Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Εδώ και αρκετά χρόνια, δεν είναι λίγα τα γνωστά κι αγαπημένα τραγούδια που έχουν αφετηρία τους μια τηλεοπτική σειρά και δη, τους τίτλους της. Άλλωστε, οι εταιρείες (όσες υπάρχουν…) φρόντιζαν να τα κυκλοφορούν σε CD με τη μορφή των soundtracks, πολλά εκ των οποίων σημείωσαν υψηλές πωλήσεις. Είχαν την τύχη δε να γραφτούν από ορισμένους εκ των εκλεκτότερων δημιουργών που διαθέτει η χώρα μας.
Ωστόσο, τούτο το «φαινόμενο» δεν προέκυψε από την είσοδο των ιδιωτικών καναλιών κι έπειτα. Από τα πρώτα χρόνια της ελληνικής τηλεόρασης υπήρξαν περιπτώσεις όπου γράφονταν τραγούδια ειδικά για σίριαλ, κάποια από τα οποία αγαπήθηκαν πολύ από το κοινό κι ακούγονται ακόμα και σήμερα.
Στη σημερινή στήλη, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε τα δέκα …συν ένα από αυτά, που ακούστηκαν αποκλειστικά σε ασπρόμαυρες σειρές του ΕΙΡΤ (μετέπειτα ΕΡΤ) και της ΥΕΝΕΔ από το 1973 ως και το 1981, όταν πια το χρώμα απέκτησε κυρίαρχο ρόλο στην εγχώρια μικρή οθόνη.
Κάποια τα γνωρίζετε σίγουρα, κάποια ίσως τ’ ακούτε για πρώτη φορά. Όπως και να ‘χει, το καθένα διαθέτει τη δική του μοναδικότητα και θεωρήσαμε ότι έπρεπε να «τιμηθούν» όπως τους αξίζει…
Δημήτρης Ζευγάς – Νίκος Ξυλούρης: Το πρώτο «αίμα»…
Ήτανε Τρίτη 2 Οκτωβρίου 1973, όταν ξεκίνησε στην ΥΕΝΕΔ η σειρά «Δρόμος χωρίς γυρισμό» (στα πρώτα επεισόδια γραφόταν και ως «Δρόμος δίχως επιστροφή»), σε σενάριο Βαγγέλη Γκούφα, σκηνοθεσία Μιχάλη Παπανικολάου και πρωταγωνιστές τη Βέρα Κρούσκα και τον Κώστα Καστανά.
Ολοκλήρωσε τον κύκλο της την 1η Νοεμβρίου 1974, προβαλλόταν δύο φορές την εβδομάδα και μπορεί να μη σώζεται ούτε δευτερόλεπτο απ’ αυτή στο αρχείο της ΕΡΤ, ωστόσο έχει περάσει στην ιστορία της εγχώριας τηλεοπτικής πραγματικότητας…
Ο λόγος; Ήταν η πρώτη φορά που στους τίτλους ενός σίριαλ ακουγόταν ένα τραγούδι κι όχι απλή μουσική. Ήταν η φωνή του αξέχαστου Δημήτρη Ζευγά, ο οποίος ερμήνευε το υπέροχο ομότιτλο κομμάτι σε μουσική Ηλέκτρας Παπακώστα και στίχους Παναγιώτη Σμυρναίου.
Δυστυχώς, ο εξαιρετικός ερμηνευτής βρήκε πρόωρο και τραγικό θάνατο σε ηλικία μόλις 34 ετών, χάνοντας τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα τον Ιανουάριο του 1980…
Την αμέσως επόμενη ημέρα, την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 1973, ξεκίνησε η μετάδοση των «Εμπόρων των εθνών». Το θρυλικό έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ήτανε το πρώτο λογοτεχνικό που διασκευαζόταν για την ελληνική τηλεόραση και τη μουσική επένδυση ανέλαβε ο Σταύρος Ξαρχάκος.
