Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Ο Μίμης Πλέσσας καθιερώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 ως δημιουργός ορισμένων εκ των πιο αγαπημένων και διαχρονικών «ελαφρών» τραγουδιών. Κέρδισε πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία και με το πέρασμα των ετών, τίποτε δεν έδειχνε ότι είχε την πρόθεση να «μεταπηδήσει» σε άλλο μουσικό είδος.
Όμως, η ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο και κυρίως με τα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη στη δεκαετία του ’60, απέδειξε ότι είχε τις δυνατότητες να γράψει εξαιρετικά λαϊκά τραγούδια, κάτι που αποδείχτηκε περίτρανα λίγα χρόνια μετά.
Αφορμή για τούτη τη «στροφή», υπήρξε ο Στράτος Διονυσίου. «Καθαρόαιμος» λαϊκός ερμηνευτής από την πρώτη στιγμή που μπήκε σε στούντιο ηχογράφησης, ήταν ένας βασικότατος και σημαντικότατος «κρίκος» στην «αλυσίδα» των μεγάλων τραγουδιστών του είδους από το 1960 και μετά.
Το «σμίξιμο» των δυο τους, έμελλε να «γεννήσει» πολύ σπουδαία και πασίγνωστα ως τις μέρες μας τραγούδια (συνολικά 36), τα οποία θα μας συντροφέψουν στο σημερινό αφιέρωμα. Όταν ο Μίμης συνάντησε το Στράτο λοιπόν…
Από το …καταγώγιο, στην κορυφή!
Το 1970, ο Νίκος Φώσκολος έγραψε και σκηνοθέτησε την ταινία «Ορατότης μηδέν», με πρωταγωνιστή το Νίκο Κούρκουλο. Σε κάποιο σημείο της, ήθελε να έχει ένα πολύ «δυνατό» λαϊκό τραγούδι, το οποίο να «συνοδεύει» τον αξέχαστο ηθοποιό κατά τη διάρκεια της σκηνής όπου θα έκαιγε τα υπάρχοντά του, απογοητευμένος από τη ζωή.
Ζήτησε λοιπόν από το Μίμη Πλέσσα (ο οποίος ανέλαβε τη μουσική επένδυση του φιλμ) να του γράψει ένα τέτοιο κομμάτι κι από το Λευτέρη Παπαδόπουλο τους στίχους, με την επισήμανση να υπάρχει οπωσδήποτε η φράση «κύμα πικρό».
Πράγματι, ο συνθέτης έφτιαξε τη μελωδία, ο στιχουργός τα λόγια, αλλά έλειπε ο ερμηνευτής. Τότε, ο Παπαδόπουλος πρότεινε στον Πλέσσα να επισκεφθούν ένα νυχτερινό κέντρο (συγκεκριμένα το «Σου-Μου»), στο οποίο εκείνος είχε πάει νωρίτερα και άκουσε έναν εξαιρετικό λαϊκό τραγουδιστή. Τον Στράτο Διονυσίου…
Ο συνθέτης, ακόμα και σήμερα διηγείται με σπαρταριστό τρόπο την εμπειρία του από εκείνο το βράδυ, λέγοντας ότι δε θα ξεχάσει ποτέ το πόσο άθλιο ήτανε το μαγαζί-καταγώγιο και τους καπνούς από τα τσιγάρα, που του δυσκόλευαν την ορατότητα.
Ωστόσο, ακούγοντας τον Διονυσίου, πείστηκε ότι αυτός ήταν η ιδανική φωνή που αναζητούσε και την επόμενη μέρα, δώσανε ραντεβού για πρόβα στο τραγούδι που είχε γράψει. Ήταν το «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου»…
Το κομμάτι έκανε μεγάλη εντύπωση στην ταινία και λίγο αργότερα, κυκλοφόρησε σε δισκάκι 45 στροφών, έχοντας από την άλλη πλευρά το «Αγαπώ τα παλικάρια». Σημείωσε υψηλές πωλήσεις και συνέβαλε τα μέγιστα στην κατακόρυφη άνοδο του Στράτου, την οποίαν ανέκοψε προσωρινά μια προσωπική περιπέτειά του, που θα «συναντήσουμε» παρακάτω.
Προς το τέλος της χρονιάς, Πλέσσας και Παπαδόπουλος θα γράψουν άλλα τέσσερα τραγούδια στον ερμηνευτή, για δύο 45άρια. Το ένα, περιλαμβάνει τα «Αν είσαι φίλος με καρδιά» και «Τι σου φταίει το παιδί», το οποίο ακούστηκε αρκετά.
Στο δεύτερο, υπάρχουν τα «Ένα βράδυ που θα πιω» και «Για μας βρέχει και χιονίζει», που όμως δεν είχαν ιδιαίτερη επιτυχία.
Στο θέατρο
Το 1971, μετά την επιτυχημένη συνεργασία τους στο σινεμά, συνθέτης κι ερμηνευτής την επεκτείνουν και στο θέατρο. Σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, ανεβαίνει στο θέατρο «Μετροπόλιταν» το έργο «Το κοροϊδάκι της πριγκηπέσας», με πρωταγωνιστές το Σταύρο Παράβα και τη Μαίρη Χρονοπούλου.
Τη μουσική και τα τραγούδια υπογράφει ο Μίμης Πλέσσας και στο σχετικό soundtrack που θα κυκλοφορήσει στις αρχές του 1972, ο Διονυσίου τραγουδά το πολύ γνωστό «Όπως φεύγουν τα καράβια», σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου.
