stou_xronou_ton_kathrefti_logo_500

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης

Η δεκαετία του ’60 θεωρείται από πολλούς ως εκείνη που άλλαξε τα πάντα στη μουσική της πατρίδας μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι «επίγονοί» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στο τραγούδι με τις δημιουργίες τους. Παράλληλα όμως, αυτές ευτύχησαν να ερμηνευθούν από μια γενιά σπουδαίων τραγουδιστών που είτε ξεκίνησε τότε, είτε προϋπήρχε αλλά άκμασε στη συγκεκριμένη περίοδο.

Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…

———————————————————–

stou_xronou_ton_kathrefti_1984

 

1984 (Α’ μέρος): Γκάντι, Λιούις, Νάσιουτζικ και… «Ταξίδι στα Κύθηρα»

Δολοφονίες, θάνατοι, απεργίες και …μποϋκοτάζ είναι τα κυρίαρχα γεγονότα του 1984. Η πρωθυπουργός της Ινδίας Ίντιρα Γκάντι δολοφονείται από τους άνδρες της προσωπικής ασφάλειάς της. Στη Σοβιετική Ένωση, πριν περάσουν δυο χρόνια από το θάνατο του Λεονίντ Μπρέζνιεφ, πεθαίνει και ο διάδοχός του στην προεδρία της χώρας Γιούρι Αντρόποφ κι αναλαμβάνει την ηγεσία ο Κονσταντίν Τσερνιένκο.

stou_xronou_ton_kathrefti_1984_gandhi

Η απεργία των ανθρακωρύχων συγκλονίζει τη Μεγάλη Βρετανία, όμως η αδιάλλακτη και άτεγκτη στάση της Μάργκαρετ Θάτσερ θριαμβεύει. Στις ΗΠΑ, ο Ρόναλντ Ρήγκαν επανεκλέγεται στην προεδρία της χώρας κι έτσι διατηρεί το αξίωμά του για άλλα τέσσερα χρόνια.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, οι Σοβιετικοί «ανταποδίδουν» το προ τετραετίας μποϋκοτάζ των Αμερικανών στην αντίστοιχη διοργάνωση της Μόσχας και μαζί τους τάσσονται σχεδόν όλες οι ανατολικές χώρες. Ωστόσο, όλα αυτά δεν εμποδίζουν τον θρυλικό Καρλ Λιούις να ισοφαρίσει το ρεκόρ του μυθικού Τζέσι Όουενς με τέσσερα χρυσά μετάλλια στο στίβο.

stou_xronou_ton_kathrefti_1984_lewis

Όσον αφορά την Ελλάδα, δύο είναι τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα. Οι ευρωεκλογές του Ιουνίου οι οποίες δίνουν την πρωτιά στο ΠΑΣΟΚ αλλά με 6,5 μονάδες λιγότερες από τις κοινοβουλευτικές του 1981 και η αλλαγή ηγεσίας στη Νέα Δημοκρατία. Η αποτυχία του κόμματος να κερδίσει την εκλογική μάχη, έχει ως συνέπεια την παραίτηση του προέδρου Ευάγγελου Αβέρωφ -και για λόγους υγείας-, με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να εκλέγεται διάδοχός του.

Έτσι, η πόλωση όσον αφορά το κλίμα εν όψει και των κοινοβουλευτικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες για την επόμενη χρονιά κορυφώνεται, από τη στιγμή μάλιστα που ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου τον αποκαλεί «Εφιάλτη» (δηλαδή προδότη), ανασύροντας στην επιφάνεια τα γεγονότα του 1965…

Όσον αφορά τα καλλιτεχνικά δρώμενα, οι απώλειες είναι πολλές, μεγάλες και δυσαναπλήρωτες. Ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο μέγιστος Έλληνας λαϊκός δημιουργός φεύγει από τη ζωή ανήμερα των 69ων γενεθλίων του στο Λονδίνο, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό στο ελληνικό τραγούδι που ουδείς μπόρεσε -και ούτε θα μπορέσει- να καλύψει. Την ίδια μέρα, πεθαίνει και ο συνθέτης του «ελαφρού» είδους Κώστας Γιαννίδης…

stou_xronou_ton_kathrefti_1984_tsitsanis

Το ελληνικό θέατρο χάνει τέσσερις σημαντικές έως μυθικές μορφές: Τον Μάνο Κατράκη, τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο, τον Κούλη Στολίγκα και τον Χρόνη Εξαρχάκο. Επίσης, ο κόσμος των τεχνών συγκλονίζεται από τη δολοφονία του λογοτέχνη Θανάση Διαμαντόπουλου, ένα έγκλημα που θα μείνει στην ιστορία ως «υπόθεση Νάσιουτζικ», καθώς εκείνος δείχνει από την πρώτη στιγμή να είναι ο δράστης του στυγερού εγκλήματος.

