Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Οι ιερόσυλοι”

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
 http://vinylmaniac.madblog.gr
Παρασκευή, 24 Ιανουαρίου 2014

———————————————————–

 Οι θρυλικοί “Ιερόσυλοι”

Το 1983 κλείνουν δυο χρόνια «Αλλαγής» στην Ελλάδα, χωρίς ωστόσο να έχουν γίνει πραγματικότητα οι προσδοκίες που η ίδια είχε καλλιεργήσει στο λαό το 1981. Πάντως, γενικότερα φαίνεται να επικρατεί μια -επίπλαστη όπως αποδείχτηκε- ευημερία στη χώρα και κάπου εκεί, ξεκινά το «μεγαλόπιασμα» του Ρωμιού…

Στα τηλεοπτικά μας πράγματα, σειρές όπως «Τα καθημερινά» του Γιάννη Δαλιανίδη, «Το μινόρε της αυγής» του Φώτη Μεσθεναίου και οι εκ του εξωτερικού «Ντιούκς» και «Δυναστεία» χτυπάνε «κόκκινο» στην τηλεθέαση και καθηλώνουν το κοινό μπροστά στη μικρή οθόνη!

Ωστόσο, προς το τέλος της χρονιάς και συγκεκριμένα την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 1983, ξεκινά το σίριαλ που θα τινάξει στον αέρα τα «μηχανάκια» των μετρήσεων και θα περάσει δικαιωματικά στο πάνθεον των σημαντικών έως θρυλικών στιγμών της εγχώριας τηλεόρασης.

Είναι «Οι ιερόσυλοι», με σεναριογράφο και πρωταγωνιστή τον αξέχαστο Θάνο Λειβαδίτη. Ίσως η κορυφαία ελληνική τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του ’80 και σαφώς η μεγαλύτερη επιτυχία του δημιουργού της στη μικρή οθόνη, διήρκεσε 19 επεισόδια και οι θεαματικότητές της συναγωνίστηκαν ακόμη κι εκείνες του περίφημου «Αγνώστου πολέμου»!

Με μια πολύ σημαντική καριέρα ως ηθοποιός (κυρίως σε «μελό» ταινίες τη δεκαετία του ’60), αλλά με πολύ σπουδαίο ταλέντο στο γράψιμο και στη δημιουργία αστυνομικών ιστοριών, ο Λειβαδίτης θα κάνει την πρώτη μεγάλη τηλεοπτική του επιτυχία τη διετία 1974-1976 ως «δικηγόρος Άγγελος Καρνέζης» στους «Δίκαιους», οι οποίοι γράφονταν από διάφορους «μετρ» του είδους.

Ωστόσο, οι «δικές του» σειρές είναι εκείνες που στη δεκαετία του ’80 θα τον οδηγήσουν στην κορυφή της αποδοχής και της προτίμησης του κοινού, καθώς είχε ένα μοναδικό τρόπο να διαμορφώνει την πλοκή των έργων του, ώστε να το κρατά πάντοτε γεμάτο αγωνία και αδημονία «για το παρακάτω» μπροστά στο «κουτί».

«Οι ιερόσυλοι» λοιπόν, είναι το δεύτερο μέρος της «τριλογίας» του Θάνου Λειβαδίτη με κεντρικό ήρωα τον δημοσιογράφο Άρη Μαρτέλη (και το θρυλικό άσπρο …Toyota Celica του), ο οποίος ερευνά και φέρνει εις πέρας πολύ σημαντικές και δύσκολες στην εξιχνίασή τους αστυνομικές υποθέσεις. Είχαν προηγηθεί «Οι αξιόπιστοι» στην τότε ΥΕΝΕΔ το 1982 και μετά τους «Ιερόσυλους» ήλθε «Η βεντέτα» το 1986, αμφότερα στην πάλαι ποτέ ΕΡΤ-2…

Πέραν της παρουσίας του «Μαρτέλη», το πιο χαρακτηριστικό κοινό στοιχείο των τριών σειρών είναι η περίφημη μουσική στους τίτλους τους, που είναι σε όλες η ίδια. Πρόκειται για ορχηστρικά αποσπάσματα του τραγουδιού “Loving, living and giving” που είχε ηχογραφήσει η διάσημη σταρ Dianna Ross το 1978!

