afierwmeno_eksairetika_logo_500x100Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης

 

 

“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.

Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.

Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!

———————————————————– 

«Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι και αυτό εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, σε όλους τους τομείς. Βεβαίως, κάθε κανόνας έχει και τις εξαιρέσεις του…

Στην περίπτωση του Γιώργου Νταλάρα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι «η αρχή ήταν το…άπαν του παντός», καθώς η συνεργασία του με τρεις δημιουργούς ήταν εκείνη που πολύ γρήγορα τον οδήγησε στην κορυφή της ιεραρχίας του ελληνικού τραγουδιού.

Ο Σταύρος Κουγιουμτζής και ο Απόστολος Καλδάρας ήταν οι πρώτοι που βάλανε τα γερά θεμέλια, ώστε να «χτιστεί» μια μεγάλη καριέρα για το νεαρό τραγουδιστή. Πάνω σ’ αυτά, άρχισε να «χτίζει» ο Μάνος Λοΐζος, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην άνοδο κι εν συνεχεία την κατάκτηση του μουσικού «Έβερεστ» της χώρας μας από το Νταλάρα…

Να λοιπόν ποιο είναι το σημερινό «ταξίδι» μας. Η συνεργασία του αξέχαστου και πρόωρα «απόντος» συνθέτη μ’ έναν από τους σπουδαιότερους ερμηνευτές που έβγαλε τούτος ο τόπος. Ακολουθήστε μας και δε θα χάσετε…

afierwmeno_2015_09_15_loizos-dalaras

Τραγούδι…με το ζόρι

Η πρώτη εντύπωση του Λοΐζου για τον μόλις 19 ετών Νταλάρα, μόνο θετική δεν ήταν. Το 1968, την εποχή που ετοιμαζόταν «Ο σταθμός» με τον οποίο θα εγκαινιαζόταν η ετικέτα της μελλοντικά πανίσχυρης MINOS, ο Μάκης Μάτσας ζήτησε από το συνθέτη να δώσει ένα τραγούδι και στο νεαρό τραγουδιστή.

Εκείνος όμως, αφού πρώτα τον άκουσε σε κάποια κομμάτια που είχε ήδη ηχογραφήσει, αρνήθηκε. Αιτιολόγησε δε τη στάση του, λέγοντας στο διευθυντή της εταιρείας ότι η φωνή του Νταλάρα του θύμιζε έντονα αυτή του Γρηγόρη Μπιθικώτση κι έκρινε ότι ακόμα ήταν νωρίς. «Ίσως γράψω κάτι γι’ αυτόν αργότερα», είπε χαρακτηριστικά στο Μάτσα…

Ωστόσο, το «ψηστήρι» συνεχίστηκε και μάλιστα πολύ έντονα. Στο «παιχνίδι» μπήκε και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος (φίλος, κουμπάρος και στενός συνεργάτης του Μάνου), ο οποίος δεν έχανε ευκαιρία να προσπαθεί να τον πείσει αναφορικά με την αξία του 19χρονου νεαρού.

Με το «λέγε-λέγε», τελικώς ο Λοΐζος υποχώρησε και με «κρύα» καρδιά, του έδωσε το «Ήτανε οκτώ-εννιά», περισσότερο για να βγει από την υποχρέωση και για να μην έχει την καθημερινή «μουρμούρα» από Παπαδόπουλο και Μάτσα…

«Θαλασσογραφίες» και «Χελιδόνι»

Βεβαίως, η συνέχεια έμελλε να είναι εντελώς διαφορετική. Στην πορεία, ο συνθέτης δέθηκε πολύ με το Νταλάρα, γίνανε στενοί φίλοι και η άποψη για τις ικανότητές του άλλαξε άρδην. Έτσι, δεν τέθηκε θέμα μη συμμετοχής του ερμηνευτή στο δεύτερο «μεγάλο» δίσκο των Λοΐζου-Παπαδόπουλου, τις «Θαλασσογραφίες», που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1970.

