίρου πραγματοποιεί καλές εμφανίσεις στην πρώτη συμμετοχή της σε μεγάλη διοργάνωση (Κύπελλο Εθνών τον Ιούνιο στην Ιταλία), ενώ ο παλαιστής Στέλιος Μηγιάκης κατακτά ένα χρυσό μετάλλιο για την Ελλάδα σε Ολυμπιακούς Αγώνες έπειτα από 20 ολόκληρα χρόνια! Είναι η διοργάνωση της Μόσχας, η οποία θα σημαδευτεί από την πέρα για πέρα ανόητη απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ να τη μποϊκοτάρει, ενώ εντάσσονται στο πλευρό του κι άλλες χώρες της επιρροής του…
Ωστόσο, το γεγονός που θα συγκλονίσει όλο τον πλανήτη θα είναι η δολοφονία του Τζον Λένον στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο από ένα φανατικό θαυμαστή του. Το πρώην «σκαθάρι» θα περάσει στο χώρο του μύθου και μέχρι σήμερα δε θα πάψει να λατρεύεται από εκατομμύρια μουσικόφιλων σε ολόκληρη την υφήλιο…
Εξάλλου, μέσα στο 1980 θα φύγει από τη ζωή σε προχωρημένη ηλικία και ο Γιόζιπ Μπροζ, γνωστότερος ως Τίτο. Η Γιουγκοσλαβία ξαφνικά θα μείνει «ορφανή» και το κενό του εκλιπόντος θ’ αποδειχτεί δυσαναπλήρωτο, αλλά και στο απώτερο μέλλον ολέθριο για την ίδια την ύπαρξη της χώρας…
Στην Ελλάδα, το πρωτοφανές τρομοκρατικό γεγονός της πυρκαγιάς που λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα καταστρέφει ταυτόχρονα και μέσα σε μια νύχτα τα πολυκαταστήματα «Μινιόν» και «Κατράντζος» αποτελεί την αρχή του τέλους των ελληνικών «αλυσίδων». Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε σήμερα όλοι μας, καθώς η χώρα μας έχει κατακλυστεί από αντίστοιχες ξένες…
Όσον αφορά τα «εντός» καλλιτεχνικά δρώμενα, όλη η Ελλάδα συγκλονίζεται και συγκινείται από το θάνατο του Νίκου Ξυλούρη το πρωί της 8ης Φεβρουαρίου. Ο μεγάλος λυράρης και τραγουδιστής θα λυγίσει από την επάρατη νόσο, αφήνοντας ένα τεράστιο και δυσαναπλήρωτο κενό στο ελληνικό τραγούδι. Λίγο αργότερα, τον «ακολουθεί» και η δημοφιλής «μαμή», «καφετζού» και «κυρία δήμαρχος» Γεωργία Βασιλειάδου -από τις κορυφαίες κωμικούς ηθοποιούς μας όλων των εποχών-, καθώς και η θρυλική Ρόζα Εσκενάζι προς το τέλος του έτους.
Επιπλέον, τον Ιούνιο θα σκοτωθεί σε «ύποπτο» τροχαίο δυστύχημα ο ανερχόμενος λαϊκός τραγουδιστής Κώστας Κόλλιας, ο οποίος μέσα στη χρονιά θα έχει προλάβει να ηχογραφήσει τη μεγαλύτερη επιτυχία της σύντομης καριέρας του: «Έρωτά μου αγιάτρευτε». Θα πρέπει ν’ αναφέρουμε και τον απροσδόκητο θάνατο του παγκοσμίου φήμης Γάλλου ερμηνευτή Τζο Ντασέν (γιου του Ζιλ) σε ηλικία μόλις 42 ετών…
Ξεχωριστή στιγμή για τον ελληνικό κινηματογράφο η τριπλή βράβευση της ταινίας «Ο Μεγαλέξανδρος» του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
Στο χώρο του τραγουδιού, θα λέγαμε ότι το 1980 δεν πρόσφερε κάτι το νέο ή συναρπαστικό, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Ο Μάνος Λοΐζος κυκλοφορεί την τελευταία εν ζωή δισκογραφική δουλειά του, ο Ηλίας Ανδριόπουλος με τα «Λαϊκά προάστια» δίνει τη δυνατότητα στη Σωτηρία Μπέλλου να μπει για τα καλά στο «έντεχνο», ο αξέχαστος Αντώνης Βαρδής γράφει το άλμπουμ «Ξημερώνει» για τη Χάρις Αλεξίου, ενώ η Βίκυ Μοσχολιού ξαναφέρνει στην επικαιρότητα τα «Αρχοντορεμπέτικα».
