Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
«Μια φορά κι ένα καιρό, ήταν μια πανέμορφη πόλη, που οι φιλόξενοι κι ανοιχτόκαρδοι κάτοικοί της λάτρευαν τη μουσική. Έτσι λοιπόν, για πολλά – πολλά χρόνια κάθε Σεπτέμβριο, πλημμύριζε από μελωδίες που έγραψαν μεγάλη ιστορία»…
Κάπως έτσι θα μπορούσε ν’ αρχίζει ένα «παραμύθι», αναφερόμενο στο Φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης. Μα, μήπως κάτι τέτοιο δεν ήταν; Από το 1962 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας μόλις ξεκινούσε ο Σεπτέμβριος έβαζε τα καλά της, για να υποδεχτεί τους εκλεκτούς καλεσμένους της από το χώρο της μουσικής. Τα βλέμματα όλης της φιλόμουσης Ελλάδας, στρέφονταν στο «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», για πολλά χρόνια τόπο διεξαγωγής του Φεστιβάλ.
Κάθε 15 ημέρες λοιπόν, θα γυρίζουμε το ρολόι του χρόνου σ’ εκείνες τις αξέχαστες εποχές, παρουσιάζοντας χρόνο με το χρόνο τα τραγούδια, τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές που γράψανε τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο θεσμό. Όλα αυτά, μαζί με διάφορα παραλειπόμενα, εντός κι εκτός σκηνής…
———————————————————–
1972: Ένα “πλούσιο” φεστιβάλ
Το 1972, το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης μπήκε στη δεύτερη δεκαετία «ζωής» του, σε μια περίοδο όπου η δικτατορία στην Ελλάδα εξακολουθούσε το «έργο» της απτόητη. Η διοργάνωση εκείνης της χρονιάς είναι ιστορική, από πολλές απόψεις. Τόσο για το προσκήνιο, όσο κυρίως και για το παρασκήνιο. Τα περισσότερα τραγούδια που διαγωνίστηκαν, ακούστηκαν πολύ και γίνανε μεγάλες επιτυχίες, ενώ υπήρξανε και πολλοί νεωτερισμοί.
Στο πλαίσιο της ανανέωσης λοιπόν, στο ενδέκατο φεστιβάλ επετράπη για πρώτη φορά να υπάρχει μπουζούκι στις μελωδίες που επρόκειτο να παρουσιαστούν, καθώς και η συμμετοχή συγκροτημάτων, αλλά και «ντουέτων». Επιπλέον, από τούτη τη χρονιά τα αποτελέσματα δε διαμορφώνονταν μόνον από το κοινό του Παλέ ντε σπορ, αλλά και από την ψηφοφορία όλων των πόλεων της χώρας μας, μέσω επιτροπών…
Έτσι, το τριήμερο από τις 20 ως τις 22 Σεπτεμβρίου 1972, διεξήχθη ένα φεστιβάλ που συζητήθηκε έντονα τόσο κατά τη διάρκεια, όσο και αρκετό καιρό μετά το τέλος του. Το γιατί, παρουσιάζεται παρακάτω…
Κυπριακή υπόθεση και τουρκική διαμαρτυρία…
Ξεκινάμε από τα πρώτα τρία βραβεία της διοργάνωσης, δύο εκ των οποίων είχαν έντονη κυπριακή νότα. Ο Δώρος Γεωργιάδης ήταν ο θριαμβευτής, με το «Αν ήμουν πλούσιος» που έγραψε ο ίδιος, με στίχους της Σώτιας Τσώτου. Το τραγούδι αμέσως έγινε μεγάλη επιτυχία τόσο στις 45, όσο και στις 33 στροφές, έγινε τίτλος ταινίας, ακούστηκε πολύ και διαχρονικά είναι ένα από τα «σήματα κατατεθέντα» του φεστιβάλ.
Τη δεύτερη θέση κατέλαβε η Κλειώ Δενάρδου (από τις πολυβραβευμένες του θεσμού) με την «Αγία Σοφία» του Γιώργου Λημνιού, σε στίχους Νίκου Ελληναίου και φωνητικά του ντουέτου Μαστέλλος-Δημησιάνος, βασικοί συνεργάτες της εκείνη την εποχή.