Η υπόθεση

Ο Γερμανός αρχαιολόγος Χανς Γκάριγκ (Δημήτρης Μυράτ), μεταβαίνει στην Ελλάδα ως απεσταλμένος μιας διεθνούς σπείρας ιερόσυλων, με σκοπό την κλοπή διαφόρων ανυπολόγιστων σε αξία εικόνων και την πώλησή τους στο εξωτερικό. Βεβαίως, δεν είναι μόνος του. Έχει φροντίσει να συστήσει μια «ομάδα» από διάφορους «φτωχοδιάβολους» και άτομα του υποκόσμου, που πρόκειται να τον βοηθήσουν ώστε να πετύχει το σκοπό του.

Τα μέλη της είναι: Η πανέμορφη -και πολλές δεκαετίες νεώτερη- ερωμένη του Λίντα Ούλντριχ (Μυρτώ Παράσχη) επίσης αρχαιολόγος, ο πρώην οδηγός αγώνων Λευτέρης Μακράκης (Σπύρος Μαβίδης), ο αποτυχημένος ζωγράφος Γεράσιμος Βέργος (Σωτήρης Τσόγκας), ο κλειδαράς Κώστας Βαγιανός (Αθηνόδωρος Προύσαλης), ο κατ’ επίφαση εργαζόμενος σε λούνα παρκ, αλλά στην ουσία «προστάτης» και τραμπούκος Κυριάκος Ακυλίνας (Χρήστος Μπίρος) και ο στυγνός δολοφόνος όταν οι περιστάσεις το απαιτούν Κοσμάς Καραπάλης (Δημήτρης Ιωακειμίδης).

Για ν’ αποπροσανατολίσουν την αστυνομία και ν’ αφοσιωθούν χωρίς εμπόδια στο «θεάρεστο» έργο τους, βρίσκουν εξιλαστήριο θύμα στο πρόσωπο του Μηνά Θεοδώρου (Νίκος Γαλανός), ο οποίος αποφυλακίζεται μετά από αρκετά χρόνια στη φυλακή για μια ληστεία όπου περισσότερο τον έμπλεξαν, παρά είχε ο ίδιος ενεργό συμμετοχή. Μόλις λοιπόν πιάνει δουλειά ως οδηγός ταξί, Ούλντριχ και Ακυλίνας προσποιούμενοι τους πελάτες αφήνουν επίτηδες στο πορτ-μπαγκάζ μια βαλίτσα με εικόνες και ο Θεοδώρου πέφτει στην παγίδα και συλλαμβάνεται εκ νέου.

Ωστόσο, η σπείρα δεν υπολογίζει την εμπλοκή του δημοσιογράφου Άρη Μαρτέλη (Θάνος Λειβαδίτης) στην υπόθεση, ο οποίος κάνοντας ρεπορτάζ, μιλά με το Θεοδώρου σχετικά με το τι πρόκειται να κάνει αναφορικά με το πρόσωπο που τον έμπλεξε στην παλιά ληστεία. Όταν μαθαίνει την εκ νέου σύλληψή του, ζητά να τον συναντήσει για να μάθει αν όντως έκλεψε ο ίδιος τις εικόνες κι αν όχι, ποιος υποψιάζεται ότι μπορεί να το έκανε.

Ταυτόχρονα, η «παρέα» του Γκάριγκ κάνει την πρώτη κλοπή εικόνας και η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψή της, χωρίς όμως να έχει το παραμικρό στοιχείο. Ο Μαρτέλης πείθεται από την επιμονή του Θεοδώρου ότι δεν ξέρει τίποτε για τις εικόνες και ξεκινά κι αυτός την έρευνα για ν’ ανακαλύψει ποιοι κρύβονται πίσω από τούτη την ιστορία. 