Η Μαρινέλλα ηχογραφεί τραγούδια της Σοφίας Βέμπο με μοντέρνα ενορχήστρωση κι αργότερα συνεργάζεται ξανά με τον Κώστα Χατζή στο «Ταμ-ταμ». Ο Γιώργος Νταλάρας προτείνει τα «Ρεμπέτικα της κατοχής», ο Στράτος Διονυσίου επιστρέφει δυναμικά στο προσκήνιο με το «Υποκρίνεσαι», ενώ συνεχίζουν την «εμπορική» επιτυχία τους οι Γιάννης Πάριος, Γιάννης Πουλόπουλος, Λίτσα Διαμάντη και Δημήτρης Μητροπάνος.
Ας δούμε λοιπόν τις κορυφαίες ελληνικές μουσικές στιγμές του 1980.
«Λαϊκά προάστια»: Ο σπουδαίος αυτός δίσκος που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1980 με ερμηνεύτρια τη Σωτηρία Μπέλλου, έχει τη δική του ιστορία. Σε πρώτη φάση, τα τραγούδια επρόκειτο να ερμηνεύσει η Βίκυ Μοσχολιού η οποία μάλιστα είχε τραγουδήσει κάποια από αυτά σε μια συναυλία του Ηλία Ανδριόπουλου το καλοκαίρι του 1979. Στην ίδια συναυλία πήρε μέρος και η Μπέλλου τραγουδώντας ορισμένα ρεμπέτικα κι ακούγοντάς την, ο συνθέτης έκρινε πως έπρεπε τελικά να τα πει εκείνη…
Αρχικά, ο αείμνηστος Αλέκος Πατσιφάς (ιδρυτής και διευθυντής της LYRA) ήταν αντίθετος με αυτή την επιλογή, καθώς πίστευε ότι η μεγάλη ρεμπέτισσα θα βρισκόταν «έξω από τα νερά της» και ο κόσμος δεν θα αγόραζε ένα δίσκο της με ουσιαστικά «έντεχνα» κομμάτια. Εν τέλει πείστηκε και η δουλειά έγινε, παρά το γεγονός ότι συχνά-πυκνά η Μπέλλου δε μπορούσε να κατανοήσει τους στίχους του Μπουρμπούλη και δυσκολευόταν να εκφράσει το νόημά τους στην ερμηνεία της…
Τον πρώτο καιρό ο δίσκος δεν πήγαινε καλά. Ωστόσο, η συνέχεια ήταν διαφορετική και σε μικρό χρονικό διάστημα ξεπέρασε τις 100.000 αντίτυπα. Και δικαίως, αφού περιλαμβάνει πολύ σπουδαία τραγούδια και μια Μπέλλου που ξεδιπλώνει μοναδικά την τεράστια φωνή της, αποδεικνύοντας ότι μπορούσε να πει κι άλλα πράγματα εκτός από ρεμπέτικα όπως την είχε συνηθίσει το κοινό.
Θα σταθώ σε δύο τραγούδια που τα θεωρώ – και είναι – μεγάλα: Την «Πλατεία Βάθης» και το πασίγνωστο «Μην κλαις». Πρόκειται για αριστουργήματα που δυστυχώς σήμερα έχουν περάσει στο περιθώριο, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για να ν’ ασχοληθεί κάποιος μ’ αυτά και να τα φέρει εκ νέου στο προσκήνιο.
Η ερμηνεία της Μπέλλου τόσο στα συγκεκριμένα τραγούδια όσο και σε ολόκληρο το δίσκο είναι συγκλονιστική, βοηθούμενη βεβαίως κι από την εξαιρετική ενορχήστρωση του συνθέτη. Δεσπόζει το μπουζούκι του σπουδαίου σολίστα Κώστα Παπαδόπουλου, ενώ σε κάποια κομμάτια συμμετέχει και χορωδία. Άλλες «δυνατές» στιγμές είναι «Τα ρεμπέτικά μας μεσ’ στη στράτα», «Καισαριανή» και «Κάποιο βράδυ το όνειρό μου», χωρίς να υστερούν τα υπόλοιπα.
«Για μια μέρα ζωής»: Ο τελευταίος δίσκος του αξέχαστου Μάνου Λοΐζου, ο οποίος πάντως δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τους προηγούμενους όσον αφορά το μουσικό ύφος. Ταυτισμένος σχεδόν απολύτως με το λαϊκό τραγούδι, ο συνθέτης εδώ παρουσιάζει ένα εντελώς διαφορετικό στυλ που πλησιάζει το ροκ. Ηλεκτρικές κιθάρες και κρουστά κυριαρχούν στην ορχήστρα, ενώ το μπουζούκι απέχει παντελώς και ο ακροατής παίρνει μια ιδέα του δρόμου που θ’ ακολουθούσε ο δημιουργός στη δεκαετία του ’80 αν δεν «έφευγε» πρόωρα το 1982. Μάλιστα, μοιράζεται την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας με τον Κώστα Γανωσέλη.
Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1980, ενάμισι χρόνο μετά «Τα τραγούδια της Χαρούλας» που είχαν κάνει πάταγο και ο κόσμος «πάγωσε», καθώς από τα «αυστηρώς λαϊκά» ο Λοΐζος πέρασε απότομα στο ροκ. Έτσι, η υποδοχή του δίσκου ήταν εξαιρετικά «χλιαρή» και τουλάχιστον τον πρώτο καιρό δεν πήγε καλά εμπορικά, παρά το γεγονός ότι συμμετείχαν γνωστοί και καταξιωμένοι τραγουδιστές όπως η Δήμητρα Γαλάνη και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Να σημειώσουμε ότι και η εταιρεία δεν είχε δει με καλό μάτι αυτή την αλλαγή μουσικού ύφους του συνθέτη.
Ωστόσο, μέσα στα χρόνια που μεσολάβησαν σιγά-σιγά αναδείχτηκαν πολλά τραγούδια μέσα από αυτόν και σήμερα ορισμένα θεωρούνται «κλασικά». Πρώτο απ’ όλα το «Σ’ ακολουθώ» που έγινε γνωστό κυρίως μέσα από την ερμηνεία του Παπακωνσταντίνου το 1982, ωστόσο η πρώτη εκτέλεση με τον ίδιο τον συνθέτη θεωρώ ότι είναι αξεπέραστη.
Έπειτα, η «Κουτσή κιθάρα» με τη Γαλάνη σε ένα κομμάτι που είχε πρωτοακουστεί το 1972 από τη Δώρα Σιτζάνη και τον Νίκο Δαδινόπουλο στην ταινία «Διακοπές στην Κύπρο μας» (ή «Ο κυρ Γιώργης και οι τρέλες του» όπως τη μάθαμε στην Ελλάδα). Η Σιτζάνη που οκτώ χρόνια αργότερα ήταν πλέον σύζυγος του Λοΐζου, ερμηνεύει εδώ άλλο ένα τραγούδι που γράφτηκε για τις ανάγκες του κινηματογράφου: Το «Πόσο σ’ αγαπώ» που είχε πει η Αλίκη Βουγιουκλάκη το 1972 στο φιλμ «Η Αλίκη δικτάτωρ». Αυτά τα δύο, μαζί με «Το λαϊκό το καφενείο» (που επίσης ακούστηκε αρκετά) είναι σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και είχαν γραφτεί αρκετά χρόνια νωρίτερα.
Εξάλλου, σήμα κατατεθέν του δίσκου αποτελεί το «Κι αν είμαι ροκ» που σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας καριέρας για τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου που θα κινηθεί σε ανάλογους ρυθμούς έκτοτε και μέχρι σήμερα, ενώ ευρέως γνωστά με την πάροδο του χρόνου έγιναν και τα «Το σίριαλ», «Σε ψάχνω» και «Η μέρα εκείνη δε θ’ αργήσει», ένα μαγικό ντουέτο της Γαλάνη με τον Λοΐζο που τότε σχεδίαζαν μιαν ολοκληρωμένη δουλειά μαζί, η οποία όμως δεν έγινε ποτέ…
«Ξημερώνει»: Πρόκειται για την πρώτη ολοκληρωμένη συνθετική δουλειά του αξέχαστου Αντώνη Βαρδή για λογαριασμό ενός τραγουδιστή, μια και το 1976 είχε κάνει το άλμπουμ «Οραματίζομαι» στο οποίο κατά βάση τραγουδούσε ο ίδιος. Έκτοτε, είχε «φτιάξει όνομα» δίνοντας κομμάτια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες σε σπουδαίους καλλιτέχνες όπως η Δήμητρα Γαλάνη («Μ’ αγαπούσες θυμάμαι»), Γιάννης Πουλόπουλος («Θέλω να μ’ αγαπάς»), Γιώργος Νταλάρας («Κάτω απ’ την κληματαριά») και Γιάννης Πάριος («Αχ αγάπη»).
Το «Ξημερώνει» κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1980 με ερμηνεύτρια τη Χάρις Αλεξίου, που ερχόταν από τον – εμπορικό και καλλιτεχνικό – θρίαμβο των «τραγουδιών της Χαρούλας» του Μάνου Λοΐζου και ο Βαρδής προσπάθησε να γράψει μελωδίες που να κινούνται στο ίδιο ύφος. Μέχρι ενός σημείου τα κατάφερε, καθώς αν ακούσετε τα «Παιδιά κι εμείς της προσφυγιάς», «Με δέρνουν τα παράλογα» και «Απόψε ξελογιάστηκα» θα διαπιστώσετε ότι ουσιαστικά πρόκειται για μια συνέχεια του δίσκου της προηγούμενης χρονιάς.