Εκεί, ο Νταλάρας ερμηνεύει τα πασίγνωστα και διαχρονικά «Δέκα παλικάρια», «Μάνα δε φυτέψαμε» και «Έχω ένα καφενέ», σημειώνοντας μεγάλη προσωπική και καλλιτεχνική επιτυχία…

Όλα αυτά, «δένουνε» περισσότερο τη σχέση δημιουργού κι ερμηνευτή και η συνεργασία τους θα συνεχιστεί και το 1971, με εξίσου υψηλή αποδοχή από το κοινό. Τα δύο τραγούδια που θα κυκλοφορήσουν αυτή τη χρονιά σ’ ένα δισκάκι 45 στροφών, θ’ ακουστούν και θ’ αγαπηθούν πολύ.

Όμως, ιδιαίτερα το «Αχ χελιδόνι μου» θα περάσει στο πάνθεον των κλασικών στιγμών της εγχώριας μουσικής σκηνής και κάθε επιπλέον σχόλιο, μάλλον περιττεύει. Απλώς, θ’ αναφέρουμε ότι προέκυψε από μιαν επιθυμία του Λοΐζου να γράψει ένα τραγούδι «σαν του Κουγιουμτζή», που τόσο θαύμαζε…

Όμως, δεν πήγε χαμένο και το «Πάνε να πεις», ένα πολύ «δυνατό» ζεϊμπέκικο τόσο μουσικά, όσο και στιχουργικά. Μάλιστα, με διαφορετική ενορχήστρωση συμπεριλήφθηκε και στην επόμενη δουλειά του «διδύμου» Μάνου-Λευτέρη…

«Να ‘χαμε τι να ‘χαμε» και Χικμέτ…

Αυτή, κυκλοφόρησε στα τέλη του 1972 με τίτλο «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε» και ήταν ο τελευταίος δίσκος που «μοιράστηκε» ο νεαρός ερμηνευτής με το Γιάννη Καλατζή. Οι δύο δημιουργοί, τόλμησαν να παρουσιάσουν ορισμένα τραγούδια με έντονη πολιτική χροιά, παρά τη μέγγενη της δικτατορίας που ακόμα έσφιγγε δυνατά κάθε προσπάθεια ελεύθερης έκφρασης. Πάντως, δεν απέφυγαν την αντίστοιχη της λογοκρισίας, όπως είχε συμβεί και στις προηγούμενες δουλειές τους…

Αυτά, ερμηνεύθηκαν από το Γιώργο Νταλάρα και για ακόμη μια φορά, «αγκαλιάστηκαν» με θέρμη κι αγάπη από το κοινό: «Ήλιε μου σε παρακαλώ», «Ο Λιόντας», «Πιάσε το ζουρνά», «Ελισσώ» και σε επανεκτέλεση το «Πάνε να πεις». Επίσης, στην πρώτη -και σπάνια πλέον- έκδοση του δίσκου, συμμετέχει και στο ομότιτλο «ομαδικό» κομμάτι…

Και φτάνουμε στο 1974. Είναι η εποχή που ο Μάνος Λοΐζος έχει ενσκήψει πάνω στο έργο του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και προσπαθεί να μελοποιήσει κάποια από τα αριστουργήματά του, σε ελληνική απόδοση Γιάννη Ρίτσου. Ως συνήθως, «παιδεύει» μουσικά τα ποιήματα και ψάχνει να βρει τις κατάλληλες φόρμες, ώστε να βγάλει ένα οριστικό αποτέλεσμα.

Μέσα στις διάφορες δοκιμές που κάνει λοιπόν, ζητά από το Νταλάρα να προβάρει ορισμένα από τα τραγούδια που έχει φτιάξει, με σκοπό να τα εκδώσει όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Δεν ξέρουμε ακριβώς πόσα κομμάτια ηχογραφήθηκαν, πάντως 33 χρόνια αργότερα (2007) κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά μόνο δύο από αυτά («Το δίχτυ» και «Ταξιδεύοντας»), τα οποία υπήρχαν στο προσωπικό αρχείο του ερμηνευτή.

Αυτά, στο πλαίσιο της έκδοσης ενός διπλού CD, με τίτλο «Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδάει Μάνο Λοΐζο», επ’ αφορμής της συμπλήρωσης 25 ετών από το θάνατό του. Εκείνο που ξένισε πολύ, είναι το γεγονός ότι στο εξώφυλλο υπάρχει μόνον η φωτογραφία του ερμηνευτή και όχι του συνθέτη, στη μνήμη του οποίου υποτίθεται ότι αναφερόταν η έκδοση…

Φινάλε με «Τα τραγούδια μας»…

Η πτώση της δικτατορίας και η μεταπολίτευση, λύτρωσαν ολόκληρη την Ελλάδα και πλέον ο δρόμος προς την ελευθερία είχε ανοίξει διάπλατα. Ένα μεγάλο μέρος της χαράς και της ανακούφισης του κόσμου, εκφράστηκε μέσω του πολιτικού τραγουδιού, το οποίο τουλάχιστον για δύο χρόνια πρωταγωνίστησε στις επιλογές του κοινού.