stou_xronou_ton_kathrefti_1984_katrakis

Όσον αφορά το τραγούδι και τη δισκογραφία, παρατηρείται μια ύφεση μετά το «ξέσπασμα» του 1983. Οι πωλήσεις των δίσκων κυμαίνονται σε «νορμάλ» αριθμούς, οι συναυλίες αποτελούν και πάλι το κύριο μέσο επικοινωνίας κάποιων συνθετών κι ερμηνευτών με το κοινό, ενώ μετά από αρκετά χρόνια κάτι «κινείται» και στον ελληνικό κινηματογράφο με πολλές καλές ταινίες και τραγούδια που μένουν στην ιστορία.

Στο σημερινό πρώτο μέρος του αφιερώματος στο 1984, θα παρουσιάσουμε την «έντεχνη» πλευρά του, καθώς και τις πιο γνωστές μουσικές στιγμές από το σινεμά. Στο επόμενο, θα έχει σειρά το λαϊκό κι ελαφρολαϊκό τραγούδι, καθώς και οι συναυλίες και τα πιο σημαντικά σχήματα στα νυχτερινά κέντρα… 

«Εξ αδιαιρέτου»

Ο μοναδικός χρυσός δίσκος στη μεγάλη καριέρα του Μανώλη Μητσιά, με πωλήσεις άνω των 50.000 αντιτύπων. Παράλληλα, σηματοδότησε και την αλλαγή δισκογραφικής εταιρείας για τον εξαίρετο ερμηνευτή, ο οποίος έπειτα από 14 ολόκληρα χρόνια αποχώρησε από την Columbia και «μεταγράφηκε» στη MINOS.

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1984 και θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε εξαιρετικά πρωτότυπο, καθώς συνδέει την παλαιά με τη νέα γενιά δημιουργών (εξ ου άλλωστε και ο τίτλος). Την πρώτη αντιπροσωπεύουν ο αείμνηστος Θόδωρος Δερβενιώτης με τον Κώστα Βίρβο, ένα «δίδυμο» που έγραψε χρυσές σελίδες στο βιβλίο του λαϊκού τραγουδιού. Τη δεύτερη ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου, οι οποίοι είχαν ήδη καταθέσει τα πρώτα τους διαπιστευτήρια στο χώρο και ήταν φανερό ότι έφερναν κάτι καινούργιο στην ελληνική μουσική.

Ο μάστορας του λαϊκού τραγουδιού Θόδωρος Δερβενιώτης γράφει εξαιρετικά κομμάτια, με κορυφαίο το «Σου ‘χω έτοιμη συγνώμη» που έγινε μεγάλη επιτυχία, ακούστηκε πολύ κι ακόμη και σήμερα πρωταγωνιστεί στα προγράμματα και στις συναυλίες του σπουδαίου ερμηνευτή.

Από την άλλη, ο Σταμάτης Κραουνάκης επιβεβαιώνει τις υποσχέσεις που είχε δώσει με τις πρώτες του ολοκληρωμένες δουλειές, προσφέροντας στον Μητσιά ένα από τα πιο διαχρονικά και σημαντικά τραγούδια στην ιστορία της ελληνικής μουσικής. Ο λόγος φυσικά για το «Ποτέ», το οποίο νομίζουμε ότι δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις.

Ωστόσο, δεν ήταν μόνον αυτά τα δύο τραγούδια που έκαναν αίσθηση. Σαφώς και είναι τα πιο γνωστά κι αγαπημένα, όμως ακούστηκαν πολύ και τα «Θα φύγω πρώτος», «Προσεχώς», «Το θρίλερ», το υπέροχο «Καληνύχτα κοιμήσου» και «Επέτειος».

«Κανονικά»

Από τους καλύτερους δίσκους του «διδύμου» Κραουνάκης – Νικολακοπούλου, αλλά και της Δήμητρας Γαλάνη που απέδειξε για πολλοστή (και όχι τελευταία) φορά ότι δε φοβάται τους πειραματισμούς και τη διαφορετικότητα στον ήχο. Και η αλήθεια είναι ότι τον Δεκέμβριο του 1984 που κυκλοφόρησε το εν λόγω άλμπουμ, οι καθιερωμένοι και δημοφιλείς τραγουδιστές δε ρίσκαραν να δοκιμαστούν σε άλλο στυλ τραγουδιών από εκείνα που τους είχε συνηθίσει κι αγαπήσει ο κόσμος.