Οι περιλήψεις των πρώτων τριών επεισοδίων με την υποβλητική φωνή του αείμνηστου Κώστα Σκόκου,
που έφτιαξε ειδικά για το παρόν αφιέρωμα ο καλός φίλος και συλλέκτης Άλκης Τσανάκας…

Το κουβάρι θ’ αρχίσει να ξετυλίγεται όταν η κλαπείσα εικόνα θα κοπεί σε κομμάτια, τα οποία θα μοιραστούν στα μέλη της σπείρας για ασφάλεια, μέχρι να βρεθεί το πρόσωπο που θα τ’ αγοράσει. Το καθένα απ’ αυτά κοστίζει 15 εκατομμύρια δραχμές, όσα δηλαδή θα πάρει το κάθε μέλος ως αμοιβή.

Όμως, ο Καραπάλης θα σκοτώσει το Βαγιανό για να του πάρει το κομμάτι που έχει κι έτσι να διεκδικήσει περισσότερα χρήματα, χωρίς όμως να το βρει. Από εκεί και πέρα, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Ξαφνικά βρίσκεται νεκρός και ο ζωγράφος Βέργος, ενώ ο Καραπάλης σκοτώνεται σε μπλόκο της αστυνομίας στα Μετέωρα, παραδεχόμενος τη δολοφονία του κλειδαρά, όχι όμως κι εκείνη του ζωγράφου.

Ο Ακυλίνας γλιτώνει τη σύλληψη μπαίνοντας σ’ ένα …φορτηγό ψυγείο, αλλά λίγες μέρες αργότερα βρίσκεται κι εκείνος νεκρός στο σπίτι του. Οι κλοπές εικόνων με τις ταυτόχρονες ανεξιχνίαστες δολοφονίες προβληματίζουν την αστυνομία, ενώ ο Μαρτέλης συνεχίζει την έρευνα, η οποία ωστόσο ακόμη δεν έχει αποδώσει κάτι…

Σιγά-σιγά όμως, ανακαλύπτονται τα ίχνη του Γκάριγκ και της Ούλντριχ, καθώς και του Μακράκη, που είναι πλέον ο μόνος επιζών από τα «τσιράκια» του Γερμανού. Οι δύο πρώτοι, συλλαμβάνονται τη στιγμή που είναι έτοιμοι να δραπετεύσουν μεταμφιεσμένοι στο εξωτερικό, έχοντας στις αποσκευές τους αμύθητους αρχαιολογικούς κι εκκλησιαστικούς θησαυρούς, ενώ ο Μακράκης κατά την επιστροφή του από την Ίο, όπου είχε γίνει η τελευταία κλοπή. Όμως, παρά τις πιέσεις. αρνούνται κατηγορηματικά ότι σκότωσαν τα υπόλοιπα μέλη της σπείρας…

Παράλληλα, βγαίνει από τη φυλακή και ο Θεοδώρου, καθώς αποδεικνύεται ότι δεν είχε καμία σχέση με τις κλοπές των εικόνων κι ότι υπήρξε θύμα της συμμορίας…

Οι Γερμανοί, θορυβημένοι από τη σύλληψη του Γκάριγκ, στέλνουν στην Ελλάδα τον Στέφαν Χάινερ (Κωστής Μαλκότσης) και προσλαμβάνουν τον διακεκριμένο δικηγόρο Δημητρίου (Νίκος Βανδώρος), για την υπεράσπιση του φίλου τους και των άλλων δύο κατηγορουμένων. Πρώτη δουλειά του Χάινερ, είναι να εντοπίσει το Μαρτέλη και να μάθει τις κινήσεις του, ώστε να τον βγάλει από τη μέση με κάθε τρόπο.

