Στου χρόνου τον καθρέφτη – 1964

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
 http://vinylmaniac.madblog.gr
Τετάρτη, 14 Νοεμβρίου 2013

———————————————————–

  «Άξιον εστί», «Ζορμπάς» και «Καταχνιά»

«Ηρεμία πριν την καταιγίδα» θα μπορούσε να ήταν ο τίτλος μιας ανασκόπησης για τα γεγονότα του 1964 στην Ελλάδα. Η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου θριαμβεύει στις εκλογές του Φεβρουαρίου με το εντυπωσιακό 52,7% των ψήφων, όμως η νίκη της στο άμεσο μέλλον θ’ αποδειχθεί «Πύρρεια».

Λίγες μέρες αργότερα, ο βασιλιάς Παύλος πεθαίνει και στο θρόνο τον διαδέχεται ο Κωνσταντίνος, πρόσωπο που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις δραματικές εξελίξεις των επόμενων ετών. Τον Σεπτέμβριο, θα νυμφευθεί την μόλις 18χρονη πριγκίπισσα της Δανίας Άννα-Μαρία, στη μόνη ίσως ευχάριστη στιγμή της βασιλείας του…

Ωστόσο, στην Κύπρο οι συγκρούσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είναι καθημερινές κι αιματηρές, ενώ οι δύο υπερδυνάμεις ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αποτρέπουν την ύστατη ώρα εισβολή των Τούρκων στο νησί. Δέκα χρόνια αργότερα, Ιωαννίδης και Κίσινγκερ θα τους «στρώσουνε το χαλί» μεγαλοπρεπώς…

Στο εξωτερικό, τον Ιανουάριο στα Ιεροσόλυμα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας Α` και ο Πάπας Παύλος VI  συναντώνται έπειτα από πέντε αιώνες «ψυχρού πολέμου» στις σχέσεις των δύο εκκλησιών, ενώ στη Σοβιετική Ένωση ανατρέπεται ο Νικίτα Χρουστσόφ κι αντικαθίσταται από τον Λεονίντ Μπρένζιεφ. Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, οι “Beatles” αρχίζουν να γίνονται μανία σε ολόκληρο τον πλανήτη…

Στα πολιτιστικά μας πράγματα, ο Μίκης Θεοδωράκης έχει και πάλι τον πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο σε ελληνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Είναι η χρονιά που παρουσιάζει -μετά από πολλές προσπάθειες και αντιρρήσεις- «Το Άξιον εστί» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά και κάνει για πολλοστή φορά περήφανη τη χώρα μας στο εξωτερικό με τη μουσική επένδυση του φιλμ “Zorba the Greek” που γυρίζεται στην Κρήτη με πρωταγωνιστή τον Άντονι Κουίν.

Δυναμική η παρουσία και του Σταύρου Ξαρχάκου με σπουδαία τραγούδια και μουσικές που «ντύνουνε» πασίγνωστες ελληνικές ταινίες, ενώ κάνει την εμφάνισή του κι ένα καινούργιο μουσικό «ρεύμα» που μέσα στα λίγα χρόνια που ευδοκίμησε, μας άφησε υπέροχες κι αξέχαστες στιγμές: Το «Νέο Κύμα», με πρωτεργάτη τον Αλέκο Πατσιφά και τη LYRA, τη νέα εταιρεία που ιδρύει αυτή τη χρονιά…

Στα αξιοσημείωτα γεγονότα του 1964, η πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια του νεαρού Χρήστου Λεοντή με την «Καταχνιά» σε στίχους Κώστα Βίρβου κι ερμηνευτές τους Στέλιο Καζαντζίδη και Μαρινέλλα. 