Την τριάδα συμπλήρωσε άλλο ένα πολύ γνωστό τραγούδι, το «Γύρνα πίσω Αποστόλη» με το Μιχάλη Βιολάρη, σε μουσική Γιώργου Κριμιζάκη και στίχους Γιάννη Κακουλίδη.
Όμως, αυτά τα δύο κομμάτια ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών από πλευράς Τουρκίας, καθώς μιλούσαν για την Αγια-Σοφιά και την Κωνσταντινούπολη, με ξεκάθαρα μηνύματα περί επανάκτησής τους από την Ελλάδα. Η πρεσβεία της γειτονικής χώρας έκανε διάβημα στην αντίστοιχη ελληνική, ζητώντας την απόσυρση των τραγουδιών. Το μόνο που πέτυχε, ήταν η αλλαγή κάποιων στίχων της «Αγίας Σοφίας» την τελική βραδιά, ώστε να μη φαίνεται ότι υπάρχει διάθεση «επαναπατρισμού» της…
Το θέμα Βοσκόπουλου
Ωστόσο, το μεγάλο γεγονός του ενδέκατου φεστιβάλ, ήταν η συμμετοχή του Τόλη Βοσκόπουλου και σε ρόλο ερμηνευτή. Το απόλυτο είδωλο της εποχής, είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο το 1970 και το δεύτερο το 1969, αλλά μόνο με την ιδιότητα του συνθέτη. Το 1972, αποφάσισε ν’ ανέβει ο ίδιος στη Θεσσαλονίκη και μόλις οριστικοποιήθηκε η παρουσία του, αμέσως θεωρήθηκε ως το απόλυτο φαβορί για τη νίκη.
Επέλεξε να ερμηνεύσει ένα τραγούδι, το οποίο είχε στείλει και στο φεστιβάλ του 1971, αλλά είχε απορριφθεί χωρίς καν ν’ ακουστεί από την επιτροπή, όπως υποστήριξε ο ίδιος αργότερα. Ήταν η περιβόητη «Ξανθή αγαπημένη Παναγιά» σε μουσική δική του και στίχους Ηλία Λυμπερόπουλου, η οποία σαφώς παρέπεμπε στην τότε σύντροφό του, Ζωή Λάσκαρη.
Ο Βοσκόπουλος εμφανίστηκε την πρώτη βραδιά και δεύτερος κατά σειρά, όμως τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα υπολόγιζαν τόσο ο ίδιος, όσο κι εκείνοι που ήταν βέβαιοι για τη νίκη του. Το κοινό τον αποδοκίμασε έντονα για την «υπερβολική» κι «επιτηδευμένη» ερμηνεία του, κάτι που του προκάλεσε σοκ και δεν κατάφερε να τραγουδήσει όπως ήθελε και μπορούσε.
