Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Ο Κώστας Βίρβος, υπήρξε ίσως ο σπουδαιότερος και σημαντικότερος λαϊκός ποιητής στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού. Υπέγραψε μεγάλες, αξέχαστες και διαχρονικές επιτυχίες του είδους, κερδίζοντας τη δική του, ξεχωριστή θέση στο «βάθρο» του πολιτισμού της πατρίδας μας. Οι στίχοι που έγραψε, «ντύθηκαν» μουσικά από τους μέγιστους λαϊκούς συνθέτες, όπως μεταξύ άλλων ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Βασίλης Βασιλειάδης, ο Χρήστος Νικολόπουλος και φυσικά ο πιο στενός συνεργάτης του, ο Θόδωρος Δερβενιώτης.
Ωστόσο, δεν ήταν λίγες οι φορές που συνεργάστηκε και με τους λεγόμενους «έντεχνους» δημιουργούς. Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε το αριστουργηματικό «Νανούρισμα (Κοιμήσου αγγελούδι μου)», αργότερα ο Χρήστος Λεοντής το επικό έργο «Καταχνιά» και στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο Μίμης Πλέσσας συνεργάστηκε μαζί του για το «Πανόραμα» (υπήρξε και δεύτερη εγγραφή το 1976), το «Ζει», το «Θάλασσα πικροθάλασσα» κ.α.
Ξεχωριστή θέση όμως στην πορεία του αξέχαστου Τρικαλινού λαϊκού ποιητή, ήταν η επαφή του με το Γιάννη Μαρκόπουλο. Ένας συνθέτης που κατάφερε να «παντρέψει» το έντεχνο με το παραδοσιακό τραγούδι, χωρίς να παραλείψει και τα λαϊκά στοιχεία του, έδωσε «πνοή» σε ορισμένα πολύ σημαντικά στιχουργήματα του Κώστα Βίρβου. Ακριβώς αυτά θα παρουσιάσουμε σήμερα, θυμίζοντας σε όλους εσάς όμορφες και αξέχαστες εποχές του ελληνικού πολιτισμού…
Ο «Θεσσαλικός κύκλος» και τα «Κελαηδίσματα»
Ο Μαρκόπουλος είχε καθιερωθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’70 με σπουδαία μουσικά έργα, όπως «Χρονικό», «Ριζίτικα» (ως διασκευαστής-ενορχηστρωτής), «Διάλειμμα», «Ιθαγένεια», «Θητεία» κ.α. Μέσα στη λαίλαπα της δικτατορίας, κατάφερε να περάσει τα «κρυφά» μηνύματα που ήθελε μέσω του πενταγράμμου, αλλά και να εντυπωσιάσει με την τόσο αρμονική σύνδεση μιας «έντεχνης» μελωδίας με την αντίστοιχη παραδοσιακή…
Προς το τέλος του 1974, παρουσίασε ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας, το «Θεσσαλικό κύκλο». Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μουσικοθεατρικό θέαμα, πάνω σε στίχους του Κώστα Βίρβου. Ο λαϊκός ποιητής πηγαίνει πίσω, στα χρόνια των τσιφλικάδων και των κολίγων στη Θεσσαλία, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και μας μεταφέρει σ’ ένα κόσμο που κυριαρχεί η σκληρή δουλειά, η εκμετάλλευση, αλλά και η ανεπιτήδευτη αφέλεια των φτωχών κι αγράμματων κατοίκων, που βρίσκονται αντιμέτωποι με τα πρώτα «θαύματα» της τεχνολογίας (τρένο, τηλέφωνο κλπ).