Η ανακοίνωση της απόφασης και η αποκάλυψη του δολοφόνου των δύο μελών της σπείρας

Όταν πληροφορείται ότι πρόκειται να ταξιδέψει στη Ζυρίχη και στο Μόναχο, ώστε προσποιούμενος τον συλλέκτη να επισκεφθεί τις εκεί γκαλερί όπου εκτίθενται προς πώληση μεγάλης αξίας θησαυροί του ελληνικού πολιτισμού, ενημερώνει τα «τσιράκια» του, τα οποία ταξιδεύουν μαζί του στο ίδιο αεροπλάνο και οργανώνουν απόπειρα δολοφονίας εναντίον του. Ωστόσο, ο Μαρτέλης γλιτώνει την τελευταία στιγμή κι επιστρέφει στην Ελλάδα, αποκαλύπτοντας στο δικαστήριο όλα όσα είδε εκεί.

Στο μεταξύ, η δίκη βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά πυκνό μυστήριο καλύπτει ακόμα τον ή τους δολοφόνους των δύο μελών της σπείρας. Μέχρι που την τελευταία ημέρα, όταν και ανακοινώνεται η απόφαση του δικαστηρίου με σχετικά ελαφρές ποινές στους ενόχους, ξαφνικά ο γιος του κλειδαρά Τηλέμαχος Βαγιανός (Σπύρος Μπιμπίλας) που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στο ακροατήριο, βγάζει ένα πιστόλι και προσπαθεί να σκοτώσει τους κατηγορούμενους. Σχεδόν αμέσως αφοπλίζεται, αλλά είναι φανερό ότι χρήζει ψυχιατρικής βοήθειας, καθώς δε μπόρεσε να ξεπεράσει τη δολοφονία του πατέρα του.

Ο Μαρτέλης που έχει καλές σχέσεις μαζί του, καταφέρνει να του αποσπάσει την ομολογία ότι εκείνος σκότωσε τα δύο μέλη της σπείρας, «επειδή κομμάτιασαν το Χριστό και σκότωσαν τον πατέρα του»…

Έτσι, οι σπάνιοι θησαυροί επιστρέφουν στη χώρα μας και η σειρά έχει αίσιο τέλος…

Το καστ

Η επιλογή των ηθοποιών για την ενσάρκωση των ρόλων που «έπλασε» ο Λειβαδίτης, θεωρώ ότι δε θα μπορούσε να ήταν περισσότερο ιδανική. Ο σπουδαίος Δημήτρης Μυράτ είναι ο τέλειος «Γερμανός ιερόσυλος», ενώ τις εντυπώσεις κλέβει η πανέμορφη (ίσως τα ωραιότερα μάτια στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης) Μυρτώ Παράσχη στο ρόλο της Λίντας…

Από εκεί και πέρα, Χρήστος Μπίρος και Δημήτρης Ιωακειμίδης είναι απολύτως πειστικοί ως «κατακάθια» του υποκόσμου -άλλωστε οι τραχιές φυσιογνωμίες και ο τρόπος εκφοράς του λόγου τους ήταν ό,τι έπρεπε γι’ αυτό.

Ίσως ο πιο «συμπαθής» από τους «κακούς» της σειράς να ήταν ο Σωτήρης Τσόγκας ως «ζωγράφος Βέργος», ο οποίος ήταν ευθύς εξαρχής αντίθετος με την όλη υπόθεση, αλλά εκών άκων πείσθηκε τελικώς να συμμετάσχει στις παρανομίες των υπολοίπων.

Όσο για το Θάνο Λειβαδίτη, τα λόγια είναι περιττά. Πείθει απολύτως το θεατή ως «ρεπόρτερ-λαγωνικό» που φέρνει τον κόσμο ανάποδα για να πετύχει το στόχο του, αποδεικνύοντας ότι όταν κάποιος προσπαθεί πολύ, ανταμείβεται πάντοτε. 

