Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Μάριος Τόκας – Δημήτρης Μητροπάνος: Από τη “Σαλονίκη” στο “Κιφ Μαροκινό”… |
Ο σοφός λαός μας, λέει «κάλλιο αργά, παρά ποτέ» και μάλλον έχει δίκιο. Αν μεταφέρουμε αυτή τη ρήση στο χώρο του τραγουδιού, θα βρούμε αρκετές περιπτώσεις συνεργασιών τραγουδιστών ή συνθετών που άργησαν πολύ να «συναντηθούν» στη δισκογραφία ή επί σκηνής. Ωστόσο, όταν το κατάφεραν η επιτυχία ήτανε μεγάλη και η «σύμπραξή» τους πέρασε με χρυσά γράμματα στο βιβλίο της ιστορίας που αφορά την ελληνική μουσική.
Στην εν λόγω κατηγορία, κατατάσσεται οπωσδήποτε το «σμίξιμο» δύο ανθρώπων που η απρόσμενη «φυγή» τους άφησε τεράστιο κενό στο τραγούδι της πατρίδας μας. Ο Μάριος Τόκας και ο Δημήτρης Μητροπάνος είχαν ήδη μια λαμπρή πορεία πίσω τους όταν συνεργάστηκαν για πρώτη φορά, όμως το αποτέλεσμα είχε τόσο μεγάλη και πλατιά αποδοχή που αφενός επαναλήφθηκε, αφετέρου σήμερα δικαιωματικά μπορούμε να μιλάμε για μιαν ιστορική συνάντηση. Το τι και πόσα σπουδαία πράγματα άφησε πίσω της, θα το δούμε παρακάτω…
Η πρώτη «επαφή» – θρίαμβος…
Αρχές της δεκαετίας του ’90. Ο Δημήτρης Μητροπάνος βρίσκεται σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της 25ετούς πορείας του στο ελληνικό τραγούδι. Μετά από δύο αλλεπάλληλες εμπορικές αποτυχίες σε ισάριθμες δισκογραφικές δουλειές με τον Σπύρο Παπαβασιλείου το 1990 και τον Χρήστο Νικολόπουλο το 1991, ο δημοφιλής ερμηνευτής ψάχνει το επόμενο βήμα του ως προς τις συνεργασίες του στο βινύλιο.
Ο παραγωγός του Ηλίας Μπενέτος δεν το σκέφτεται καθόλου. Του προτείνει να τραγουδήσει δημιουργίες του Μάριου Τόκα, ο οποίος για μια σειρά ετών υπογράφει ορισμένα από τα ωραιότερα σύγχρονα τραγούδια, έχοντας παράλληλα και μεγάλη εμπορική απήχηση. Ο Μητροπάνος αποφασίζει να πει το «ναι», ανοίγοντας έτσι διάπλατα την πόρτα μιας δεύτερης μεγάλης καριέρας, η πορεία της οποίας θα τον οδηγήσει σε σπουδαίες συνεργασίες που ως τότε δεν είχε φανταστεί…
Έτσι λοιπόν, την άνοιξη του 1992 κυκλοφορεί το άλμπουμ «Η εθνική μας μοναξιά». Ο δίσκος που θ’ απογειώσει εμπορικά και καλλιτεχνικά τον ερμηνευτή και θα του χαρίσει ορισμένες από τις μεγαλύτερες και πιο διαχρονικές επιτυχίες της πορείας του. Οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 160.000 αντίτυπα, αριθμός ασύλληπτος ακόμα και για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Για τη σημερινή βεβαίως, δε γίνεται καν λόγος…
Το μεγάλο τραγούδι του δίσκου δεν είναι φυσικά άλλο από το «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη» με στίχους του Φίλιππου Γράψα (ο οποίος τους είχε γράψει το 1981), οπωσδήποτε ένα από τα σπουδαιότερα και πιο αγαπημένα των τελευταίων 25 ετών. Θα έλεγα ότι είναι το κομμάτι-«σφραγίδα» της συνεργασίας Τόκα-Μητροπάνου, αφού σίγουρα είναι το πρώτο που έρχεται στα χείλη όλων όταν αναφέρονται τα ονόματά τους…
Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλα σπουδαία τραγούδια όπως τα «Θάλασσες» (που είχε πει σε πρώτη εκτέλεση η Κωνσταντίνα το 1987), τα στιβαρά ζεϊμπέκικα «Μια στάση εδώ» και «Κράτα καρδιά μου ενός λεπτού σιγή», καθώς και η ομότιτλη λαϊκή μπαλάντα που τόσο επίκαιρη είναι στις μέρες μας…
«Δίδυμα φεγγάρια» και «Λαδάδικα»
Το 1993 βρίσκει στον Μητροπάνο ν’ απολαμβάνει την επιτυχία της συνεργασίας του με τον Τόκα, με τα ραδιόφωνα να παίζουνε συνεχώς τα τραγούδια της πρώτης συνεργασίας τους και το άλμπουμ να συνεχίζει τις «τρελές» πωλήσεις του. Eίναι η εποχή που ο συνθέτης γράφει κάποια κομμάτια για την υπέροχη φωνή της Αλέκας Κανελλίδου και καλεί ξανά τον «Μήτσο» να ηχογραφήσει μια δική του δημιουργία. Ο λόγος για τα «Δίδυμα φεγγάρια», ένα μαγικό ντουέτο που περιλαμβάνεται στον ομότιτλο προσωπικό δίσκο της μοναδικής ερμηνεύτριας.