Εικόνες που είδε και βιώματα που είχε από την παιδική ηλικία του ο Βίρβος, αποτυπώθηκαν με τη μορφή στίχων και ο Γιάννης Μαρκόπουλος ανέλαβε να τους δώσει φωνή. Συνοδοιπόροι στο «ταξίδι», η Βίκυ Μοσχολιού, ο Λάκης Χαλκιάς, η Λιζέτα Νικολάου, ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης και ο πολύ νέος τότε Παύλος Σιδηρόπουλος…
Ο διπλός δίσκος είναι πραγματικά ένα λαϊκό πανηγύρι. Ο Βίρβος περιγράφει τη ζωή στην αγροτική Θεσσαλία πότε με χιούμορ και σκωπτικό τρόπο, πότε καταγγέλλοντας την απομύζηση κι εκμετάλλευση των κολίγων από τους πλούσιους τσιφλικάδες, αλλά και τις λίγες ευτυχισμένες στιγμές των ανθρώπων που ζούσαν εκεί. Ορισμένες φορές, χρησιμοποιώντας ακόμα και τη θεσσαλική ντοπιολαλιά…
Το άλμπουμ σημειώνει μεγάλη επιτυχία και ακούγονται πολύ «Ο δάσκαλος» και «Ο αρκουδιάρης», χωρίς όμως να υστερούν τα υπόλοιπα 22 τραγούδια, συν τα τρία ορχηστρικά και η υπέροχη αφήγηση της Μοσχολιού στο «Παραμύθι». Ξεχωριστή στιγμή του έργου, ο πρόλογος που ακούγεται με τη φωνή του Βασίλη Τσιτσάνη…
Την επόμενη χρονιά (1975), ο Μαρκόπουλος κυκλοφορεί τα «Ανεξάρτητα». Πρόκειται για ένα δίσκο που περιλαμβάνει «σκόρπια» τραγούδια που είχε γράψει κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, σε «λόγια» διαφόρων στιχουργών, ορισμένα από τα οποία είχανε κυκλοφορήσει ήδη νωρίτερα. Ένα από αυτά, υπογράφει ο Κώστας Βίρβος. Είναι τα «Κελαηδίσματα», τα οποία έχουν ως μοτίβο τους τα δίστιχα του δημοτικού τραγουδιού μας και τα ερμηνεύει ο Λάκης Χαλκιάς.
Η δεκαετία του ‘80
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος θα ζητήσει και πάλι τη στιχουργική συνδρομή του Κώστα Βίρβου το 1982, με αφορμή την ετοιμασία του άλμπουμ του «Βαριά λαϊκά». Ουσιαστικά, το έργο έχει ως βάση του το λαϊκό τραγούδι, αλλά με τη μουσική οπτική του συνθέτη, η οποία φυσικά δεν έχει την παραμικρή σχέση με το λεγόμενο «σκυλάδικο» ή ευτελές είδος.
Ερμηνεύουν η Βασιλική Λαβίνα και ο Ηλίας Κλωναρίδης, ενώ για πρώτη (και τελευταία δισκογραφικά) φορά, ο δημιουργός δίνει χώρο και σε δύο εκπροσώπους του «κλασικού» λαϊκού τραγουδιού της δεκαετίας του ’60. Το Μιχάλη Μενιδιάτη και τη Γιώτα Λύδια, η οποία τραγουδά (σωστότερα, “ψάλλει”…) το ένα από τα δύο κομμάτια που υπογράφει με τους στίχους του ο Βίρβος. Πρόκειται για την «Παλιά γενιά», με αναφορές στους παλιούς μεγάλους ρεμπέτες και λαϊκούς δημιουργούς κι ερμηνευτές. Το άλλο, με τίτλο «Σαρανταπέντε μάστοροι» ερμηνεύει ο Κλωναρίδης.
Και πάμε στο 1988, όταν συνθέτης και στιχουργός θα συνεργαστούν για τελευταία φορά στο βινύλιο. Το «Παιχνίδι με το χρόνο» δίνει τη δυνατότητα στο Μαρκόπουλο να προσεγγίσει το νέο λαϊκό είδωλο της εποχής, που ονομάζεται Λεωνίδας Βελής κι έχει κάνει μεγάλη επιτυχία με το διαχρονικό «Με το στόμα γεμάτο φιλιά» ένα χρόνο νωρίτερα. Παράλληλα, συναντά ξανά (και για ύστατη φορά στη δισκογραφία) τη Βίκυ Μοσχολιού, ενώ την ερμηνευτική «τετράδα» συμπληρώνουν η σύζυγός του, Βασιλική Λαβίνα και ο Μιχάλης Δημητριάδης.
Ο Κώστας Βίρβος έγραψε τους στίχους στα πέντε από τα δέκα τραγούδια του δίσκου, πιο γνωστό εκ των οποίων είναι «Το σπίτι το παραδοσιακό» με το Βελή (καθαρά “καζαντζιδικό” κομμάτι). Ωστόσο, ξεχωριστή θέση κατέχει το «Οδός Ίωνος 5», όπου ο στιχουργός μας μεταφέρει στο θρυλικό μπαράκι «του Μάριου», επί πολλές δεκαετίες στέκι των μεγαλύτερων μουσικών μορφών του 20ού αιώνα. Τα άλλα τρία, είναι τα «Ο πίνακας» (Λαβίνα), «Η ώρα δύο χτύπησε» (Δημητριάδης) και «Η πιο μεγάλη μοναξιά» (Βελής).
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…