Στους τίτλους, η μοναδική φωνή του Νίκου Ξυλούρη τραγουδούσε το πασίγνωστο κι αγαπημένο «Ήτανε μια φορά» σε στίχους Κώστα Φέρρη, το οποίο εξακολουθεί να βρίσκεται στα χείλη όλων μέχρι και σήμερα. Από τις ιδανικότερες περιπτώσεις «παντρέματος» λογοτεχνίας και ήχου…
Από το Ρασούλη στη Βιτάλη…
Περίπου δέκα ημέρες πριν τις πρώτες βουλευτικές εκλογές της μεταπολίτευσης, την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 1974, ξεκινά στην ΥΕΝΕΔ η μετάδοση της σειράς «Στον αστερισμό των λύκων». Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι και πάλι των Βαγγέλη Γκούφα και Μιχάλη Παπανικολάου αντιστοίχως και πρωταγωνιστούν η Κάτια Δανδουλάκη, ο Χρήστος Ζορμπάς, ο Θόδωρος Έξαρχος κ.α.
Το σίριαλ μας μεταφέρει στην Κρήτη κι αναφέρεται στις διαφορετικές αντιλήψεις ενός πατέρα κι ενός γιου στη σύγχρονη κοινωνία. Ούτε απ’ αυτό έχει σωθεί κάτι, αλλά είναι η πρώτη και μοναδική φορά που ο αξέχαστος Μάνος Λοΐζος έγραψε μουσική και τραγούδι για τηλεοπτική σειρά…
Στους τίτλους της, ο επίσης αείμνηστος Μανώλης Ρασούλης τραγουδούσε το «Ένα πουλί θαλασσινό» σε στίχους Βαγγέλη Γκούφα, γραμμένο από το Λοΐζο σε ριζίτικο μοτίβο. Δεν κυκλοφόρησε τότε στη δισκογραφία, παρά δέκα χρόνια αργότερα…
Λίγους μήνες αργότερα, την Τετάρτη 11 Ιουνίου 1975, το ΕΙΡΤ παρουσιάζει για πρώτη φορά στη μικρή οθόνη ένα έργο του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Είναι η «Τερέζα Βάρμα-Δακόστα» σε διασκευή Βαγγέλη Γκούφα, σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη και πρωταγωνιστές την Ελένη Ερήμου και τον Κώστα Αρζόγλου.
Στο ένα και μοναδικό επεισόδιο που σώζεται, έχουμε την ευκαιρία ν’ ακούσουμε στους τίτλους της σειράς μια μοναδική -αλλά αγνώριστη- φωνή να τραγουδά «Καράβι-καραβάκι», σε μουσική Αργύρη Κουνάδη και στίχους Γκούφα.
Είναι αυτή της Ελένης Βιτάλη, που είχε γίνει γνωστή από τη συμμετοχή της στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1974, με το περιβόητο «Χωρίς δεκάρα». Κατά σύμπτωση, η υπέροχη ερμηνεύτρια ακούγεται και σήμερα στους τίτλους ενός καθημερινού σίριαλ («Δίδυμα φεγγάρια»), με το «Κλαίει μια καρδιά»…
Καλογιάννης και Δημητράτος…
Οι Κουνάδης και Γκούφας ήταν οι δημιουργοί και του επόμενου τραγουδιού που γράφτηκε ειδικά για μια τηλεοπτική σειρά. Ήταν το πασίγνωστο «Όρτσα τα πανιά», το οποίο με τη φωνή του Αντώνη Καλογιάννη «έντυνε» επί ενάμιση χρόνο τους τίτλους του «Εν Αθήναις», μιας σειράς που έγραφε ο Γκούφας και ξεκίνησε στην ΕΡΤ την Τετάρτη 31 Μαρτίου 1976 και ολοκληρώθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1977.
