“Αφιερωμένο Εξαιρετικά”: Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά Σταύρο Κουγιουμτζή…

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr

Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2013

Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.

Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!

———————————————————–

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και ιδιαίτερα μετά την επιβολή της δικτατορίας, η «επανάσταση» που είχε ξεκινήσει από τις αρχές της κυρίως ο Μίκης Θεοδωράκης με τη μελοποιημένη ποίηση, είχε αρχίσει σιγά-σιγά να καταλαγιάζει. Νέα πρόσωπα είχαν βγει στο προσκήνιο και το «ελαφρολαϊκό» τραγούδι είχε πλέον κυρίαρχο ρόλο στα μουσικά πράγματα της χώρας.

Κάπου εκεί, ξεκινά η πορεία ενός συνθέτη από τη Θεσσαλονίκη, που άγνωστος μεταξύ αγνώστων έρχεται στην Αθήνα, προσπαθώντας να βρει μια θέση στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Τον λένε Σταύρο Κουγιουμτζή κι έχει ήδη δυο-τρία τραγούδια που έχουνε γίνει γνωστά (κυρίως το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» με τον Γιάννη Πουλόπουλο), όμως ακόμη δεν έχει κάνει το άλμα της καθιέρωσης.

Έχει υπογράψει συμβόλαιο με τη LYRA του Αλέκου Πατσιφά και προσπαθεί με τους τραγουδιστές της εταιρείας που ουσιαστικά δημιούργησε το «Νέο Κύμα» να κάνει γνωστές τις δημιουργίες του. Ωστόσο, τα πράγματα μόνο εύκολα δεν είναι γι’ αυτόν…

Ο Μάτσας και η πρώτη γνωριμία…

Η μεγάλη ευκαιρία για τον Θεσσαλονικιό δημιουργό θα έλθει από το Μάκη Μάτσα, ο οποίος βρίσκεται στο ξεκίνημα της μετατροπής της εταιρείας του από καθαρά λαϊκού ρεπερτορίου (και) σε «έντεχνη», σε μια προσπάθεια να «χτυπήσει» την τότε κυρίαρχη Columbia. Η “ODEON-PARLOPHONE” μετονομάζεται σε «Μίνως Μάτσας και Υιός» κι αλλάζει εντελώς πλεύση ως προς την παραγωγή της.

Ο Μάτσας έχει ακούσει κάποια τραγούδια του Κουγιουμτζή και του λέει ότι είναι καλά, αλλά υποστηρίζει ότι η εταιρεία στην οποία τα ηχογράφησε ο συνθέτης δεν του έδωσε τις κατάλληλες φωνές, ή τουλάχιστον δε διέθετε εκείνες που θα αναδείκνυαν τις δημιουργίες του.

Του προτείνει λοιπόν ένα νέο παιδί, που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα ως επαγγελματίας τραγουδιστής δίπλα στο Γιώργο Μητσάκη και μόλις είχε υπογράψει συμβόλαιο με την εταιρεία Μάτσα. Έτσι, τέλη του 1968 ο Γιώργος Νταλάρας χτυπά την πόρτα του σπιτιού του συνθέτη και ξεκινάει μια συνεργασία που πρόσφερε ανεκτίμητες στιγμές στο ελληνικό τραγούδι.

Ο ίδιος ο Κουγιουμτζής, είχε πει πολλάκις ότι ακούγοντας αυτό το νεαρό και μαζεμένο έφηβο, αισθάνθηκε ότι επιτέλους είχε βρει τη φωνή «του». Παράλληλα, ο Νταλάρας δεν πάει πίσω, καθώς κι εκείνος σε κάθε ευκαιρία δεν ξεχνά ν’ αναφέρει ότι στα τραγούδια του Μακεδόνα συνθέτη (αλλά και του Μάνου Λοΐζου) ένιωσε ότι βρήκε επιτέλους αυτό που έψαχνε μουσικά και καλλιτεχνικά.