Οι δύο μεγάλες επιτυχίες του δίσκου είναι το ομότιτλο -ένα από τα ωραιότερα τραγούδια που είπε ποτέ η Χαρούλα- και το «Φεύγω», στα οποία η ερμηνεύτρια εμφανίζεται για πρώτη φορά στη δισκογραφία ως στιχουργός σε τραγούδι που λέει η ίδια (είχε προηγηθεί το “Βαρέθηκα τα χωρατά” που είχε δώσει στον Βασίλη Παπακωνσταντίνου το 1978, έχοντας γράψει τη μουσική και τους στίχους). Αμφότερα θεωρούνται «κλασικά» στο ρεπερτόριό της και μέχρι σήμερα εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν στα προγράμματα και στις συναυλίες της. Επίσης, ακούστηκε πολύ το εξαιρετικό ζεϊμπέκικο «Μ’ άφησες σαν πόλη».
Εκτός αυτών, το χρυσό – με πωλήσεις άνω των 50.000 αντιτύπων – άλμπουμ περιέχει και άλλες υπέροχες στιγμές, όπως τα «Εγώ δεν γνώρισα ουρανούς», «Δεν είδες» και «Η αγάπη είναι αηδόνι». Γενικότερα, πρόκειται για μία μοναδική δισκογραφική δουλειά που συγκαταλέγεται στις κορυφαίες στιγμές της καριέρας των δύο δημιουργών της.
«Το τραμ το τελευταίο και άλλα αρχοντορεμπέτικα»: Από τους καλύτερους δίσκους της αξέχαστης Βίκυς Μοσχολιού, ο οποίος κυκλοφόρησε το χειμώνα του 1980 και σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία ξεπερνώντας τις 50.000 αντίτυπα. Η ιδέα για τη δημιουργία του δόθηκε από μια τηλεοπτική εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου (πόσο λείπει η σεμνή παρουσία του από τη σημερινή τηλεόραση…) κι επανέφερε στο προσκήνιο ορισμένα από τα «διαμάντια» της ελληνικής δισκογραφίας στη δεκαετία 1948-1958.
Με την υποδειγματική ενορχήστρωση του Λουκιανού Κηλαηδόνη και φυσικά την εξαιρετική ερμηνεία της Μοσχολιού, αυτά τα τραγούδια ήλθαν ξανά στο προσκήνιο κι αγκαλιάστηκαν εκ νέου από τον κόσμο. Ετούτη η επιτυχία είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη και μοναδική εμφάνιση της τραγουδίστριας σε θεατρική παράσταση και συγκεκριμένα στο θέατρο «Παρκ», όπου το καλοκαίρι του 1980 τα ερμήνευε στην επιθεώρηση «Πιάσαμε το …τρίτο», στην οποία πρωταγωνιστούσαν ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, ο Κώστας Καρράς και ο Στάθης Ψάλτης.
Δε νομίζω ότι χρειάζεται να προσθέσω κάτι περισσότερο γι’ αυτό το άλμπουμ-κόσμημα στην ελληνική δισκογραφία. Όλα τα τραγούδια είναι πασίγνωστα και τα σχόλια περιττεύουν («Το τραμ το τελευταίο», «Τραμπαρίφας», «Το χαστούκι», «Άλα», «Η ταμπακέρα» κ.α.).
Η Μοσχολιού ηχογράφησε και δεύτερο δίσκο μέσα στο 1980, ο οποίος κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο με τίτλο το ονοματεπώνυμό της. Πρόκειται για πιο «εμπορικά» λαϊκά τραγούδια σε μουσική κυρίως του Στέλιου Βαμβακάρη και του Νίκου Λαβράνου και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, από τα οποία ακούστηκαν πιο πολύ τα «Κρίμα που δεν ξέρεις ν’ αγαπιέσαι» και «Σπίτι παλιό»…
«Ρεμπέτικα της κατοχής»: Πέντε χρόνια μετά το άκρως επιτυχημένο διπλό άλμπουμ «50 χρόνια ρεμπέτικο τραγούδι» (με περισσότερες από 300.000 πωλήσεις), το 1980 ο Γιώργος Νταλάρας αποφασίζει να κάνει άλλη μια «βουτιά» στον τόσο πλούσιο «βυθό» αυτής της κατηγορίας της λαϊκής μουσικής μας. Τούτη τη φορά όμως φέρνει στην επιφάνεια τα τραγούδια μιας άκρως ταραγμένης εποχής για την πατρίδα μας, που ξεκινά από την Κατοχή και φτάνει στον Εμφύλιο. Κάποια από αυτά δεν πέρασαν ποτέ τη μέγγενη της λογοκρισίας και δεν ηχογραφήθηκαν ποτέ, παρά μόνο 35 και πλέον χρόνια μετά το τέλος της τόσο οδυνηρής δοκιμασίας για τη χώρα μας.