Λίγο νωρίτερα, στο δίσκο «Μαζί με το Στράτο» υπάρχει το «Άμα πεθάνω εγώ για σε», όπως ο συνθέτης εμφανίζεται και ως στιχουργός. Ένα «βαρύ» και «αντρικό» ζεϊμπέκικο, «κομμένο και ραμμένο» για τη φωνή του ερμηνευτή…
Ο πρώτος δίσκος
Θα περάσουνε τρία χρόνια μέχρι ο Πλέσσας να γράψει τραγούδια για το Διονυσίου. Μεσολαβεί το ξεκίνημα της περιπέτειάς του με τη δικαιοσύνη, που για κάποιο διάστημα θα τον οδηγήσει στη φυλακή και τα «σημάδια» της, είναι εμφανή στον πρώτο «μεγάλο» δίσκο που κάνουν μαζί.
Είναι «Τα 12 του Στράτου», ο οποίος θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο του 1974, στο μεταίχμιο της μεταπολίτευσης και της κυριαρχίας του πολιτικού τραγουδιού. Οι στίχοι είναι του αείμνηστου Κώστα Βίρβου και ακούγοντας το «Κάνε κουράγιο», γίνεται εύκολα αντιληπτή η αναφορά στα προβλήματα που απασχολούσαν εκείνη την περίοδο τον ερμηνευτή…
Κατά τα άλλα, υπάρχουν εξαιρετικά λαϊκά τραγούδια, όπως «Έξω απ’ άδικο», «Πού το πας και πού το φέρνεις» (είχε ακουστεί για πρώτη φορά στην ταινία «Ο φαντασμένος» το 1973), «Ο μεμέτης» κ.α.
Στης φυλακής τα σίδερα…
Ωστόσο, τα δύσκολα δεν είχαν ολοκληρωθεί για τον Στράτο Διονυσίου. Στις 30 Μαΐου 1975, η απόφαση του δικαστηρίου ήταν αληθινός καταπέλτης: Τρία χρόνια φυλάκιση κι άλλα τόσα εκτόπιση. Οδηγείται στο Γεντί Κουλέ και μετά από τέσσερις εβδομάδες στις φυλακές της Κέρκυρας, όπου θα μείνει περίπου ενάμιση μήνα.
Εν τέλει, θα μεταφερθεί στις αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας κι εκεί, στις αρχές του 1976 θα πραγματοποιηθεί ίσως η πιο περίεργη ηχογράφηση στην ιστορία της ελληνικής (πιθανώς και όχι μόνο) δισκογραφίας.
Κατόπιν ειδικής άδειας, ένα κελί μετατράπηκε σε…στούντιο, με τη μεταφορά των σχετικών μηχανημάτων και την κάλυψη του τοίχου με…κουβέρτες, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή μόνωση.
Κι όλα αυτά, για την ηχογράφηση 12 τραγουδιών που είχε γράψει ο Μίμης Πλέσσας σε στίχους Κώστα Ρουβέλα για τη φωνή του Στράτου. Πρόκειται για το άλμπουμ «Πάλι μαζί μας», που κυκλοφόρησε λίγο πριν το Πάσχα του ’76, όταν ο ερμηνευτής βγήκε από τη φυλακή κατόπιν απονομής χάριτος από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τσάτσο…
Παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνει ορισμένα πολύ καλά τραγούδια («Αυτή που μ’ έχει κάψει», «Ψωμί και δάκρυ» κ.α.), ο δίσκος πέρασε σχεδόν απαρατήρητος. Βλέπετε, ο κόσμος ξεχνά εύκολα και ο Διονυσίου ήταν πλέον σταμπαρισμένος ως «εγκληματίας», «ναρκομανής» κλπ. Άλλωστε, ούτε η εταιρεία ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα να υποστηρίξει το δίσκο, ενώ είναι χαρακτηριστική η φωτογραφία του εξωφύλλου, με το ταλαιπωρημένο και «σκαμμένο» πρόσωπο του Στράτου…
Η τελευταία «τετράδα»
Η επιστροφή του ερμηνευτή στη δισκογραφία και στις πίστες, δεν ήτανε καθόλου εύκολη. Η περιπέτεια με τη δικαιοσύνη και τη φυλακή τον είχε στιγματίσει και χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσει να κερδίσει και πάλι την αγάπη και την εκτίμηση του κοινού, αλλά και των καλλιτεχνικών παραγόντων…
Ωστόσο, η παρουσία του στο βινύλιο συνεχιζότανε κανονικά και με αρκετά καλές επιλογές, παρά το γεγονός ότι οι πωλήσεις δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλές. Θα σταθούμε στο άλμπουμ «Αν ξαναζούσα», που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1977 και περιλαμβάνει τα τελευταία τέσσερα τραγούδια της συνεργασίας του με το Μίμη Πλέσσα.
Όλα είναι σε στίχους Θάνου Σοφού και τουλάχιστον τα δύο, εξαιρετικά. Ο λόγος αρχικά για το «Τη ζωή εγώ τη βλέπω», μια μοναδική λαϊκή μπαλάντα που είναι κρίμα το ότι δεν ακούστηκε σχεδόν καθόλου.
Εν συνεχεία, υπάρχει το «Σ’ όποια χέρια», με μια καταπληκτική ερμηνεία από τον Διονυσίου, ιδιαίτερα στο φινάλε του κομματιού. Οι λάτρεις του ερμηνευτή σίγουρα τα γνωρίζουν, αλλά πιστεύουμε ότι θα πρέπει να τα μάθει και το ευρύ κοινό, που ξέρει να εκτιμά το καλό ελληνικό τραγούδι…
Από εκεί και πέρα, συναντάμε και τα «Άσε κάτω τις βαλίτσες» και «Αχ πόσοι καημοί»…
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…