Και πάμε στο 1995. Με ακόμα έντονο τον απόηχο της «εθνικής μας μοναξιάς», Μητροπάνος και Τόκας βρίσκονται και πάλι μαζί για μιαν ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά. Τίτλος «Παρέα μ’ έναν ήλιο», στίχοι Φίλιππου Γράψα και νέα πολύ μεγάλα τραγούδια: «Τα Λαδάδικα», «Το ζεϊμπέκικο του αρχάγγελου», «Τον Αύγουστο που μου χρωστάς», αλλά και τα υπέροχα «Αγάπη μου άξιον εστί» και «Εδώ» απογειώνουν το άλμπουμ στις 90.000 αντίτυπα και πλέον ο ερμηνευτής κατακτά οριστικά κι αμετάκλητα μια από τις πρώτες θέσεις στους κορυφαίους του ελληνικού τραγουδιού όλων των εποχών.
Θα μπορούσα να πω ότι ο εν λόγω δίσκος είναι τρόπον τινά μια συνέχεια της «Μοναξιάς», αλλά κατά τη γνώμη μου υπερέχει αυτής και μουσικά και ερμηνευτικά. Οι στίχοι του Γράψα είναι εξαιρετικοί και γεμάτοι εικόνες και χρώματα μιας άλλης εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Μιλούν για τον έρωτα, το «αντριλίκι» των παιδιών, την προσφυγιά, τη μοναξιά…
Ανεξίτηλα χαραγμένη έχει μείνει στη μνήμη μου η συναυλία Τόκα-Μητροπάνου τον Σεπτέμβριο του 1995 στο «Αλεξάνδρειο» της Θεσσαλονίκης, λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ. Η ατμόσφαιρα, τα τραγούδια, η συμμετοχή του κόσμου, η αποθέωση των συντελεστών είναι από τα πράγματα που δεν ξεχνιούνται ποτέ…
Ένα «Εντελβάις» και το υστερόγραφο…
Το 1999 έρχεται η τρίτη -και τελευταία- ολοκληρωμένη δισκογραφική συνεργασία του Δημήτρη Μητροπάνου με τον Μάριο Τόκα, ενώ ακόμα δεν έχει κοπάσει ο απόηχος της αντίστοιχής του με τον Θάνο Μικρούτσικο που είχε «σαρώσει» καλλιτεχνικά κι εμπορικά. Ωστόσο, αυτή τη φορά το «σμίξιμό» τους δεν είχε την επιτυχία και την αποδοχή των δύο προηγούμενων. Έτσι, το «Εντελβάις» που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1999 σε στίχους του Άλκη Αλκαίου δεν είχε τη «φρεσκάδα» και πρωτοτυπία του παρελθόντος των δύο καλλιτεχνών και μοιραία δεν ακούστηκε ιδιαίτερα.