Πάντως, το αρχικό σχέδιο δεν προέβλεπε ολόκληρο δίσκο σε μουσική του Κραουνάκη. Η Γαλάνη πήγε στο σπίτι του για ν’ ακούσει δύο τραγούδια που επρόκειτο να ενταχθούν σε μια δουλειά που ετοίμαζε με διάφορους συντελεστές. Ο συνθέτης της έπαιξε στο πιάνο το «Κανονικά» και το «Μη πάμε απόψε πουθενά», εκείνη ενθουσιάστηκε κι αμέσως του πρότεινε να γράψει κι άλλα, ούτως ώστε να κυκλοφορήσει μιαν ολοκληρωμένη δουλειά. Η εταιρεία βεβαίως δεν είδε με καλό μάτι αυτή την εξέλιξη, όμως η επιμονή της τραγουδίστριας έκαμψε κάθε αντίσταση…

Από εκεί και πέρα, η Γαλάνη προχώρησε ένα βήμα παραπέρα ζητώντας από τον Κραουνάκη να χρησιμοποιήσει έναν «ηλεκτρικό» ήχο και με τη βοήθεια του Κώστα Γανωσέλη που επιμελήθηκε τις ενορχηστρώσεις βγήκε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Όπως είπαμε, σε πρώτη φάση τα ακούσματα ξένισαν το κοινό αλλά στη συνέχεια ο δίσκος βρήκε τη θέση που του άρμοζε και πρέπει να σημειώσουμε ότι ήταν ο πρώτος στον οποίο χρησιμοποιήθηκαν συνθετητές…

Τα πιο γνωστά τραγούδια του άλμπουμ είναι το υπέροχο «Παραδώσου» και το ομότιτλο, ενώ εξαιρετικές στιγμές είναι και τα «Κλείσε το φως», «Άκουσέ με» και «Απόψε πουθενά». Γενικότερα πάντως, πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά που σίγουρα θα πρέπει να υπάρχει σε μια «σοβαρή» δισκοθήκη. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ηχογραφήθηκε μέσα σε μόλις ενάμισι μήνα (αρχές Οκτωβρίου – μέσα Νοεμβρίου 1984).

«Διαίρεση»

Αυτός ο δίσκος που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1984 ουσιαστικά είναι μια συνέχεια του προ διετίας «Φοβάμαι», αλλά με μεγαλύτερη ένταση και «ρεύμα». Εδώ πλέον μιλάμε για ένα «καθαρά» ροκ άλμπουμ, από το οποίο όμως δε λείπουν οι – από λίαν ενδιαφέρουσες έως εξαιρετικές – μπαλάντες του τραγουδιστή που έγραψαν τη δική τους ιστορία.

Περιλαμβάνει εννιά κομμάτια, τα τέσσερα εκ των οποίων έγιναν τεράστιες επιτυχίες κι αντέχουν μέχρι σήμερα: «Δεν υπάρχω» (με τα φωνητικά της Τάνιας Τσανακλίδου στην αρχή), «Ο μαύρος γάτος», «Πριν το τέλος» και φυσικά το αγαπημένο μου «Άσε με να κάνω λάθος», από την ταινία του Ανδρέα Τσιλιφώνη «Η πόλη ποτέ δεν κοιμάται».

Μοναδική η «Μπαλάντα για τον Γιάννη Κ.» και καλές στιγμές τα «Για σένα» και «Λεγεωνάριος», για το οποίο ο Παπακωνσταντίνου αναφέρει στο οπισθόφυλλο: «Απορώ γιατί μου αρέσει αυτό το τραγούδι». Οι πωλήσεις του άλμπουμ ξεπέρασαν τις 50.000 αντίτυπα και βεβαίως θεωρείται πλέον «κλασικό» στη δισκογραφία του τραγουδιστή.

Νωρίτερα, ο ερμηνευτής είχε συνεργαστεί με τον Μίκη Θεοδωράκη για δεύτερη φορά σε ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά, ηχογραφώντας τον «Καρυωτάκη» σε ενορχήστρωση Κώστα Γανωσέλη. Ωστόσο, το άλμπουμ δεν «περπάτησε» εμπορικά παρότι παρουσιάζει εξαιρετικό μουσικό ενδιαφέρον…

«Όλη τη μουσική μεσ’ στην αγάπη βάλε» 

Άλλος ένας εξαιρετικός δίσκος, αφιερωμένος στη συμπλήρωση 40 ετών από το θάνατο του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά. Κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1984 σε μουσική Μιχάλη Τερζή με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα, τη Δήμητρα Γαλάνη, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τον αείμνηστο Διονύση Θεοδόση και παιδική χορωδία.

Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στις 2 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς στο θέατρο του Λυκαβηττού στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με τους ίδιους τραγουδιστές πλην της Αρβανιτάκη και την προσθήκη του Κώστα Καράλη και της Άλκηστης Πρωτοψάλτη.

Ο συνθέτης είχε μελοποιήσει Παλαμά και το 1976 στο δίσκο «Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο», η μια πλευρά του οποίου περιλάμβανε ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου και η άλλη αντίστοιχα του σπουδαίου πνευματικού τέκνου της χώρας μας. Από αυτά, στο άλμπουμ που εξετάζουμε περιλαμβάνεται το «Γεια σας τριαντάφυλλα» που είχε τραγουδήσει το ’76 η Άννα Βίσση.

Στον δίσκο υπάρχουν εξαιρετικά τραγούδια, γεμάτα λυρισμό και μελωδικότητα. Μοναδική στιγμή το «μανεδάκι» του Γιώργου Νταλάρα στην «Ανατολή» και το υπέροχο «Το σπίτι που γεννήθηκα» με τον Διονύση Θεοδόση, χωρίς φυσικά να υστερούν τα υπόλοιπα.

«Προσανατολισμοί»

Από τους σημαντικότερους δίσκους στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, ο οποίος κυκλοφόρησε στις 28 Μαρτίου 1984. Ο Ηλίας Ανδριόπουλος εκείνη την εποχή είναι ήδη αρκετά γνωστός, καθώς τα προηγούμενα έργα του («Γράμματα στον Μακρυγιάννη», «Λαϊκά προάστια» κ.α.) είχαν γνωρίσει μεγάλη αποδοχή και αγάπη από το κοινό.

Επιλέγει λοιπόν για ακόμη μια φορά την κατά κάποιο τρόπο «μούσα» του Άλκηστη Πρωτοψάλτη ως ερμηνεύτρια των «Προσανατολισμών» του Οδυσσέα Ελύτη, οι οποίοι ήταν και η πρώτη ποιητική συλλογή του μεγάλου ποιητή που κυκλοφόρησε το 1940. Ο ίδιος ο συνθέτης θυμάται ότι τους είχε πρωτοδιαβάσει το 1966 και ξεκίνησε τη μελοποίησή τους το 1982, δημιουργώντας ένα από τα πιο σπουδαία έργα της ελληνικής δισκογραφίας. Οι μουσικές και οι ενορχηστρώσεις του είναι υποδειγματικές και ταιριάζουν απολύτως στο ύφος και στο κλίμα των ποιημάτων του Ελύτη.

Από την άλλη, η μοναδική χροιά της φωνής της Πρωτοψάλτη δίνει μια ξεχωριστή διάσταση στο όλο εγχείρημα. Αυτή η τραγουδίστρια θαρρείς και ήταν γεννημένη για να ερμηνεύει ποιητές και είναι κρίμα που έκτοτε δεν το επιχείρησε ξανά, αφού στράφηκε σε άλλους – κι εξίσου σημαντικούς – καλλιτεχνικούς δρόμους αλλάζοντας παράλληλα και δισκογραφική εταιρεία μετά από τούτο το άλμπουμ.

Το τραγούδι που ακούστηκε περισσότερο είναι το υπέροχο «Ο έρωτας», αλλά γενικότερα δε μπορώ να ξεχωρίσω ποιο απ’ όλα είναι το καλύτερο. Είναι ένας εξαιρετικός δίσκος από την αρχή μέχρι το τέλος του κι αξίζει να βρίσκεται σε κάθε δισκοθήκη που σέβεται τον εαυτό της…

Για την Πρωτοψάλτη, να πούμε ακόμα ότι στο τέλος της χρονιάς συνεργάστηκε με τον Γιάννη Σπανό, τραγουδώντας για πρώτη φορά στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου. Το άλμπουμ που προέκυψε ήταν η «Έξοδος κινδύνου», με τη συμμετοχή του Διονύση Θεοδόση κι εκτός από το ομότιτλο, ακούστηκαν πολύ και τα «Αν ήξερες τις νύχτες μου», «Αγάπη δίκοπη», «Πώς γίνανε τα λόγια μας» και «Ο έρωτας της Κυριακής».

