Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Δεν είναι βασικό όργανο σε μια λαϊκή ορχήστρα. Δεν έχει την «αναγνώριση» που τυγχάνει το μπουζούκι. Όμως, ο ήχος του είναι χαρακτηριστικός κι εύκολα αναγνωρίσιμος. Όταν δεν ακούγεται σ’ ένα λαϊκό τραγούδι, σίγουρα κάτι λείπει από αυτό. Είναι ο μπαγλαμάς, ή το μπαγλαμαδάκι, όπως το λεν οι περισσότερο μερακλήδες…
Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιοι συνθέτες και στιχουργοί έγραψαν τραγούδια «προς τιμήν» του συγκεκριμένου οργάνου, που μπορεί να είναι «μια σταλίτσα», αλλά η αξία του στη μουσική είναι δυσανάλογη του μεγέθους του.
Κάποια από αυτά θα σας παρουσιάσουμε σήμερα, δίνοντας βάση στα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά. Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα, όμως θα μας χρειάζονταν …δέκα στήλες για να τα καταγράψουμε όλα!
Καλδάρας και Μπιθικώτσης
Ο Απόστολος Καλδάρας είναι ο δημιουργός που έχει γράψει τα περισσότερα δημοφιλή τραγούδια με θέμα το μπαγλαμά, ενώ ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ο ερμηνευτής που τραγούδησε τα περισσότερα σχετικά με την εν λόγω θεματολογία.
Ο Τρικαλινός συνθέτης, το 1957 έδωσε στον Πάνο Γαβαλά το πασίγνωστο «Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά», σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου. Αργότερα, το ηχογράφησαν μεταξύ άλλων ο Στέλιος Καζαντζίδης και ο Γιώργος Νταλάρας.
Ο ίδιος, τρία χρόνια αργότερα έγραψε άλλο ένα αγαπημένο τραγούδι με θέμα το «οργανάκι», που ερμήνευσε ο Μπιθικώτσης: «Μου σπάσανε το μπαγλαμά», πάλι σε «λόγια» της Παπαγιαννοπούλου, μιαν από τις πιο ανθεκτικές επιτυχίες στην ιστορία της ελληνικής μουσικής.
Φαίνεται ότι η “γριά Ευτυχία” είχε αδυναμία στο μπαγλαμά, καθώς το 1970 έγραψε τη “Φιλοσοφία του μπαγλαμά”, την οποίαν έδωσε στον “Αποστόλη” για μελοποίηση κι εκείνος με τη σειρά του στο Γιάννη Καλατζή για ερμηνεία. Αργότερα, το τραγούδι γνώρισε νέες εκτελέσεις από το Δημήτρη Κοντολάζο και το Λάκη Χαλκιά…
Παρενθετικά, να πούμε ότι ο Καλατζής ερμήνευσε και τους “Μπουζουκομπαγλαμάδες” του Γιάννη Σπανού και του Λευτέρη Παπαδόπουλου το 1974, μέσα από την “Οδό Αριστοτέλους”…
Και πάμε στο 1973, όταν σε μουσική Καλδάρα και στίχους Παπαδόπουλου, ο Γιώργος Νταλάρας θα ηχογραφήσει το πολύ γνωστό κι αγαπημένο «Αχ ο μπαγλαμάς», το οποίο αποτελεί μιαν από τις πιο μεγάλες και «δυνατές» στιγμές των πρώτων ετών της καριέρας του.
Όσον αφορά το Γρηγόρη Μπιθικώτση, το 1960 τραγούδησε το «Ένας μπαγλαμάς μουρμούρης» των Θόδωρου Δερβενιώτη-Κώστα Βίρβου, που ακούστηκε αρκετά μέσα στα χρόνια που μεσολάβησαν, ενώ το 1961 σε μουσική του ίδιου του «Σερ» και στίχους του Ελευθέριου Τσαγκάρη, προέκυψε «Το τραγούδι του μπαγλαμά», το οποίο όμως πέρασε σχεδόν απαρατήρητο…
Το 1965, ηχογράφησε ένα πολύ παλιό τραγούδι των Κώστα Καπλάνη και Στράτου Παγιουμτζή, με τίτλο «Παίζει το μπαγλαμαδάκι». Οι στίχοι ήτανε διαφορετικοί από την πρώτη εκτέλεση, εξαιτίας της λογοκρισίας της εποχής. Το είχανε πρωτοτραγουδήσει το 1946 ή ’47 ο Στέλιος Κερομύτης με τον Παγιουμτζή…
Ωστόσο, ίσως το ωραιότερο κομμάτι με το συγκεκριμένο θέμα που ερμήνευσε ο σπουδαίος κι αξέχαστος ερμηνευτής, δεν είναι άλλο από το «Μπαγλαμά» (πιο γνωστό ως «Άκου πώς κλαίει ο μπαγλαμάς») των Γιάννη Σπανού και Λευτέρη Παπαδόπουλου, το 1969, μέσα από το δίσκο «Μια Κυριακή».
Κάπου εκεί, ξεκίνησε και η σχεδόν αποκλειστική συνεργασία του Μπιθικώτση με το μεγάλο λαϊκό ποιητή Κώστα Βίρβο. Από τις πρώτες και πιο διαχρονικές επιτυχίες που υπέγραψαν οι δυο τους ήταν «Ο κυρ-Θάνος», ο οποίος «είχε βάλει ενέχυρο το μπαγλαμά τ’ αδέρφι του, που του ‘φτιαχνε το κέφι του».