Προβαλλόταν δύο φορές την εβδομάδα (Τετάρτη και Σάββατο) και πρωταγωνιστούσαν η Βέρα Κρούσκα και ο Κώστας Αρζόγλου. Το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία και παραμένει μιαν από τις πιο διαχρονικές στιγμές του εκλεκτού ερμηνευτή.
Μάλιστα, με αφορμή το «Όρτσα τα πανιά» κυκλοφόρησε το πρώτο soundtrack τηλεοπτικής σειράς, φυσικά με τίτλο «Εν Αθήναις» (σε βινύλιο τότε…), απ’ όπου επίσης ξεχώρισε το «Στην πλατεία Αβησσυνίας»…
Σχεδόν είκοσι μέρες μετά το τέλος αυτού του σίριαλ, την Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 1977, η ΥΕΝΕΔ μετέδωσε το πρώτο επεισόδιο του «Δρόμου» του Κώστα Πρετεντέρη, ο οποίος διαδέχτηκε τη θρυλική «Γειτονιά». Η σκηνοθεσία ήταν του Κώστα Λυχναρά, ενώ ο Σταύρος Ξαρχάκος ανέλαβε να γράψει τη μουσική, αλλά και το τραγούδι που ακουγόταν στους τίτλους της σειράς, με τη φωνή του αξέχαστου Νίκου Δημητράτου.
Ωστόσο, αυτό δεν κυκλοφόρησε ποτέ στη δισκογραφία και ούτε υπάρχει ολόκληρο, καθώς «Ο δρόμος» έχει διαγραφεί από το αρχείο της ΕΡΤ. Μόνον αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα που ακούτε εδώ…
Η «επανάσταση» της…«Μαρούλας»
Στις 15 Ιουλίου 1978, ξεκινά στην ΕΡΤ η μετάδοση του γνωστού κωμειδυλλίου του Δημητρίου Κορομηλά «Η τύχη της Μαρούλας», σε διασκευή και σκηνοθεσία Γιώργου Διζικιρίκη, με πρωταγωνιστές τη Γιούλη Σταμουλάκη, το Νίκο Βασταρδή, τον Κώστα Καραγιώργη κ.α.
Η μουσική ήτανε του Στέλιου Μπούρα, ο οποίος έγραψε και το τραγούδι των τίτλων σε στίχους του Φίλιππου Νικολάου, με τη φωνή του οποίου ακουγόταν. Ο λόγος για το «Αν υπήρξαν δύο», το οποίο περιλήφθηκε στο άλμπουμ του ερμηνευτή «Φορές, φορές».
Το οξύμωρο είναι ότι αυτό κυκλοφόρησε στα μέσα του 1977, με την υποσημείωση ότι το συγκεκριμένο κομμάτι ήταν από την «Τύχη της Μαρούλας», προτού καν μεταδοθεί το σίριαλ…
Τέσσερις μήνες μετά, τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου 1978 κάνει πρεμιέρα η σειρά «Έρωτας κι επανάσταση», η οποία μεταδόθηκε σε δύο κύκλους. Ο πρώτος (Σοφία Ρέντη-Γιάννης Νοταράς) γράφτηκε από τον Γιώργο Χριστόπουλο και ο δεύτερος (Σοφία Ρέντη-Δημήτριος Καλλέργης) από το Βασίλη Ανδρεόπουλο.