Το τραγούδι συγκέντρωσε μόλις 77 βαθμούς και τερμάτισε ένατο στα δέκα που διαγωνίστηκαν, μένοντας βεβαίως εκτός τελικού (προκρίνονταν τα πρώτα πέντε). Ίσως η αποτυχία να είχε να κάνει με το γεγονός ότι λίγους μήνες νωρίτερα στη συμπρωτεύουσα, ο «άρχοντας» είχε χαστουκίσει κάποιο δημοσιογράφο της Θεσσαλονίκης, κάτι που ο κόσμος πιθανώς να μη του συγχώρεσε…
Αυτά που ακολούθησαν, πραγματικά δεν περιγράφονται. Ο καθένας έλεγε το μακρύ και το κοντό του, προσπαθώντας να βρει τι συνέβη. Ο ίδιος ο ερμηνευτής σε έξαλλη κατάσταση, δήλωνε εν θερμώ ότι ουδέποτε επρόκειτο να τραγουδήσει ξανά στη Θεσσαλονίκη, ενώ χύθηκε πολύ μελάνι σε εφημερίδες και περιοδικά, που όλα μιλούσαν για το «Βατερλό ενός σταρ». Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι αυτοί που πρόβλεψαν το τέλος της καριέρας του Βοσκόπουλου, όμως διαψεύστηκαν πανηγυρικά…
Ο ίδιος, μιλώντας στον «Ταχυδρόμο» (τεύχος 971, 17 Νοεμβρίου 1972) όταν πλέον ο «κουρνιαχτός» είχε καταλαγιάσει, έδωσε τη δική του εκδοχή των γεγονότων: «Ήταν όλα φτιαχτά. Δεν το λέω επειδή απέτυχα (…). Οι άνθρωποι του Φεστιβάλ, οι άνθρωποι της επιτροπής, δεν ήθελαν να κερδίσω βραβείο. Με ήθελαν μόνο για να γεμίσω το Παλέ ντε σπορ. Για να πουληθούν όλα τα εισιτήρια»…
Και παρακάτω, αποκαλύπτει (από τη μεριά του βεβαίως…) πώς αποφάσισε να συμμετάσχει: «Ο (Άλκης) Στέας, ήλθε στο θέατρο «Βέμπο» (Σ.Σ.: Ήταν η εποχή που ο Βοσκόπουλος «έσπαγε ταμεία» με τους «Εραστές του ονείρου», έχοντας πλάι του τη Ζωή Λάσκαρη) και με παρακάλεσε να πάρω μέρος στο Φεστιβάλ. Εγώ του είπα ότι δε θέλω να συμμετάσχω, έπειτα από αυτό που έγινε πέρυσι (1971). Ο Στέας είπε ότι έγινε λάθος τότε. Είπε ότι η επιτροπή (στην οποία και αυτός μετείχε) είχε πει: Άστον τον Βοσκόπουλο για φέτος (1971) γιατί θα καταντήσει το πράγμα μια μονότονη ιστορία (…). Έτσι, έβαλαν το τραγούδι μου «Ξανθή αγαπημένη Παναγιά» στην άκρη χωρίς καν να το ακούσουν. Αυτά μου είπε ο Στέας κι επέμενε να ξεχάσω ό,τι έγινε, γιατί το ’71 το Φεστιβάλ ήταν πεσμένο και χρειαζόταν προσπάθεια για να σταθεί ο θεσμός».
Και συνεχίζει ο δημοφιλής ερμηνευτής: «Εγώ, πικραμένος ακόμη περισσότερο, ύστερα από αυτές τις εξηγήσεις (ότι το τραγούδι μου κόπηκε χωρίς καν να το ακούσουν) και επειδή ήθελα να δικαιωθώ, ζήτησα να διαγωνισθώ ακριβώς με αυτό το τραγούδι (…). Δέχθηκε ο Στέας, υπό τον όρο ν’ ανέβω εγώ στη Θεσσαλονίκη και να το τραγουδήσω. Είπα εντάξει. Και όπως έμαθα αργότερα, το πέρασαν αυτή τη φορά χωρίς το ακούσουν!».