Το ξεκίνημα και το «Να ‘τανε το 21»

Τον Απρίλιο του 1969 κυκλοφορεί ο πρώτος «μεγάλος» δίσκος του νεαρού Νταλάρα, στον οποίο περιλαμβάνονται τα πρώτα επτά τραγούδια που του έδωσε ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Θα ξεχωρίσουν κυρίως τα «Ο ουρανός φεύγει βαρύς» (ή «Δεν έχω μάτια να σε δω» όπως ο ερμηνευτής το αναφέρει μέχρι σήμερα…) και «Πού ‘ναι τα χρόνια», το οποίο πάντως λίγο νωρίτερα είχε ηχογραφήσει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Μάλιστα, ο «Ουρανός» -σε δεύτερη εκτέλεση μετά από εκείνη του Γιώργου Γερολυμάτου- θ’ αποτελέσει το «εισιτήριο» του Νταλάρα για την πρώτη εμφάνισή του σε «πολυτελές» νυχτερινό κέντρο. Η Μαρινέλλα τον ακούει στο ραδιόφωνο, μαθαίνει από το Μάτσα το όνομά του, κάνει τα αδύνατα δυνατά για να τον φέρει σε στρατιωτική μονάδα στην Αθήνα (υπηρετούσε τότε τη θητεία του) και τον παίρνει μαζί της στο “STORK” της οδού Φιλελλήνων, όπου και θα εμφανίζονται για δύο σεζόν.

Η επιτυχία λοιπόν είναι μεγάλη και ο Κουγιουμτζής υπογράφει συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας με τη MINOS, αλλά και με το …Νταλάρα, αφού στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70 εκείνος θα είναι ο σχεδόν μόνιμος ερμηνευτής των τραγουδιών του.

Στις αρχές του 1970, ο συνθέτης θα ετοιμάσει τον μοναδικό ολοκληρωμένο «κύκλο τραγουδιών» του, αποκλειστικά για τη φωνή του τραγουδιστή. Πρόκειται για το άλμπουμ «Να ‘τανε το 21», με το ομότιτλο κομμάτι να έχει ήδη προκαλέσει σάλο μέσα από τις 45 στροφές όπου και είχε κυκλοφορήσει λίγο νωρίτερα. Πολλοί ήταν εκείνοι που το συνέδεαν με την …21^η Απριλίου, αλλά βεβαίως το νόημά του ήταν εντελώς διαφορετικό.

Μάλιστα, επενέβη και η λογοκρισία αφού στο ρεφρέν η «Τουρκοπούλα» έγινε… «ομορφούλα», μη τυχόν και χαλάσουν οι εξαιρετικές σχέσεις που είχε το δικτατορικό καθεστώς με την Τουρκία. Το 45άρι με την «αυθεντική» εκτέλεση αποσύρθηκε σχεδόν αμέσως, αλλά το τραγούδι κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε ψηφιακή μορφή με την επανέκδοση του άλμπουμ πριν τρία χρόνια.

Στον εν λόγω δίσκο υπήρχαν βεβαίως κι άλλες μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες, όπως τα «Κάπου νυχτώνει», «Το σακάκι μου κι αν στάζει», «Έτσι ειν’ οι ανθρώποι», «Δίχως την καρδούλα σου», «Μ’ έκοψαν με χώρισαν στα δυο» κ.α.

«Όταν ανθίζουν πασχαλιές» και «Ηλιοσκόπιο»

Την άνοιξη του 1971, ο Νταλάρας ξανατραγουδά Κουγιουμτζή μέσα από το άλμπουμ «Όταν ανθίζουν πασχαλιές», στο οποίο συμμετέχει και ο -εξαιρετικά δημοφιλής εκείνη την εποχή- Γιάννης Καλατζής. Τα «Ένας κόμπος η χαρά μου» και «Χάντρα στο κομπολόι σου» προσθέτουν άλλες δυο σπουδαίες και διαχρονικές στιγμές στη συνεργασία συνθέτη κι ερμηνευτή, όπως βεβαίως και το ομότιτλο αλλά και το «Κάποιον άλλον φίλησες»

Προς το τέλος της χρονιάς, θα κυκλοφορήσουν άλλα δύο τραγούδια του Κουγιουμτζή στις 45 στροφές με το Νταλάρα -με πιο γνωστό το «Βασανάκι-βασανάκι»- και οι δυο τους θα συναντηθούν ξανά στο βινύλιο στις αρχές του 1973.