Η τελευταία σκηνή της σειράς

Επιπλέον, στη σειρά μεταξύ άλλων πρωταγωνιστούσαν και οι Στέλιος Λιονάκης (ταγματάρχης Απόστολος Μαγκλής), Χρήστος Δακτυλίδης (ανακριτής), Νέλλη Γκίνη (Μάρθα, φίλη του Μακράκη), Χριστίνα Θεοδωροπούλου (Μαρία, σύζυγος του Θεοδώρου), Ελένη Φιλίνη (Χριστίνα, συνεργάτις του Μαρτέλη στην εφημερίδα), Ελευθερία Σπανού (Τασούλα, σύζυγος του κλειδαρά Βαγιανού), Νίκη Κρεούζη (Μαρίνα Μπαλτάση, φίλη του ζωγράφου Βέργου), Γιάννης Κάσδαγλης (Πέτρος Βρανάς, διευθυντής της εφημερίδας που δουλεύει ο Μαρτέλης), Σταμάτης Τζελεπης (“Φλας”, φωτογράφος της εφημερίδας), Τάκης Βουλαλάς (Γρηγόρης, αδελφός του Καραπάλη), ενώ λογικά κάνει το τηλεοπτικό ντεμπούτο του ο Νίκος Παπαδόπουλος, παίζοντας ένα πολύ μικρό ρόλο ως ο «φίλος» του Τηλέμαχου, που του δίνει το όπλο με το οποίο δολοφονούνται ο Βέργος και ο Ακυλίνας…

Επίσης, έχει μια μικρή συμμετοχή και ο Γιώργος Βασιλείου ως  “δημοσιογράφος Τσουκάτος”…

Σχόλιο

Θεωρώ ότι «Οι ιερόσυλοι» δεν έχουν να ζηλέψουν απολύτως τίποτε από τις αντίστοιχες αστυνομικές σειρές του εξωτερικού. Η πλοκή τους είναι άκρως ενδιαφέρουσα, η δράση συνεχής κι απρόβλεπτη και δεν αφήνει ούτε μια στιγμή αδράνειας στον τηλεθεατή, απόρροια βεβαίως του εξαιρετικού ταλέντου του Λειβαδίτη στη γραφή σεναρίων σχετικού περιεχομένου.

Από την άλλη, βασικότατο ρόλο στην επιτυχία της σειράς είχε και ο σκηνοθέτης της, ο Κώστας Λυχναράς. Ένας άνθρωπος που υπέγραψε σκηνοθετικά ορισμένες από τις ωραιότερες και πιο αγαπημένες στιγμές της ελληνικής τηλεόρασης («Γαλήνη», «Λεηλασία μιας ζωής», «Μεθυσμένη πολιτεία» κ.α.), αφήνει κι εδώ ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, ανταποκρινόμενος πλήρως στο πνεύμα του σεναρίου.

Ίσως μάλιστα το τελικό αποτέλεσμα να είναι κλάσεις ανώτερο από εκείνο που θα περίμενε και ο ίδιος ο Λειβαδίτης όταν έγραφε τους «Ιερόσυλους», αφού για τις ανάγκες των γυρισμάτων επιστρατεύονται ελικόπτερα, περιπολικά, πλοία του λιμενικού, ασθενοφόρα και γενικότερα ότι πρέπει να περιέχει μια αστυνομική σειρά που σέβεται τον εαυτό της.

Επιπλέον, το 90% των γυρισμάτων έγιναν σε φυσικούς χώρους αλλά και στο εξωτερικό (Ζυρίχη, Μόναχο). Έτσι λοιπόν, έχω τη γνώμη ότι ο Λυχναράς δικαιούται το ίδιο μερίδιο της μεγάλης επιτυχίας του σίριαλ με τον σεναριογράφο και πρωταγωνιστή του.

Σημειωτέον ότι το αρχικό σχέδιο προέβλεπε συνολικά 13 επεισόδια. Ωστόσο, η τεράστια τηλεθέαση των «Ιερόσυλων» ουσιαστικά «υποχρέωσε» το Λειβαδίτη ν’ «ανοίξει» περισσότερο την ιστορία κι έτσι γυρίστηκαν και προβλήθηκαν άλλα 6, σύνολο 19. Παραγωγός τους ήταν ο Δημήτρης Ποντίκας, ο οποίος επίσης έγραψε ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της ελληνικής τηλεόρασης…

Μετά από όλα αυτά, ήταν φυσικό κι επόμενο «Οι ιερόσυλοι» να κατακτήσουν την πρώτη θέση στα δημοφιλέστερα προγράμματα της σεζόν 1983-84, με ασύλληπτα ποσοστά τηλεθέασης (μέσος όρος άνω του 70%, ενώ κατά πληροφορίες το τελευταίο επεισόδιο ξεπέρασε το 80% και «απείλησε» το ρεκόρ του «Αγνώστου πολέμου»). Ακόμη, ο Θάνος Λειβαδίτης το 1984 τιμήθηκε με το Κορφιάτικο βραβείο σεναρίου για τη σειρά!