Ο Μάνος Λοΐζος δε θα μπορούσε να μη συμμετάσχει σε όλο αυτό το φαινόμενο. Έτσι, το φθινόπωρο του 1976 ξεκινά τις ηχογραφήσεις για το νέο δίσκο του, πάνω σε στίχους του Φώντα Λάδη, με θέμα τους εργάτες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Είναι η πρώτη μεταπολιτευτική δουλειά του συνθέτη με καινούργιο υλικό, καθώς «Τα τραγούδια του δρόμου» και «Τα νέγρικα» που είχαν προηγηθεί, ήτανε γραμμένα λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της χούντας…

Συνεπώς, το Νοέμβριο του ’76 κυκλοφορούνε «Τα τραγούδια μας», με ερμηνευτή το Γιώργο Νταλάρα, ο οποίος ήταν ένας από τους κύριους φορείς της ανάπτυξης του πολιτικού είδους τραγουδιού. Η εμπορική απήχηση του άλμπουμ ήταν τεράστια, με πωλήσεις άνω των 100.000 αντιτύπων και τα κομμάτια που περιλαμβάνει, ακούγονταν σε κάθε απεργία, διαδήλωση κλπ. Κάτι που συμβαίνει ακόμα και σήμερα…

Οι μεγάλες επιτυχίες που προέκυψαν απ’ αυτό, ήτανε τα «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Πάγωσε η τσιμινιέρα» και «Το δέντρο». Απλά στη μορφή τους λαϊκά τραγούδια, αλλά με τρόπον τινά «μπρεχτικούς» στίχους, που μιλούν για την ανεργία, την εξαθλίωση, τις δυσκολίες του εργατικού δυναμικού. Θα τολμούσαμε δε να πούμε ότι τα περισσότερα, «καθρεφτίζουν» και τις μέρες που ζούμε τα τελευταία πέντε χρόνια…

Ωστόσο, χτύπησε και πάλι η λογοκρισία, απαγορεύοντας τη μετάδοση των κομματιών από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Οι δημιουργοί αντέδρασαν και κατήγγειλαν το γεγονός σε συνέντευξη Τύπου, ενώ οργανώθηκε και μια μεγάλη συναυλία στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης, όπου ακούστηκαν όλα τα «απαγορευμένα» τραγούδια του συνθέτη, με ερμηνευτές το Γιώργο Νταλάρα, τη Χάρις Αλεξίου και τη Μαρία Φαραντούρη…

Να πούμε ότι εκτός των 11 τραγουδιών που κυκλοφόρησαν, ο Νταλάρας ηχογράφησε κι ένα επιπλέον: Τον «Άνεργο», ο οποίος όμως δε συμπεριλήφθηκε τότε στο δίσκο και είδε για πρώτη φορά το «φως» της δισκογραφίας το 1981, με τη φωνή του Μπάμπη Αντωνίου. Ο ίδιος τραγούδησε και το «Στη διαδήλωση», το οποίο επίσης προοριζόταν για «Τα τραγούδια μας», αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε. Όλα αυτά, σ’ ένα δισκάκι 45 στροφών…

Όμως, η ηχογράφηση του «Άνεργου» με το Νταλάρα έμεινε για πολλά χρόνια στα αρχεία της εταιρείας και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2008, στην επανέκδοση του άλμπουμ (CD πλέον) που διανεμήθηκε με κυριακάτικη εφημερίδα.

Αυτή ήτανε και η τελευταία δισκογραφική συνεργασία του ερμηνευτή με το συνθέτη. Βεβαίως, ο Νταλάρας δεν παραλείπει ποτέ να περιλαμβάνει τραγούδια του Λοΐζου στις κατά καιρούς «ζωντανές» εμφανίσεις του κι έτσι, να διατηρεί άσβεστα στη μνήμη του κόσμου ένα μέρος από τα συνολικά 24 που ηχογράφησε σε δική του μουσική…

————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here