Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2013
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
| Χάρις Αλεξίου Από τη “Δημητρούλα” στον “Μπαρμπαγιαννακάκη” … |
Οι πρώτοι μήνες της μεταπολίτευσης, πέρα από την αγαλλίαση και τις μεγάλες προσδοκίες για ένα «καλύτερο αύριο» που έφεραν στην Ελλάδα, διαμόρφωσαν ως ένα βαθμό και τις μουσικές προτιμήσεις του κοινού. Το «πολιτικό» τραγούδι κυριάρχησε σχεδόν απόλυτα, καθώς δεκάδες συναυλιών έγιναν εκείνη την περίοδο, με έντονα τα «αγωνιστικά» συνθήματα στις εξέδρες των γηπέδων, όπου αυτές κατά κύριο λόγο έλαβαν χώρα…
Όπως ήταν φυσικό, μόλις έγινε συνείδηση σε όλους ότι η κατάσταση είχε πλέον ομαλοποιηθεί, τα πράγματα σιγά-σιγά άρχισαν ν’ αλλάζουν. Επειδή λοιπόν Έλληνας και γλέντι πάνε μαζί, ο κόσμος στράφηκε και πάλι στο τραγούδι που εξέφραζε τους καημούς, τα πάθη, την αγάπη και γενικότερα την ιδιοσυγκρασία του. Κι αυτό δεν ήταν άλλο από το λαϊκό.
Ωστόσο, πέραν των νέων δημιουργιών του είδους, ξεκίνησε κι ένα «κίνημα» που είχε να κάνει με την επιστροφή στις «ρίζες». Έτσι, άρχισε λίγο-λίγο να έρχεται στην επιφάνεια το ρεμπέτικο τραγούδι και οι ζώντες εκπρόσωποί του ξαναγύρισαν στην επικαιρότητα, επιστρέφοντας στα πάλκα μετά από πάρα πολλά χρόνια.
Όμως εκτός από τους «πρώτους διδάξαντες», το πήραν στα χέρια τους και ορισμένοι νεότεροι τραγουδιστές και το «μετέφεραν» κυρίως στο νεανικό κοινό, που ένα μεγάλο μέρος του ως τότε δεν άκουγε τέτοιου είδους τραγούδια. Κύριος «εκπρόσωπος» αυτής της «μεταλαμπάδευσης» ήταν φυσικά ο Γιώργος Νταλάρας, που τόσο επί σκηνής, όσο και στη δισκογραφία, φρόντισε να διατηρήσει το ρεμπέτικο «ζωντανό» στη μνήμη και στα χείλη των Ελλήνων…
«Δημητρούλα» και …πάσης Ελλάδος!
Το καλλιτεχνικό “alter ego” του ερμηνευτή εκείνη την εποχή, ήταν η Χάρις Αλεξίου. Έχοντας ήδη αρκετές επιτυχίες ως συμμετέχουσα σε αρκετούς δίσκους διαφόρων συνθετών -με κορωνίδες τη «Μικρά Ασία» του Απόστολου Καλδάρα και την «Οδό Αριστοτέλους» του Γιάννη Σπανού-, το 1975 ήλθε η στιγμή να ηχογραφήσει τον πρώτο προσωπικό δίσκο της.
Η εταιρεία έκρινε ότι καλό θα ήταν ένα «πείραμα» να συμπεριληφθούν σ’ αυτόν ορισμένα παλιά και ξεχασμένα λαϊκά τραγούδια, τα οποία με τη δική της φωνή θα «ανασταίνονταν» έπειτα από πολλά χρόνια «απομόνωσης». Άλλωστε, πάνω στην Αλεξίου ήθελε να «χτίσει» το προφίλ της «λαϊκής τραγουδίστριας με τα ζήλια» και να εκμεταλλευθεί το κλίμα «ρεμπετολαϊκοποίησης» που είχε ξεκινήσει ήδη. Και δεν έπεσε πολύ έξω, δεδομένου ότι τα περισσότερα από αυτά τα κομμάτια που ηχογράφησε τότε η Χαρούλα, έγιναν γνωστά και έμειναν στη συνείδηση του κοινού με τις δικές της ερμηνείες.