Ωστόσο, ούτε το 1980 λείψανε τα εμπόδια. Η εταιρεία δεν πολυενδιαφερόταν γι’ αυτά τα τραγούδια και η όλη στάση της ανάγκασε τον Νταλάρα να της απαγορεύσει να προβάλλει τους δίσκους του στα διαφημιστικά προγράμματά της. Στο συνοδευτικό βιβλιαράκι που υπάρχει στο «Μουσικό κουτί» που κυκλοφόρησε το 1997 στην ενότητα για τα ρεμπέτικα με τον τίτλο «Όταν ο χρόνος μετράει αλλιώς», ο Κώστας Χατζηδουλής εξιστορεί λεπτομερώς τα παρασκήνια αυτής της δουλειάς και αναφέρει μεταξύ άλλων ότι όταν ο ίδιος πρότεινε στην εταιρεία ένα ένθετο που είχε φτιάξει με σπάνιο φωτογραφικό και έντυπο υλικό της εποχής από το προσωπικό του αρχείο, η απάντηση ήταν: «Βιβλίο θα κάνουμε ή δίσκο»; Το ένθετο βεβαίως περιλήφθηκε κανονικά και είναι πλουσιότατο, ουσιαστικά ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο…
Αρχικά, τα τραγούδια που επρόκειτο να ηχογραφηθούν ήταν 16, αλλά εξαιτίας του περιορισμένου χρόνου στις πλευρές του δίσκου περιορίστηκαν στα 10 και τελικώς έγιναν 12, αφού ο Νταλάρας θέλησε επιπλέον να συμπεριλάβει το «Κάποια μάνα αναστενάζει» και ο Χατζηδουλής του πρότεινε να πει και το «Κάνε λιγάκι υπομονή», όπως κι έγινε. Στο εσώφυλλο αναφέρεται ότι η ηχογράφηση έγινε Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 1980, όμως ο Χατζηδουλής στην αφήγησή του στην έκδοση που αναφέραμε παραπάνω επισημαίνει ότι ο Νταλάρας μπήκε στο στούντιο στις 22 Οκτωβρίου.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε τα Χριστούγεννα του 1980 και χωρίς απολύτως καμία διαφήμιση πούλησε περισσότερες από 50.000 αντίτυπα. Το να μιλήσουμε για την ερμηνεία του τραγουδιστή είναι εντελώς περιττό και θα πούμε μόνον ότι ακούστηκαν πολύ τα «Σαλταδόρος (Θα σαλτάρω-θα σαλτάρω)», «Κάνε λιγάκι υπομονή» και «Χαϊδάρι», το οποίο μελοποίησε εκ νέου ο Στέλιος Βαμβακάρης καθώς κανείς δε θυμόταν τη μουσική που είχε γράψει ο πατέρας του Μάρκος. Στις δεύτερες φωνές η Γλυκερία και ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
«Το ταμ-ταμ»: Τέσσερα και πλέον χρόνια μετά το «Ρεσιτάλ» του 1976 που αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της καριέρας τους, Μαρινέλλα και Κώστας Χατζής συναντιούνται ξανά στη σκηνή της μπουάτ «Σκορπιός» για την παρουσίαση ενός καινούργιου «έργου». Πρόκειται για το «Ταμ-ταμ» σε μουσική Χατζή και στίχους Φώντα Φιλέρη, με εξαίρεση ορισμένα τραγούδια τα οποία υπογράφουν άλλοι στιχουργοί.
Αυτή τη φορά, η συνεργασία τους δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με το «Ρεσιτάλ» ως προς τη θεματολογία των τραγουδιών. Κυριαρχούν οι φυλετικές διακρίσεις και τα προβλήματα του πλανήτη (τουλάχιστον στα σημεία που τραγουδά ο Χατζής), αλλά και οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων (είτε φιλικές, είτε ερωτικές). Επιπλέον, υπάρχει και διαφορετικό μουσικό ύφος ιδιαίτερα στο δεύτερο δίσκο, όπου παρατηρείται μια προσπάθεια «ευθυγράμμισης» με το παραδοσιακό-τσιγγάνικο τραγούδι και δη το μοιρολόι (κλασικό παράδειγμα το «Ντίρι μάνα μ’ ντίρι»)…
Το διπλό άλμπουμ ηχογραφήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1980 στο «Σκορπιό», κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 100.000 αντίτυπα, χωρίς όμως να φτάσει την εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία του «Ρεσιτάλ». Ωστόσο, περιλαμβάνει πολύ γνωστές κι αγαπημένες στιγμές, όπως τα «Μια χαμένη Κυριακή», «Πάρε ένα κοχύλι απ’ το Αιγαίο», «Αχ πώς με κοιτάς», «Δε θέλω γράμμα» και «Ντίρι μάνα μ’ ντίρι» που αναφέραμε και παραπάνω…