Πρωταγωνιστές ήταν οι Ηλέκτρα Παπαθανασίου, Νίκος Γαλανός, Γιάννης Βόγλης κ.α. και θέμα της, τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του 1821, η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε για ακόμη μια φορά τη μουσική επιμέλεια, γράφοντας και τα τραγούδια σε στίχους του Ματθαίου Μουντέ, αλλά και του Ρήγα Φεραίου. Ερμηνευτής ήταν ο Νίκος Ξυλούρης, στις τελευταίες ηχογραφήσεις της ζωής του, τις οποίες δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει λόγω της ασθένειας που τον οδήγησε στον πρόωρο θάνατο το Φεβρουάριο του 1980…
Ωστόσο, τα τραγούδια που κατάφερε να ηχογραφήσει πριν το «μεγάλο ταξίδι» κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1984, με τίτλο «Ο δείπνος ο μυστικός». Από αυτά, το «Χαμένη αγάπη» ακουγόταν στους τίτλους της σειράς…
Ιφιγένεια και Αδαμαντίδης…
Και πάμε στην Πρωτομαγιά του 1981, ημέρα Παρασκευή, όταν ξεκινά στην ΥΕΝΕΔ η «Απερίγραπτη (Θάλεια)» του Γρηγόρη Ξενόπουλου, σε διασκευή Σούλας Πιερράκου, σκηνοθεσία Ερρίκου Ανδρέου και πρωταγωνιστές τους Κώστα Πρέκα, Αφροδίτη Γρηγοριάδου, Πένυ Παπουτσή κ.α.
Στους τίτλους, ακούγεται μια γυναικεία φωνή να τραγουδά το «Η αγάπη μας» σε μουσική Άκη Λυμούρη. Πρόκειται για την «Ιφιγένεια», όπως αναφέρεται. Πιθανώς, είναι η αξέχαστη στιχουργός Ιφιγένεια Γιαννοπούλου, που τόσο σύντομα έφυγε από τη ζωή. Παράλληλα με τη στιχουργική, είχε δοκιμάσει να τραγουδήσει μ’ επιτυχία και κατά πάσα πιθανότητα, δικοί της είναι και οι στίχοι του εν λόγω τραγουδιού…
Φτάνουμε στην Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 1981, τέσσερις ημέρες πριν τις εκλογές που φέρανε την «Αλλαγή» στην εξουσία. Στην ΥΕΝΕΔ κάνει πρεμιέρα η τελευταία τηλεοπτική σειρά που γυρίστηκε ασπρόμαυρη.
Ο λόγος για την «Κρουσταλλένια» του Αντώνη Τραυλαντώνη, σε διασκευή Μπάμπη Τσικληρόπουλου, σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη και πρωταγωνιστές την πρωτοεμφανιζόμενη Άννυ Λούλου, το Νίκο Απέργη, τη Τζόλυ Γαρμπή κ.α.
Το μόνο που έχει μείνει από αυτήν, είναι το υπέροχο τραγούδι των τίτλων με τη ζεστή φωνή του Θέμη Αδαμαντίδη. Είναι το «Σ’ αγαπώ» σε μουσική Γιώργου Ράμμου και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου κι αν δεν απατώμαι, είναι η μοναδική φορά που ο «πρόεδρος» έβαλε τη στιχουργική μαεστρία του για μια τηλεοπτική σειρά…
Και κλείνουμε μ’ ένα…υστερόγραφο. Στις 27 Οκτωβρίου 1973, ξεκίνησαν στο τότε ΕΙΡΤ «Τα παιδιά του Ζεβεδαίου» του Κώστα Πρετεντέρη σε σκηνοθεσία Γιάννη Μιχαλόπουλου, ο οποίος ήταν και ο πρωταγωνιστής.
Ανιχνεύοντας τα περιοδικά της εποχής, ανακαλύψαμε ότι στους τίτλους ακουγόταν ένα τραγούδι σε μουσική Γιώργου Θεοδοσιάδη, χωρίς όμως ν’ αναφέρεται ο στιχουργός. Η αρχή του ήταν «Τα παιδιά του Ζεβεδαίου το Θωμά είχαν πατέρα» και το τέλος του «Γεια σου κόσμε καλημέρα, καλημέρα σου ζωή». Δυστυχώς, μόνον αυτά τα στοιχεία έχουμε. Ωστόσο, νομίζουμε ότι έπρεπε να το αναφέρουμε…
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…