Όπως η ίδια η ερμηνεύτρια ομολόγησε χρόνια αργότερα, τότε δεν ήξερε καθόλου το ρεμπέτικο και πλάι στον Νταλάρα άρχισε σιγά-σιγά ν’ ανακαλύπτει τους «θησαυρούς» που έκρυβε. Ωστόσο, στη σκηνή της μπουάτ «Θεμέλιο» στην Πλάκα έλεγε κάθε βράδυ κάποια λαϊκά τραγούδια της προπολεμικής περιόδου, με θερμή ανταπόκριση από τον κόσμο. Δύο από αυτά, ήταν η «Δημητρούλα» του Παναγιώτη Τούντα και η «Ελενίτσα» του Γιάννη Δραγάτση ή Ογδοντάκη…
Όταν λοιπόν ξεκίνησε η διαδικασία της εύρεσης τραγουδιών για τον δίσκο της, αμφότερα ήταν ήδη «έτοιμα» καθώς ήδη τα ήξερε πολύ καλά, χωρίς μάλιστα να έχει ακούσει ποτέ την εκτέλεση της «Δημητρούλας» με τη Ρόζα Εσκενάζυ -ήταν και αρκετά σπάνια και δυσεύρετη τότε. Είχε στην κατοχή της μόνο μια κασέτα, όπου είχε ηχογραφήσει τη μελωδία της παιγμένη από σαντούρι.
Εν τέλει, τον Απρίλιο του 1975 κυκλοφορούν τα «12 λαϊκά τραγούδια» και οι πωλήσεις ξεπερνούν τις 50.000 αντιτύπων. Η «Δημητρούλα» επιστρέφει στο προσκήνιο έπειτα από δεκαετίες και γίνεται μεγάλη επιτυχία -όπως και η «Ελενίτσα»-, ενώ υπάρχει κι ένα παλιό αδέσποτο λαϊκό τραγούδι, το «Τσαχπίν»
«Γκαρσόνα» και «Μανταλένα»
Το «πείραμα» λοιπόν πέτυχε, η Αλεξίου καθιερώθηκε στη συνείδηση του κοινού όπως ήθελε η εταιρεία κι έτσι στον επόμενο δίσκο της τον Απρίλιο του 1976 («Χάρις Αλεξίου/2»), ακολουθήθηκε η ίδια «συνταγή». Με άλλα λόγια, ένα «πάντρεμα» νέων λαϊκών δημιουργιών, μ’ ένα «πέρασμα» σε αντίστοιχες παλαιότερων δεκαετιών -και μέσα σ’ όλα αυτά κάποιες «μελαγχολικές» μπαλάντες του Γιάννη Σπανού.
Μετά τη «Δημητρούλα» λοιπόν, έρχεται η ώρα της «Γκαρσόνας» που κι αυτή σημειώνει τεράστια επιτυχία κι ακούγεται μέχρι σήμερα. Αυτά τα δύο τραγούδια του Τούντα, είναι σίγουρα τα πιο ισχυρά «σήματα κατατεθέντα» στο συγκεκριμένο είδος ρεπερτορίου της Αλεξίου…
Από εκεί και πέρα, σ’ αυτό το άλμπουμ υπάρχουν τα αγνώστου δημιουργού «Ντόκτορ» και «Καληνυχτιά» (εκπληκτική η ερμηνεία της Χαρούλας…), καθώς και το γνωστό «Ερηνάκι» του Τούντα με πιο «ήπιους» στίχους, καθώς οι αυθεντικοί είναι γεμάτοι «ουσίες και οινοπνεύματα»
Και πάμε στο Νοέμβριο του 1977, όταν η ερμηνεύτρια κυκλοφορεί τον διπλό δίσκο «24 τραγούδια» (25 στην πραγματικότητα με την προσθήκη της «Οδού Αριστοτέλους»). Μια δουλειά πραγματικό ντοκουμέντο, καθώς η Αλεξίου μας «συστήνεται» μουσικά τραγουδώντας παλιά και σύγχρονα λαϊκά, δημοτικά και μπαλάντες, αποδεικνύοντας τις τεράστιες ερμηνευτικές ικανότητές της σε όλα αυτά τα είδη!
Στην πρώτη πλευρά του …πρώτου δίσκου, υπάρχουν έξι προπολεμικές λαϊκές δημιουργίες και ακόμα μία στη δεύτερη, με τη «Μανταλιώ» («Μανταλένα») να γίνεται αμέσως «σουξέ» και ν’ ακούγεται πολύ εκείνη την περίοδο, αλλά και αργότερα.
Από τα υπόλοιπα, ξεχωρίζει το ντουέτο της με τον Γιώργο Νταλάρα στο «Ο δερβίσης και η Άννα», το πασίγνωστο «Ούζο όταν πιεις» και η εξαιρετική ερμηνεία της στο «Μινόρε της αυγής».