«Υποκρίνεσαι»: Ο Στράτος Διονυσίου επιστρέφει στο προσκήνιο δυναμικά, έπειτα από σχεδόν πέντε χρόνια «στο ψυγείο». Η καταδίκη και η παραμονή του στη φυλακή -έστω κι αν ήταν αθώος- έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία του από τα μέσα κι ως το τέλος της δεκαετίας του ’70, αφού παρόλο που κάθε χρόνο ηχογραφούσε ένα νέο άλμπουμ και τραγουδούσε σε νυχτερινά κέντρα, ο κόσμος δεν έδειχνε ν’ ανταποκρίνεται. Βεβαίως, άμοιρη ευθυνών δεν ήτανε και η εταιρεία του (Columbia-EMI), η οποία δε διαφήμιζε σχεδόν καθόλου τους καινούργιους δίσκους του…
Έτσι, το 1980 ο αξέχαστος ερμηνευτής εντάσσεται στο δυναμικό της πανίσχυρης MINOS, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις του Μάκη Μάτσα. Απόντος του Στέλιου Καζαντζίδη, η εταιρεία ήθελε να επενδύσει στο λαϊκό τραγούδι κι έψαχνε για έναν αντάξιο εκπρόσωπό του. Έτσι, έριξε ότι καλύτερο διέθετε στον εμπορικό τομέα πάνω στον Διονυσίου, αφήνοντας σε πρώτη φάση να διαρρεύσει ότι επίκειται δισκογραφική επιστροφή του Καζαντζίδη. Με τον τρόπο αυτό, «ανάγκασε» ορισμένους συνθέτες να γράψουν ωραία και προσεγμένα λαϊκά τραγούδια, τα οποία όμως προορίζονταν για τον Στράτο…
Το αποτέλεσμα ήτανε να φτάσουνε στα γραφεία της εκατοντάδες δημιουργίες, τις οποίες οι σύμβουλοί της άκουσαν με προσοχή και μαζί με τον Διονυσίου επιλέξανε τις καλύτερες δυνατές για τον πρώτο δίσκο στη νέα εταιρεία του. Αυτός κυκλοφόρησε τα Χριστούγεννα του ’80 με τίτλο «Υποκρίνεσαι», η MINOS φρόντισε να τον διαφημίσει καταλλήλως κι έτσι μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε ανάρπαστος. Οι επιτυχίες του, πολλές και πασίγνωστες. Το ομότιτλο, «Τα μάζεψα τα πράγματα», «Κάψε-κάψε», «Και πάλι μάγκας θα ‘σαι», «Θέλω να πω στον εαυτό μου»…
Λαϊκό, «ελαφρολαϊκό», έντεχνο, ποπ
Εκτός του Διονυσίου που με το «Υποκρίνεσαι» επανέφερε το λαϊκό τραγούδι στην κορυφή, υπήρξανε κι άλλοι εκπρόσωποι του είδους που μέσα στο 1980 κυκλοφόρησαν αρκετά επιτυχημένους δίσκους αναλόγου περιεχομένου, με έμφαση βεβαίως στο «εμπορικό» κομμάτι της υπόθεσης.
Ο Δημήτρης Μητροπάνος ηχογραφεί τα «Λαϊκά του σήμερα» με τους «συνήθεις υπόπτους» Τάκη Μουσαφίρη και Σπύρο Παπαβασιλείου. Το άλμπουμ κυκλοφορεί το Μάρτιο και γίνεται «χρυσό», με πιο γνωστές στιγμές του τα «Όπου παν οι πολλοί», «Εμένα δε μ’ αγάπησε κανείς» και «Πού πας κορίτσι μου, πού πας»…
Δεύτερος συνεχόμενος «χρυσός» δίσκος και για τη Ρίτα Σακελλαρίου, με μια δουλειά που φέρει ως τίτλο το ονοματεπώνυμό της -όπως και η προηγούμενη. Κύριο «όχημα» για την εμπορική επιτυχία της, το «Λες να μη το ξέρω» και το πασίγνωστο και διαχρονικό «Μια ζωή πληρώνω»…
Η μεγάλη λαϊκή επιτυχία της χρονιάς όμως έρχεται από τον Κώστα Κόλλια με το «Έρωτά μου αγιάτρευτε» του Τάκη Σούκα. Ωστόσο -όπως αναφέραμε στην εισαγωγή του αφιερώματος-, η μοίρα του έπαιξε άσχημο παιχνίδι καθώς σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στις 4 Ιουνίου κι ενώ είχε υπογράψει συμβόλαιο με τη MINOS και είχε ξεκινήσει τις ηχογραφήσεις για τον πρώτο δίσκο του εκεί…