Ο δημιουργός ετοιμάζει το «Ηλιοσκόπιο» πάνω σε ποίηση του Γιώργου Θέμελη και φυσικά ο βασικός ερμηνευτής του έργου δε θα μπορούσε να ήταν άλλος από το Νταλάρα, ενώ συμμετέχει και η Αιμιλία Κουγιουμτζή, σύζυγος του συνθέτη.

Ο δίσκος είναι εξαιρετικός και ξεχωρίζουν ιδιαίτερα «Το πρώτο περιστέρι» (σε ρυθμό τσάμικο) και «Πάσχα των Ελλήνων», σ’ ένα άλμπουμ γεμάτο άνοιξη και άρωμα Ελλάδας…

Η ώρα των «χρυσών» δίσκων

Στη συνείδηση του κόσμου, Σταύρος Κουγιουμτζής και Γιώργος Νταλάρας ήταν πλέον «ενιαίοι και αδιαίρετοι» και η μεγάλη αποδοχή των τραγουδιών τους από το κοινό (και φυσικά η εταιρεία που έβλεπε τα έσοδά της ν’ αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς…), τους «υποχρέωνε» να συνεχίσουν τη συνεργασία τους.

Έτσι, στα μέσα του 1974 κυκλοφορούν οι «Μικρές πολιτείες» με τη συμμετοχή και της -πολύ νέας και ουσιαστικά πρωτοεμφανιζόμενης- Άννας Βίσση. Η επιτυχία ξεπερνά κάθε προηγούμενη, αφού το άλμπουμ πουλά περισσότερες από 50.000 αντιτύπων και «βγάζει» μεγάλα και διαχρονικά τραγούδια: «Ήταν πέντε ήταν έξι», «Το πουκάμισο το θαλασσί», «Του κάτω κόσμου τα πουλιά» …

Την επόμενη χρονιά, ακολουθείται η ίδια «συνταγή» (δημιουργός-ερμηνευτές) κι έτσι προκύπτει ο δίσκος «Στα ψηλά τα παραθύρια». Νέες «χρυσές» πωλήσεις, νέα σπουδαία τραγούδια: Το ομότιτλο, «Όλα καλά», «Κάποιος χτύπησε την πόρτα» …

Πάνω απ’ όλα όμως, υπάρχει το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» σε μια μοναδική διασκευή από πλευράς συνθέτη σε καντάδα, με τον Χρήστο Νικολόπουλο να «κεντάει» μοναδικά με το μπουζούκι του το ταξίμι της εισαγωγής, συνοδεία μπαγλαμά που παίζει ο Πάνος Ιατρού. Σημειωτέον ότι το τραγούδι είχε ηχογραφήσει ο Νταλάρας στην «κανονική» μορφή του το 1969, αλλά δεν κυκλοφόρησε ποτέ!

Επιστροφή με «Τρελούς κι αγγέλους»

Χρειάστηκε να περάσουν έντεκα ολόκληρα χρόνια για να ξαναβρεθούν στο στούντιο Κουγιουμτζής και Νταλάρας. Είχε μεσολαβήσει βεβαίως η συμμετοχή του ερμηνευτή στη συναυλία του συνθέτη στο Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1983, αλλά μέχρι το 1986 δε συνεργάστηκαν σε καινούργια τραγούδια.