Και κάτι τελευταίο: Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 (αρχές του ’95 συγκεκριμένα), κάποιο βράδυ κάνοντας ζάπινγκ πέτυχα σε τοπικό κανάλι της Θεσσαλονίκης ένα επεισόδιο των «Ιερόσυλων» κι έμεινα άναυδος. Την επόμενη ημέρα, διαπίστωσα ότι η σειρά παιζόταν σε καθημερινή βάση με τίτλο «Οι αρχαιοκάπηλοι» και μάλιστα λίγο αργότερα προβλήθηκε ξανά από άλλο τοπικό κανάλι της συμπρωτεύουσας, με τον ίδιο τίτλο.

Το μεγάλο σφάλμα μου, είναι ότι δεν την έγραψα στο βίντεο, με αποτέλεσμα να την ψάχνω μανιωδώς εδώ και χρόνια. Εις μάτην όπως φαίνεται, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες σβήστηκε …κατά λάθος από τα αρχεία της ΕΡΤ-2 το 1987, δηλαδή μόλις τρία χρόνια μετά την πρώτη και μοναδική προβολή της. Τώρα, το πώς προβλήθηκε σε τοπικά κανάλια διαφόρων πόλεων, είναι αλλουνού παπά Ευαγγέλιο…

Ο Κώστας Λυχναράς θυμάται…

Στο τέλος αυτής της παρουσίασης, θεώρησα σωστό να παρουσιάσω ένα απόσπασμα που αναφέρεται στους «Ιερόσυλους» από μιαν άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε ο σκηνοθέτης Κώστας Λυχναράς στη διαδικτυακή κοινότητα rertomaniax.gr:

«Στα γυρίσματα των “Ιερόσυλων” στην Καλαμπάκα, στο σημείο που προσπαθεί να διαφύγει ο ένας από την σπείρα, ο Ιωακειμίδης, τον κυνηγάει μια μεγάλη δύναμη της αστυνομίας. Ζήτησα τότε από τον αξιωματικό των ΕΚΑΜ στην Καλαμπάκα να μου κάνει τη χάρη να στήσει ένα μπλόκο για να τραβήξουμε κάποια πλάνα ότι δήθεν ψάχνουν να τον βρούνε. Πράγματι, στήνεται το μπλόκο, εμείς από πάνω παρακολουθούσαμε και τραβούσαμε τα πλάνα που θέλαμε.

Πλησίαζαν λοιπόν διάφοροι επισκέπτες των Μετεώρων με τα αυτοκίνητά τους και οι αστυνομικοί τους σταματούσαν στο δήθεν μπλόκο, ενώ παράλληλα τους ζητούσαν συγνώμη για την ταλαιπωρία των 2-3 λεπτών, “γυρίζουν μια ταινία” τους έλεγαν. Κάποια στιγμή, βλέπουμε αυτοκίνητα που πλησίαζαν να σταματούν να κάνουν όπισθεν και να φεύγουν! Αφού τελείωσαν τα πλάνα που θέλαμε να γυρίσουμε, με πλησιάζει ο αξιωματικός και μου λέει “πλάκα θα είχε να ανακαλύπταμε και τίποτα παράνομο, όπως ναρκωτικά ή τίποτα άλλο”. Θα σε κάναμε και ευεργέτη της αστυνομίας!»

*Ολόθερμες ευχαριστίες στον κ. Κώστα Λυχναρά για την άδεια δημοσίευσης των φωτογραφιών της σειράς που προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του.

————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…