Σημαντική στιγμή για το…μέλλον του ελληνικού τραγουδιού είναι η πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά της Γλυκερίας με τίτλο «Στα μάτια κοίτα με», σε μουσική του Στέλιου Φωτιάδη. Η σπουδαία ερμηνεύτρια που θα κυριαρχήσει εμπορικά στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80 παρουσιάζει ένα άλμπουμ το οποίο ισορροπεί μεταξύ λαϊκού κι «έντεχνου», έχοντας ως πιο γνωστή στιγμή του το «Κάποια γιορτή»…
Όσον αφορά το «ελαφρολαϊκό» είδος, ο Γιάννης Πάριος ήτανε για ακόμη μια χρονιά ο κυρίαρχος. Με το άλμπουμ «Σε χρειάζομαι» έκλεισε τον κύκλο των «μεταγλωττισμένων» επιτυχιών του, η μεγαλύτερη εκ των οποίων στο εν λόγω άλμπουμ ήτανε το «Να ‘μουνα Θεός». Επίσης, ξεχώρισαν το ομότιτλο και τα «Περασμένα, ξεχασμένα», «Θυμάμαι» και «Αχ βασανάκι μου».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γιάννης Πουλόπουλος με τον «χρυσό» σε πωλήσεις δίσκο «Δεν ξεχνιέσαι», από τον οποίον ακούστηκαν πολύ το ομότιτλο και το «Αγάπη μου» (αμφότερα διασκευές ξένων τραγουδιών)…
Ωστόσο, το απροσδόκητο «μπαμ» του 1980 ως προς αυτό το είδος ήλθε από τον «νεοφώτιστο» Θέμη Αδαμαντίδη. Έχοντας κερδίσει το πρώτο βραβείο της τηλεοπτικής εκπομπής «Να η ευκαιρία», σχεδόν αμέσως υπέγραψε συμβόλαιο με την Columbia-EMI και στις αρχές της χρονιάς κυκλοφόρησε το πρώτο προσωπικό άλμπουμ του με τίτλο «Αγάπησέ με». Σχεδόν όλα τα τραγούδια του είναι διασκευές επιτυχιών του εξωτερικού, όμως εμπορικά ξεπέρασε κάθε προσδοκία κι έγινε «χρυσό» με πωλήσεις άνω των 50.000 αντιτύπων. Εκτός του ομότιτλου, πολύ γνωστά είναι τα «Κρήτη, Κέρκυρα και Νιο», «Ατέλειωτη αγάπη», «Έλα» και «Η μουσική»…
Όσο για τη Μαρινέλλα -εκτός της συνεργασίας της με τον Κώστα Χατζή που προαναφέραμε-, αποφάσισε να τιμήσει τη μνήμη της αγαπημένης της Σοφίας Βέμπο ηχογραφώντας ένα δίσκο με τραγούδια που είχε πρωτοπεί εκείνη, δίνοντάς τους μια πιο σύγχρονη εκδοχή με μοντέρνα ενορχήστρωση. Το «πείραμα» δεν ήτανε και τόσο επιτυχημένο, αν και ξανακούστηκαν ορισμένα κομμάτια όπως «Σβήσε το φως» και «Ο άνθρωπός μου»…
«Χρυσός» δίσκος και για τον Τόλη Βοσκόπουλο με το «Τόλης Βοσκόπουλος 80» και τις μεγάλες επιτυχίες «Κι έλεγες» και «Καρδιά μου-καρδιά μου», ενώ και ο Γιάννης Κατέβας ακούστηκε αρκετά με τη «μεταπήδησή» του στη MINOS και το νέο άλμπουμ του «Κάτι παραπάνω», από το οποίο ξεχώρισαν οι διασκευές «Ποιος» και «Πολλά τα λάθη σου»…
Αξίζει ν’ αναφέρουμε και τη νέα δουλειά του Γιώργου Χατζηνάσιου με τίτλο «Χωρίς ταυτότητα» κι ερμηνεύτρια τη μοναδική Τάνια Τσανακλίδου. Η μεγαλύτερη επιτυχία του είναι ο πασίγνωστος «Ανθρωπάκος» κι εξαιρετικές στιγμές τα «Αν δεν σ’ αρέσει το τραγούδι μου», «Στα κόκκινα φώτα του μπαρ» και «Τα παιδιά ζωγραφίζουν»…
Ως προς το έντεχνο είδος, αξιόλογη ήταν η δουλειά της Λιζέτας Νικολάου με τίτλο «Σ’ αγάπησα, μ’ αγάπησες» με ωραία τραγούδια των Γιάννη Μαρκόπουλου, Αντώνη Βαρδή και Χρήστου Νικολόπουλου. Πιο γνωστές στιγμές τα «Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη» (το γνωστό μουσικό θέμα από την ομώνυμη σειρά του BBC) και «Ήρθες νύχτα»…
Ιδιαίτερη «άνθιση» παρουσίασε η ποπ-«ντίσκο» μουσική στην Ελλάδα το 1980. Η Άννα Βίσση με το άλμπουμ «Ναι» συνεχίζει την επιτυχία του «Κίτρινο-γαλάζιο» της προηγούμενης χρονιάς. Στο νέο της δίσκο υπάρχει το «Όσο έχω φωνή» του Φίλιππου Νικολάου, εκ των μεγαλύτερων και διαχρονικότερων επιτυχιών της καριέρας της. Ανάμεσα σε αρκετές διασκευές ξένων τραγουδιών, θα βρούμε και την πασίγνωστη «Μεθυσμένη πολιτεία» που ερμήνευε η ίδια στους τίτλους της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς…