Άλλωστε, μουσικά ήταν εντελώς διαφορετικό από τους δύο προηγούμενους δίσκους που είχανε κάνει και φαινόταν ότι ο Τόκας έψαχνε πλέον «κάτι άλλο». Ίσως να τον οδήγησαν και οι στίχοι σε διαφορετικούς μουσικούς «δρόμους». Πάντως, από το «Εντελβάις» ξεχωρίζουν τα «Κιφ», «Μ’ ένα τσιγάρο σέρτικο» και «Ανεπίδοτο»…
Η «αλλαγή πλεύσης» του συνθέτη θα γίνει περισσότερο αντιληπτή με την είσοδο του 21ου αιώνα, καθώς θα γίνει πιο «ακριβοθώρητος» κι επιλεκτικός στη δισκογραφία του, χωρίς να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την εμπορικότητά του. Στο πλαίσιο αυτό, το 2001 θα κυκλοφορήσει το έργο «Αμμόχωστος βασιλεύουσα» σε ποίηση του Κύπριου Κυριάκου Χαραλαμπίδη, με τη συμμετοχή του Μανώλη Μητσιά, της Γλυκερίας, της Μαρίας Αλεξίου, του Κώστα Χατζηχριστοδούλου, αλλά και του Δημήτρη Μητροπάνου, ο οποίος ερμηνεύει τέσσερα τραγούδια…
Ο Μάριος Τόκας θα φύγει από τη ζωή το Πάσχα του 2008, αφήνοντας ένα πολύ μεγάλο και δυσαναπλήρωτο κενό στην ελληνική μουσική. Η απώλειά του θα στοιχίσει ιδιαίτερα στον Μητροπάνο, που κι εκείνος είχε ήδη αρχίσει να έχει προβλήματα με την υγεία του τα οποία τέσσερα χρόνια αργότερα θα τον οδηγούσαν στο ταξίδι χωρίς επιστροφή…
Ωστόσο, πριν μας «αφήσει», πρόλαβε να ηχογραφήσει τρία ανέκδοτα τραγούδια του συνθέτη τα οποία κυκλοφόρησαν όταν ο Μητροπάνος είχε ήδη πάει να τον «βρει». Ο λόγος για το άλμπουμ «Ήλιος κόκκινος», όπου συμμετέχουν και οι Γιάννης Πάριος, Πασχάλης Τερζής και Γιάννης Κότσιρας. Ήτανε και οι τελευταίες ηχογραφήσεις του σπουδαίου κι αξέχαστου ερμηνευτή…
Η…σούμα
Συνολικά, ο Δημήτρης Μητροπάνος ηχογράφησε 44 τραγούδια σε μουσική Μάριου Τόκα -το «Θάλασσες» σε δεύτερη εκτέλεση. Αυτά ανά χρονιά είναι τα εξής:
1992: «Θάλασσες» (Σ. Αλιβιζάτου), «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη» (Φ. Γράψα), «Πώς μου μιλάς» (Φ. Γράψα), «Μια στάση εδώ» (Φ. Γράψα), «Πάλι σε θυμήθηκα» (Γ. Πάριου), «Η εθνική μας μοναξιά» (Φ. Γράψα), «Κράτα καρδιά μου ενός λεπτού σιγή» (Κ. Φασουλά), «Θα κουραστείς να παίζεις θέατρο» (Α. Αργυρού), «Ένα παράπονο» (Σ. Αλιβιζάτου), «Κοιμήσου» (Α. Αργυρού).
1993: «Δίδυμα φεγγάρια» (Κ. Φασουλά, ντουέτο με την Αλέκα Κανελλίδου).
1995: Στίχοι Φ. Γράψα: «Τον Αύγουστο που μου χρωστάς», «Πάντα επιστρέφεις», «Το ζεϊμπέκικο του αρχάγγελου», «Αντίο», «Άσωτος», «Αγάπη μου άξιον εστί», «Εδώ», «Τα Λαδάδικα», «Φως», «Παρέα μ’ έναν ήλιο», «Έλα πάλι απ’ την αρχή», «Τριανταφυλλιά» (στίχοι Β. Βενιζέλου, ντουέτο με τον Κ. Χατζηχριστοδούλου πάνω στη μελωδία του «Αγάπη μου άξιον εστί»).
1999: Στίχοι Α. Αλκαίου: «Ανεπίδοτο», «Σαββατόβραδο», «Εντελβάις», «Κιφ», «Μ’ ένα τσιγάρο σέρτικο», «Ουμ Χαράμ», «Δρομολόγιο», «Είδα», «Σαν κατάδικος δραπέτης», «Άνοιξη», «Αμανές», «Πυρετός», «Θρίλερ», «Με το φιλί του μελτεμιού».
2001: Ποίηση K. Xαραλαμπίδη: «Χαίρετε Αμμόχωστος» (με τον Μ. Μητσιά), «Ολάκερη πόλη», «Παιδί με μια φωτογραφία», «Αν ο λαός μας δε μπορεί-Χαίρετε Αμμόχωστος» (με τον Μ. Μητσιά).
2012: «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» (Κ. Φασουλά), «Υπάρχουν κάτι μελωδίες» (Μ. Τατάκη), «Γράψε μου κάτι» (Σ. Αλιβιζάτου).
—————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…