Και μια λεπτομέρεια: Από τα πρώτα άτομα που βρέθηκαν κοντά στον «άρχοντα» αμέσως μετά το «Βατερλό», ήταν η Μαρινέλλα, που προσπάθησε να του δώσει κουράγιο. Ουδείς φανταζόταν τότε ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα διαλυόταν το πολύκροτο ειδύλλιό του με τη Λάσκαρη, πολύ περισσότερο δε ότι σχεδόν ένα χρόνο μετά θα παντρευόταν τη Μαρινέλλα…
“Poll”, «Νοστράδαμος» και άλλα…
Πέρα από την περίπτωση Βοσκόπουλου το ενδέκατο Φεστιβάλ σημαδεύτηκε από την πρώτη παρουσία συγκροτημάτων. Έτσι, είχαμε τη συμμετοχή των εξαιρετικά δημοφιλών στη νεολαία “Poll”, οι οποίοι εμφανίστηκαν μπροστά σε κοινό για τελευταία φορά πριν την οριστική διάλυσή τους, παρουσιάζοντας τις «Μολυβιές φωτογραφίες», σε μουσική Κώστα Τουρνά και στίχους Ρόμπερτ Ουίλιαμς. Όμως, δεν κατάφεραν να περάσουν στον τελικό…
Ωστόσο, ιδιαίτερη αίσθηση έκαναν οι «Νοστράδαμος», οι οποίοι ως τότε δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστοί. Τραγουδώντας το «Δωσ’ μου το χέρι σου» του Στέλιου Φωτιάδη σε στίχους Εύης Ρουμελιώτη, κατάφεραν να γίνουν πασίγνωστοι από τη μια στιγμή στην άλλη. Επιπλέον, κέρδισαν το βραβείο ερμηνείας αξίας 15.000 δραχμών από τους δημοσιογράφους του τότε ΕΙΡΤ, ενώ ο Φωτιάδης το αντίστοιχο πρωτοεμφανιζόμενου συνθέτη, ίσης αξίας…
Τα υπόλοιπα δύο συγκροτήματα που εμφανίστηκαν, ήταν οι “Faces” με το «Να γελάς, να τραγουδάς» και οι “Blue Birds” με τον «Ξύλινο σταυρό»…
Μια νέα…Ελπίδα
Όσον αφορά τις υπόλοιπες συμμετοχές, η διοργάνωση του 1972 σημαδεύτηκε από την εμφάνιση μιας νέας τραγουδίστριας, που έμελλε να δημιουργήσει μια ξεχωριστή κι επιτυχημένη καριέρα. Ο λόγος για την Ελπίδα Καραγιαννοπούλου, η οποία φυσικά έγινε γνωστή μόνο με το μικρό όνομά της.
Εμφανίστηκε λοιπόν στο Παλέ ντε σπορ τραγουδώντας την ποπ δημιουργία «Δεν τον είδα» σε μουσική Λάκη Σκαμάγκα και στίχους Γιώργου Ματαράγκα και προκάλεσε αίσθηση. Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία, έδωσε τον τίτλο στον πρώτο προσωπικό δίσκο της και βεβαίως, της άνοιξε τις πόρτες για μεγάλη πορεία στο χώρο…
Από εκεί και πέρα, εξαιρετική στιγμή ήταν η παρουσία της Ρένας Κουμιώτη με το «Ας πούμε», σε μουσική Γιώργου Γεωργιάδη και στίχους Δημήτρη Κωσταλένου. Πρόκειται για ένα τραγούδι με έντονα αντιδικτατορικά μηνύματα, τα οποία πάντως όλως περιέργως δεν αντιλήφθηκαν οι «φωστήρες» της λογοκρισίας και το άφησαν να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ…
Να σημειώσουμε και την εμφάνιση της Καίτης Χωματά με την «Οδό Σταδίου», σε μουσική και στίχους του Δημήτρη Κωνσταντάρα (γιου του αξέχαστου πρωταγωνιστή και πολύ γνωστού δημοσιογράφου κι αργότερα βουλευτή), ο οποίος κέρδισε το βραβείο του καλύτερου στίχου, αλλά του πρωτοεμφανιζόμενου στιχουργού, στην ψηφοφορία των δημοσιογράφων του ΕΙΡΤ. Έπαθλο, 15.000 δραχμές…
Και για το τέλος, άλλο ένα «παρατράγουδο». Στην τελική βραδιά, είχε ανακοινωθεί ότι θ’ ακούγονταν τα δέκα τραγούδια που είχανε κερδίσει την πρώτη θέση στα προηγούμενα αντίστοιχα φεστιβάλ. Ωστόσο, τα μέλη της ορχήστρας ζήτησαν έξτρα αμοιβή για τις πρόβες, η επιτροπή δεν έκανε δεκτό το αίτημα και για να καλυφθεί το κενό, κλήθηκε άρον-άρον να «μπαλώσει» τα πράγματα το νέγρικο γκρουπ «Ασάντς» από την Κένυα, το οποίο εκείνη την περίοδο εμφανιζόταν σε κλαμπ της Θεσσαλονίκης…
———–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…