«Εμφύλιος έρωτας» 

Τον Δεκέμβριο του 1984 κυκλοφορεί αυτό το άλμπουμ της Χαρούλας Αλεξίου, στο οποίο η ερμηνεύτρια προσπαθεί να «ικανοποιήσει» τους πάντες: Αφενός τη λαϊκή υπόστασή της που ήταν αρκετά ισχυρή τη συγκεκριμένη περίοδο (την ανέλαβε συνθετικά ο Χρήστος Νικολόπουλος), αλλά και την ανάγκη της για πιο «εσωτερικές» αναζητήσεις…

Από εμπορικής πλευράς βεβαίως, η εταιρεία ενδιαφερόταν να πουλήσει δίσκους («έφυγαν» περισσότερα από 50.000 αντίτυπα) κι έτσι με βάση τα «θέλω» του κοινού της εποχής, προώθησε τα πιο λαϊκά τραγούδια του άλμπουμ. Ουδείς φυσικά μπορεί να την κατακρίνει γι’ αυτό, ειδικά όταν μιλάμε για κομμάτια όπως το «Μία είναι η ουσία» που οι στίχοι του Λευτέρη Χαψιάδη κλείνουν μέσα τους όλο το νόημα της ζωής και της σκέψης των ανθρώπων, δοσμένα με «περιπαικτικό» αλλά και συνάμα τόσο περιεκτικό τρόπο…

Εκτός αυτού που έγινε μεγάλη και διαχρονική επιτυχία, την ίδια τύχη είχαν και τα «Τώρα κι εγώ θα ζήσω» (από τις καλύτερες ερμηνευτικές στιγμές της Αλεξίου), «Βήμα-βήμα» και «Η διαθήκη», από τα λίγα ζεϊμπέκικα που «σφραγίστηκαν» από τη φωνή της Χαρούλας…

Από την άλλη, υπάρχουν και οι «εσωστρεφείς» στιγμές του δίσκου που μας θυμίζουν την Αλεξίου της «μελαγχολικής μπαλάντας». Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές, είναι τα δύο πρώτα εξ ολοκλήρου δικά της τραγούδια που ηχογραφεί, το «Όλα γυρίζουν» και η αυτοβιογραφική «Μπαλάντα της Ιφιγένειας» που αγαπήθηκε πολύ μέσα στα χρόνια κι όχι άμεσα.

Αξιοσημείωτο και το «ξανασμίξιμό» της με τον Νίκο Τάτση (θα τους συνδέει για πάντα το θρυλικό «Ανεστάκι») στο «Δεν την αντέχεις εύκολα την άνοιξη» σε στίχους του αείμνηστου Ηλία Κατσούλη, με την εκπληκτική a capella ερμηνεία της στο τέλος του τραγουδιού…

Η «αναγέννηση» του ελληνικού σινεμά

Μέσα στο 1984 είχαμε τη «νεκρανάσταση» του ελληνικού κινηματογράφου, ο οποίος ύστερα από πολλά χρόνια διεκδίκησε το ρόλο του πρωταγωνιστή στις ψυχαγωγικές προτιμήσεις του κοινού, ενώ κάποια από τα τραγούδια που ακούστηκαν σε ορισμένες ταινίες (γραμμένα κυρίως από την Ελένη Καραΐνδρου) γίνανε πασίγνωστα, αγαπημένα και διαχρονικά.

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, προβλήθηκε το «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου (βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών), με τους Μάνο Κατράκη και Διονύση Παπαγιαννόπουλο στην τελευταία εμφάνισή τους στη μεγάλη οθόνη. Τη μουσική έγραψε η Ελένη Καραΐνδρου και το ομότιτλο τραγούδι ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας με πολύ μεγάλη επιτυχία…

Η Τώνια Μαρκετάκη παρουσιάζει την «Τιμή της αγάπης» με την Άννυ Λούλου και τον Στρατή Τσοπανέλη, όπου στους τίτλους ακούγεται η Δήμητρα Γαλάνη να τραγουδά Καραϊνδρου.

Ο Νταλάρας ερμηνεύει τρία τραγούδια σε μουσική του Νίκου Τάτση στο φιλμ «Τι έχουν να δουν τα μάτια μου» του Θόδωρου Μαραγκού, η Ελένη Βιτάλη τραγουδά Σταμάτη Σπανουδάκη στην ταινία «Ξαφνικός έρωτας» του Γιώργου Πανουσόπουλου, ενώ η μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία της χρονιάς είναι η «Λούφα και παραλλαγή» του Νίκου Περράκη.

——————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here