Καζαντζίδης, Χρηστάκης και άλλοι…
Ωστόσο, ο μπαγλαμάς τραγουδήθηκε κι από άλλες σπουδαίες φωνές. Το 1965, ο Στέλιος Καζαντζίδης ηχογράφησε «Το τραγούδι του μπαγλαμά» σε μουσική δική του και στίχους Πάνου Ιατρού, ο οποίος ήτανε και σολίστ του εν λόγω μουσικού οργάνου. Πάντως, το κομμάτι δεν ακούστηκε ιδιαίτερα…
https://youtu.be/234UNTBvhrg
Όμως, δε συνέβη το ίδιο με την αντίστοιχη «απόπειρα» του Χρηστάκη. Ο εκ των δημοφιλέστερων λαϊκών τραγουδιστών της εποχής, το 1969 τραγούδησε το «Παίζουν τα μπαγλαμαδάκια» σε μουσική Γιάννη Γαβαλά (γιου του Πάνου) και στίχους Γιώργου Ροβερτάκη, κάνοντας μεγάλη επιτυχία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τραγούδι πρωταγωνιστεί και σήμερα στις προτιμήσεις των Ελλήνων και είναι πασίγνωστο ακόμα και στα νέα παιδιά…
Προς τα τέλη του 1973, ο Στράτος Διονυσίου παρουσιάζει το καινούργιο άλμπουμ του με τίτλο «Μπαγλαμάδες και μπουζούκια», σε μουσική Αντώνη Κατινάρη και στίχους Θάνου Σοφού. Το ομότιτλο κομμάτι έγινε πολύ γνωστό και είναι ένα από τα ωραιότερα στην καριέρα του αξέχαστου ερμηνευτή, ενώ στον ίδιο δίσκο υπάρχει και το «Αντώνη πιασ’ το μπαγλαμά», προς τιμή του συνθέτη…
Μεταφερόμαστε στο 1979, όταν ακούμε για πρώτη φορά μια γυναικεία φωνή να τραγουδά για το μπαγλαμά. Είναι εκείνη της Χαρούλας Αλεξίου, μέσα από το άλμπουμ ης «Τα τραγούδια της Χαρούλας» του Μάνου Λοΐζου και του Μανώλη Ρασούλη. Εκεί, υπάρχει το «Την όγδοη μέρα», όπου «ο Θεός έφτιαξε και το μπαγλαμά». Ένα τραγούδι-ύμνος για το «μια σταλίτσα οργανάκι»…
Δύο χρόνια αργότερα, το Νοέμβριο του 1981, η Αθηναϊκή Κομπανία κάνει την πρώτη εμφάνισή της στο βινύλιο με το δίσκο «Αγαπητέ μου θείε Τάκη», σε μουσική και στίχους του Δημήτρη Χατζηδιάκου. Το άλμπουμ γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και κάνει «χρυσές» πωλήσεις, ενώ βρίσκουμε κι ένα τραγούδι με θέμα το μπαγλαμά. Είναι το «Όταν έχω ντέρτια», που θυμάμαι ότι είχε ακουστεί αρκετά εκείνη την εποχή, ερμηνευμένο από το “μπαγλαματζή” του γκρουπ Χρήστο Κανελλόπουλο…
Θα κλείσουμε αυτό το αφιέρωμα, κάνοντας ένα άλμα στο χρόνο και πηγαίνοντας στο 1994, για να συναντήσουμε την Κατερίνα Κούκα. Τότε, η εξαιρετικά δημοφιλής λαϊκή τραγουδίστρια της εποχής, ετοιμάζει το νέο δίσκο της με τίτλο «Στου παράδεισου τα ωραία», σε μελωδίες Χρήστου Νικολόπουλου και «λόγια» Τασούλας Θωμαΐδου. Μέσα απ’ αυτόν, προκύπτουν αρκετά γνωστά τραγούδια κι ένα εκ τούτων είναι και τα υπέροχα «Μπαγλαμαδάκια»…
Όπως είπαμε και στην αρχή, υπάρχουν ακόμη πολλά τραγούδια με θέμα το μπαγλαμά. Για παράδειγμα, το «Τι να μας κάνει ο μπαγλαμάς» του Αντώνη Ρεπάνη και το “Ντρίγκι-ντρίγκι τα μπαγλαμαδάκια” του Γιάννη Καραμπεσίνη με τον Τόλη Βοσκόπουλο, ενώ το συγκεκριμένο μουσικό όργανο αναφέρεται λ.χ. και στο «Μπαξέ τσιφλίκι» του Βασίλη Τσιτσάνη, αλλά και στο προπολεμικό «Βαρέθηκα το ναργιλέ» του Βαγγέλη Παπάζογλου.
Ωστόσο, εμείς επιλέξαμε ορισμένα από τα πιο γνωστά, αλλά κι εκείνα που έχουν ως κύριο θέμα τους το αγαπημένο μπαγλαμαδάκι. Και υποσχόμαστε ότι σε επόμενα αφιερώματα, θα παρουσιάσουμε τραγούδια που γράφτηκαν και για άλλα μουσικά όργανα…
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…