«Καϊξής» και «Τσίλικα»
Τα επόμενα πέντε χρόνια, η Χάρις Αλεξίου θα παρουσιάσει δισκογραφικές δουλειές στηριγμένες σ’ ένα δημιουργό (Μάνος Λοΐζος, Αντώνης Βαρδής), αλλά κι ένα άλμπουμ με δημοτικά τραγούδια που πάντα ήθελε, ενώ ταυτόχρονα θα «συναντηθεί» στο βινύλιο με τη Δήμητρα Γαλάνη για τα «Τραγούδια της χθεσινής μέρας». Έτσι, ως το 1982 θ’ απομακρυνθεί από το λαϊκό ρεπερτόριο περασμένων δεκαετιών, που ως ένα βαθμό την είχε καθιερώσει στην πρώτη περίοδο της καριέρας της. Όμως, οι «λογαριασμοί» μαζί του παρέμεναν ανοιχτοί.
Τον Απρίλιο του ’82 και μέσα στο «φουλ λαϊκό» κλίμα της εποχής, η ερμηνεύτρια θα κοιτάξει ξανά στο παρελθόν και στο πλαίσιο του δίσκου της «Η ζωή μου κύκλους κάνει» θα θυμηθεί τον «Καϊξή» του Απόστολου Χατζηχρήστου, από τα ελάχιστα μεταπολεμικά λαϊκά που ηχογράφησε σ’ αυτό το κομμάτι του ρεπερτορίου της. Το τραγούδι θ’ αναδειχτεί εκ νέου με τη φωνή της και θα «περάσει» στα σχετικά πάλκα της εποχής και όχι μόνο…
Στον ίδιο δίσκο υπάρχουν και δύο διασκευές παραδοσιακών κομματιών από την Ανατολή («Φτάνει-φτάνει» και «Καληνύχτα»), αλλά δε θα τα εντάξουμε στην ενότητα που παρουσιάζουμε.
Όπως αποδείχτηκε, ο «Καϊξής» ήταν η «ουβερτούρα» για το επόμενο δισκογραφικό εγχείρημά της. Ο λόγος για «Τα τσίλικα», που θα κυκλοφορήσουν τον Απρίλιο του 1983 σε διπλό άλμπουμ. Λαϊκά, μικρασιατικά και κάποια παραδοσιακά τραγούδια από τις αρχές του 20ού αιώνα ως και λίγο πριν τα μισά του (1900-1945 λέει το εξώφυλλο, αλλά ουσιαστικά η περίοδος που καλύπτουν είναι από το 1920 ως το 1949) ενορχηστρωμένα από τον Χρήστο Νικολόπουλο.
Από «Τα τσίλικα» ξεχώρισε αμέσως ο «Μπαρμπαγιαννακάκης» (απίστευτη πραγματικά η ερμηνεία της…), που έτσι επανήλθε στο προσκήνιο κι έκτοτε ακούγεται συχνά από «μπουζούκια» μέχρι μουσικές σκηνές. Μάλιστα, η Αλεξίου ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκε να τον τραγουδά στη σπουδαία τηλεοπτική σειρά «Το μινόρε της αυγής» παίζοντας κι ένα μικρό ρόλο!
Από εκεί και πέρα, ξεχώρισαν τα «Λιλή η σκανταλιάρα», «Καμωματού», «Αερόπλανο θα πάρω» (ντουέτο με τον Αγάθωνα Ιακωβίδη), “Αμάν Κατερίνα μου” και το υπέροχο λαϊκό βαλς «Ας μη ξημέρωνε ποτέ», τα δύο τελευταία εκ των οποίων επίσης ερμήνευσε στην εμφάνισή της στο «Μινόρε»…
Η Αλεξίου μ’ αυτή τη δουλειά μοιάζει ν’ αποχαιρετά την εικόνα της «λαϊκής τραγουδίστριας με το ντέφι» που -όχι αδίκως- είχε φτιάξει ο κόσμος για κείνη ως τότε και να κλείνει τους «λογαριασμούς» της με τη συγκεκριμένη κατηγορία τραγουδιών.