Αυτό συνέβη την άνοιξη εκείνης της χρονιάς, όταν επιτέλους οι δυο σπουδαίοι καλλιτέχνες ξανάσμιξαν για την ηχογράφηση του άλμπουμ «Τρελοί και άγγελοι». Εδώ ανακαλύπτουμε ένα διαφορετικό Κουγιουμτζή, με «εσωστρεφείς» μελωδίες και στίχους, αλλά κι ένα Νταλάρα στην πλήρη ωριμότητά του να τις αποδίδει μοναδικά.

Η έκπληξη προέρχεται από την Ελευθερία Αρβανιτάκη που συμμετέχει με το «Κόκκινο φουστάνι» και κάνει μια από τις πιο διαχρονικές επιτυχίες της καριέρας της, ενώ επιπλέον από αυτό το δίσκο ξεχωρίζουν οι πασίγνωστοι «Ελεύθεροι κι ωραίοι» και σε δεύτερο βαθμό το ομότιτλο και το «Μη γυρεύεις ομορφιές».

Στο Μέγαρο Μουσικής και το φινάλε…

Ακολουθούν δέκα και πλέον χρόνια «σιωπής» από πλευράς Σταύρου Κουγιουμτζή, ο οποίος επιστρέφει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη και απομακρύνεται εντελώς από τη δισκογραφία. Ώσπου το 1997 ανακοινώνεται το χαρμόσυνο νέο της «επανασύνδεσής» του με το Γιώργο Νταλάρα, με αφορμή το έργο του «Ύμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων».

Πρόκειται για τη διασκευή ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδας από πλευράς συνθέτη, οι οποίοι παρουσιάζονται τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς σε συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και αργότερα, κυκλοφορούνε και σε CD σε «ζωντανή» ηχογράφηση.

Και φτάνουμε στο 2000, όταν ο Κουγιουμτζής καταθέτει την τελευταία εν ζωή «πινελιά» του στη μουσική του τόπου μας. Εντελώς αθόρυβα και χωρίς την παραμικρή διαφήμιση, κυκλοφορεί στα δισκοπωλεία (ναι, κάποτε υπήρχαν και τέτοια!) το άλμπουμ «Έβρεχε ο κόσμος», στο οποίο κάνει το ντεμπούτο της στη δικογραφία η κόρη του, Μαρία…

Ωστόσο, εδώ καταγράφεται και η τελευταία συνεργασία του με το Γιώργο Νταλάρα σε καινούργιο υλικό, καθώς ο εκλεκτός ερμηνευτής «ντύνει» με τη φωνή του τρία τραγούδια του συνθέτη.

Η …σούμα

Συνολικά, από το 1968 έως το 2000, σε μουσική Κουγιουμτζή κι ερμηνεία Νταλάρα ηχογραφήθηκαν 61 τραγούδια, τα περισσότερα σε πρώτη εκτέλεση και λίγα σε δεύτερη. Παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω με βάση τη χρονολογία έκδοσής τους, ενώ δεν περιλαμβάνεται η ζωντανή ηχογράφηση από το Μέγαρο Μουσικής του έργου «Ύμνοι Αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων».

1969: «Ο ουρανός φεύγει βαρύς» (Στ. Κουγιουμτζή), «Μού ‘δωσε ο πλάστης την καρδιά» (Α. Δασκαλόπουλου), «Πού ‘ναι τα χρόνια» (Α. Δασκαλόπουλου), «Ποιο δρόμο να διαλέξω» (Στ. Κουγιουμτζή), «Αν ειν’ να ‘ρθεις» (Στ. Κουγιουμτζή), «Το λιμάνι (Είπες αντίο)» (Στ. Κουγιουμτζή), «Κάπου στα Πετράλωνα» (Στ. Κουγιουμτζή).