Η σημαντικότερη στιγμή για τη Βίσση μέσα στο 1980 θα είναι η πρώτη συμμετοχή της στο Φεστιβάλ της Eurovision με το “Autostop”, το οποίο όμως θα τερματίσει μόλις 13ο σε 19 τραγούδια, λαμβάνοντας 30 ψήφους…
Στους ίδιους ρυθμούς κινείται και η πιο γνωστή στιγμή της Αλέκας Κανελλίδου μέσα στη χρονιά με το «Δεν είναι έτσι η αγάπη» της Νινής Ζαχά από το άλμπουμ «Εμπιστευτικά». Τη “μιμείται” η Λίτσα Διαμάντη με το “Αγάπη θέλω μόνο” από τον ομότιτλο “χρυσό” δίσκο της, ενώ ακόμα και ο Απόστολος Καλδάρας γράφει ανάλογου ύφους τραγούδι, το «Αγριοκόριτσο»,το οποίο με τη φωνή του Σταμάτη Κόκοτα ακούγεται αρκετά μέσα από τη δεύτερη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά τους…
Παράλληλα, στο ποπ-ροκ ύφος στρέφεται και η Χριστιάνα με το άλμπουμ «Τι να μας κάνει η νύχτα», τα περισσότερα τραγούδια του οποίου υπογράφει συνθετικά ο Κώστας Τουρνάς…
Όσο για το -παρακμασμένο πια- Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, το πρώτο βραβείο κερδίζει η Τζίνα Σπηλιωτοπούλου με «Της γιαγιάς τα παραμύθια»…
Μια «βόλτα» στη νύχτα
Τόσο η χειμερινή, όσο και η καλοκαιρινή αλλά και η φθινοπωρινή σεζόν του 1980 περιλάμβανε αρκετά σπουδαία σχήματα, με πολλούς σημαντικούς ερμηνευτές και δημιουργούς να εμφανίζονται μαζί.
Ξεκινώντας από την Πλάκα, το φθινόπωρο ο Γιώργος Νταλάρας και η Δήμητρα Γαλάνη ξεκινούν εμφανίσεις στο “ZOOM” έχοντας μαζί τους την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, τον Γιάννη Κούτρα και τη Γλυκερία.
Στο «Ζυγό» συνεργάζονται για δεύτερη συνεχόμενη σεζόν (1980-81) ο Γιάννης Πάριος και η Χάρις Αλεξίου με τη συνδρομή της Τάνιας Τσανακλίδου, ενώ στο «Σκορπιό» -όπως ήδη αναφέραμε- η Μαρινέλλα και ο Κώστας Χατζής.
Και πάμε στην «παραλία» και στο “STORK”, όπου από το Μάιο εμφανίζονται οι Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκοτας, Δημήτρης Μητροπάνος και Μανώλης Λιδάκης.
Στη «Φαντασία» τον Ιούνιο αρχίζουν οι Στράτος Διονυσίου, Γιάννης Πουλόπουλος, Πασχάλης, Χριστιάνα και Γιώργος Ζαμπέτας. Για τη χειμερινή σεζόν 1980-81 που ξεκινά στα τέλη της χρονιάς, παραμένουν οι Διονυσίου και Χριστιάνα και προστίθενται οι Τόλης Βοσκόπουλος, Λίτσα Διαμάντη, Μιχάλης Μενιδιάτης (συνιδιοκτήτης του κέντρου), Νίκος Νομικός και Έλενα Κωστή.
Στο θρυλικό “Χάραμα” στο Σκοπευτήριο Καισαριανής τραγουδούν οι Βασίλης Τσιτσάνης, Σωτηρία Μπέλλου, Έλενα Γιαννακάκη και Ηλίας Μακρής.
Και κλείνουμε με τα «Δειλινά», όπου «συναντάμε» τους Μανώλη Μητσιά, Αντώνη Καλογιάννη, Άννα Βίσση, Χαράλαμπο Γαργανουράκη, Λιζέτα Νικολάου και Χάρρυ Κλυνν.
Τέλος, δε θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τη θεατρική επιθεώρηση «Συννεφιασμένη Κυριακή-40 χρόνια Τσιτσάνης» που ανεβαίνει στο «Αθηναϊκό Κηποθέατρο» στις 19 Ιουνίου 1980 σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ποταμίτη και κείμενα Νίκου Καμπάνη και Βύρωνα Μακρίδη. Επί σκηνής εμφανίζεται και τραγουδά ο ίδιος ο Βασίλης Τσιτσάνης μαζί με τον Μανώλη Μητσιά και την Αλεξάνδρα, ενώ πρωταγωνιστούν οι Μαίρη Χρονοπούλου, Νίκος Δαδινόπουλος, Σπεράντζα Βρανά, Ανδρέας Φιλιππίδης κ.α.
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…