Η ιστορία απέδειξε ότι έτσι είχαν τα πράγματα, καθώς ουδέποτε μέχρι και σήμερα παρουσίασε στη δισκογραφία της το εν λόγω ρεπερτόριο, ασχέτως αν στις κατά καιρούς «ζωντανές» εμφανίσεις της το παρουσιάζει. Εξαίρεση το 1987, όταν στο δίσκο με τα «Απρόβλεπτα τραγούδια» ηχογράφησε ξανά με τη μουσική επιμέλεια του Μάνου Χατζιδάκι το «Μ’ έμπλεξε ένας μόρτης» από τα «Τσίλικα» και τον «Αμανέ της καληνυχτιάς» που είχε ξαναπεί στο «Αλεξίου/2»
Επιπλέον, το 1990 κυκλοφόρησε ένα maxi-single με τη “Δημητρούλα” σε νέα εκτέλεση από τη Χαρούλα, με την ενορχηστρωτική άποψη του Γιάννη Σπάθα. Στο εξώφυλλο αναφέρεται ότι “ο δίσκος περιέχει δελτίο προτεραιότητας σε προνομιούχες κερκίδες με ειδική τιμή” για τη συναυλία που επρόκειτο να κάνει η ερμηνεύτρια στο “Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας” στις 7 Οκτωβρίου του ’90, με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 χρόνων της στο τραγούδι…
Η …σούμα
Συνολικά, η Χάρις Αλεξίου ηχογράφησε 40 παλιά λαϊκά τραγούδια, τα περισσότερα εκ των οποίων προπολεμικά. Αυτά κατά χρονολογική σειρά είναι τα εξής:
1975: «Δημητρούλα μου» (Π. Τούντα), «Ελενίτσα» (Γ. Δραγάτση), «Τσαχπίν» (αδέσποτο παλιό λαϊκό).
1976: (Π. Τούντα) «Το Ερηνάκι», «Η γκαρσόνα», «Ο ντόκτορ» (αδέσποτο παλιό λαϊκό), «Καληνυχτιά» (αδέσποτο παλιό λαϊκό).
1977: «Μανταλιώ» (Μανταλένα) (παλιό λαϊκό), «Ούζο όταν πιεις» (Σ. Ιωαννίδη-Αιμ. Σαββίδη), «Ο δερβίσης και η Άννα» (Ι. Μοντανάρη-συμμετέχει ο Γ. Νταλάρας), «Ο μπερμπάντης» (παλιό λαϊκό), «Στρίβε σπάγκο» (παλιό λαϊκό), «Το μινόρε της αυγής» (Σπ. Περιστέρη-Μ. Μάτσα), «Θ’ αρρωστήσω μάνα» (παλιό λαϊκό).
1982: «Ο καϊξής» (Απ. Χατζηχρήστου).
1983: «Μπαρμπαγιαννακάκης» (Παραδοσιακό), «Καμωματού» (Ι. Δραγάτσης), «Αερόπλανο θα πάρω» (Π. Τούντας-συμμετέχει ο Αγάθωνας Ιακωβίδης), «Έμαθα πως είσαι μάγκας» (Νέοι χασικλήδες) (Παραδοσιακό), «Σε γελάσανε» (Κ. Σκαρβέλης), «Μη μου χαλάς τα γούστα μου» (Παραδοσιακό), «Αμάν Κατερίνα μου» (Π. Τούντας), «Ας μη ξημέρωνε ποτέ» (Απ. Χατζηχρήστος-Κ. Μάνεσης), «Της το βγάλανε»(Β. Παπάζογλου), «Λιλή η σκανταλιάρα» (Π. Τούντας), «Μόρτισσα της Κοκκινιάς» (Κ. Καρίπης), «Τηλεγράφημα στην Κάρμεν» (Π. Τούντας), «Γιαλέλι» (Παραδοσιακό), «Γλυκοβραδιάζει» (Απ. Χατζηχρήστος), «Μη μου λες πως δεν πονάω» (Κ. Σκαρβέλης), «Δυο μάγκες μες στη φυλακή» (Κ. Τζόβενος), «Μάγκικο» (Κ. Καρίπης), «Μ’ έμπλεξε ένας μόρτης»(Π. Τούντας), «Μπουρνοβαλιός μανές» (Παραδοσιακό), «Θα μεθώ και θα τα σπάω» (Μπελαλής καρσιλαμάς) (Ι. Δραγάτσης), «Κρασοπίνω» (Γρ. Ασίκης), «Ναζιάρα μου» (Π. Τούντας), «Πες το ναι» (Κ. Σκαρβέλης), «Παγκρατιώτισσα» (Π. Τούντας), «Ο μάγκας» (Παραδοσιακό).
—————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…