1970: «Να ‘τανε το ‘21» (Σ. Τσώτου), «Μ’ έκοψαν με χώρισαν στα δυο» (Γ. Θέμελη), «Δώσε μου το χέρι σου» (Σ. Τσώτου), «Αν δεις στον ύπνο σου ερημιά» (Στ. Κουγιουμτζή), «Έτσι ειν’ οι ανθρώποι» (Σ. Τσώτου), «Κάπου νυχτώνει» (Στ. Κουγιουμτζή), «Δίχως την καρδούλα σου» (Α. Δασκαλόπουλου), «Το σακάκι μου κι αν στάζει» (Α. Δασκαλόπουλου), «Στο καπηλειό» (Σ. Τσώτου).

1971: «Αν ήτανε να σ’ αρνηθώ» (Στ. Κουγιουμτζή), «Κάποιον άλλον φίλησες» (Α. Δασκαλόπουλου), «Έρημος μεσ’ στην ερημιά» (Στ. Κουγιουμτζή), «Όταν ανθίζουν πασχαλιές» (Στ. Κουγιουμτζή), «Χάντρα στο κομπολόι σου» (Α. Δασκαλόπουλου), «Ένας κόμπος η χαρά μου» (Στ. Κουγιουμτζή), «Είναι πια καιρός» (Στ. Κουγιουμτζή), «Βασανάκι-βασανάκι» (Στ. Κουγιουμτζή).

1973: Σε ποίηση Γιώργου Θέμελη: «Το πρώτο περιστέρι», «Λίγη ειν’ η σάρκα», «Αυτός που θα φανερωθεί», «Η πρώτη Ανάσταση», «Πάσχα των Ελλήνων», «Να σταματήσω τον καιρό», «Χασάπικο».

1974: «Να ‘μουν ο Μεγαλέξανδρος» (Σ. Τσώτου), «Ήταν πέντε ήταν έξι» (Στ. Κουγιουμτζή), «Του κάτω κόσμου τα πουλιά» (Μ. Ελευθερίου), «Αν σε δω σε ξένα χέρια» (Στ. Κουγιουμτζή), «Τώρα που θα φύγεις» (Μ. Ελευθερίου), «Το πουκάμισο το θαλασσί» (Α. Δασκαλόπουλου), «Αυγερινό παράπονο» (Α. Δασκαλόπουλου), «Τα πρώτα λόγια» (Μ. Ελευθερίου), «Τα χρέη της καρδιάς σου» (Μ. Ελευθερίου).

1975: «Στα ψηλά τα παραθύρια» (Λ. Παπαδόπουλου), «Έχεις την πόρτα σου κλειστή» (Μ. Μπουρμπούλη), «Σαν σβησμένο καρβουνάκι (Μ. Ελευθερίου), «Αχ τι άδικο» (Α. Δασκαλόπουλου), «Όλα καλά» (Στ. Κουγιουμτζή), «Σαν ραγίσει το ποτήρι» (Μ. Ελευθερίου), «Κάποιος χτύπησε την πόρτα» (Λ. Παπαδόπουλου), «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» (Στ. Κουγιουμτζή).

1986: «Τρελοί και άγγελοι (Ντύλαν Τόμας)» (Στ. Κουγιουμτζή), «Άδειοι οι δρόμοι» (Στ. Κουγιουμτζή), «Τα κατά Ματθαίον πάθη» (Κ. Κινδύνη), «Τα πολύχρωμά σου μάτια» (Στ. Κουγιουμτζή), «Σ’ αυτή την πόλη» (Στ. Κουγιουμτζή), «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι» (Μ. Ελευθερίου), «Μη γυρεύεις ομορφιές» (Στ. Κουγιουμτζή), «Το φορτηγό» (Κ. Κινδύνη), «Όποιος τραγουδάει τον πόνο» (Μ. Ελευθερίου), «Τι σημαίνει αγάπη» (Κ. Ριτσώνη).

2000: «Ο δραπέτης» (Λ. Ανδρέου), «Στη φυλακή με κλείσανε» (Ν. Λαπαθιώτη), «Αυτός ο κόσμος» (Στ. Κουγιουμτζή).

———————

***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…