Όσο για το λαϊκό τραγούδι, συνεχίζει την επιτυχημένη παρουσία του με κύριους εκφραστές τους «συνήθεις υπόπτους» Στέλιο Καζαντζίδη (που «μεταγράφεται» σε νέα εταιρεία), Γρηγόρη Μπιθικώτση, Πάνο Γαβαλά, Μανώλη Αγγελόπουλο, Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια, αλλά και τη νεαρή Βίκυ Μοσχολιού που «παίζει» τόσο στο λαϊκό, όσο και στο έντεχνο…

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά τους σημαντικότερους πολιτιστικούς «σταθμούς» της χρονιάς…

 “Zorba” και… «συρτάκι»

Η μουσική επένδυση του Μίκη Θεοδωράκη για το φιλμ του Μιχάλη Κακογιάννη “Zorba the Greek”, έκανε γνωστή τη χώρα μας σε όλο τον κόσμο και ανέδειξε το «συρτάκι» σε χορό παγκόσμιας εμβέλειας. Η ταινία βεβαίως είναι βασισμένη στο λογοτεχνικό αριστούργημα του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και γυρίστηκε το καλοκαίρι του 1964 στην Κρήτη, κατόπιν υπόδειξης της χήρας του συγγραφέα Ελένης στον σκηνοθέτη στις αρχές του 1963 και με αφορμή το φιλμ «Ηλέκτρα» που εκείνος είχε γυρίσει με τεράστια επιτυχία.

Το καστ του «Ζορμπά» μιλάει από μόνο του: Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς, Ειρήνη Παπά, Λίλα Κέντροβα (που πήρε το ρόλο αντί της Σιμόν Σινιορέ που αποχώρησε έντρομη όταν πληροφορήθηκε ότι με ειδικό μακιγιάζ θα μεταμορφωνότανε σε…ηλικιωμένη), Γιώργος Φούντας. Χρειάζονται σχόλια;

Το ίδιο ισχύει και για τη μουσική του Θεοδωράκη, η οποία γράφτηκε πάνω σε προϋπάρχοντα θέματα του συνθέτη. Συγκεκριμένα, κατά την παραμονή τους στην Κρήτη οι ηθοποιοί πήγαιναν κάθε βράδυ σε διάφορες ταβέρνες όπου ακουγόταν διαρκώς το «Στρώσε το στρώμα σου για δυο» από το θεατρικό έργο «Η γειτονιά των αγγέλων».

Όλοι τους είχαν ξετρελαθεί με το τραγούδι αυτό και το χόρευαν διαρκώς, οπότε ο Κακογιάννης είπε στον Θεοδωράκη να γράψει τη μουσική της ταινίας πάνω στο συγκεκριμένο μοτίβο, προσθέτοντας παράλληλα και τη φόρμα του «Κρητικού χορού» από το φιλμ «Συνοικία το όνειρο» του Αλέκου Αλεξανδράκη. Έτσι κι έγινε, για να ξεπεράσει για τα καλά τα σύνορα της Ελλάδας ο συνθέτης και φυσικά να μας κάνει υπερήφανους για πολλοστή φορά…

Να σημειώσουμε ότι ένα χρόνο μετά (6 Απριλίου 1965), το φιλμ απέσπασε τρία βραβεία Όσκαρ: Φωτογραφίας (Ουόλτερ Λάσαλι), δεύτερου γυναικείου ρόλου (Λίλα Κέντροβα) και σκηνογραφίας (Διονύσης Φωτόπουλος).

Με την προβολή της ταινίας, κυκλοφόρησε σε ολόκληρη την υφήλιο και το soundtrack με την υπέροχη μουσική του Μίκη, ενώ ακούγονται και αυθεντικοί διάλογοι από την ταινία. Μυθική βεβαίως η σκηνή όπου ο Κουίν ως «Ζορμπάς» χορεύει συρτάκι στο ρυθμό του «Στρώσε το στρώμα σου»…

 Το θρυλικό «Άξιον εστί»

Ίσως σήμερα ν’ ακούγεται ως ένα πρώτης τάξεως ανέκδοτο, αλλά όταν ο Μίκης Θεοδωράκης πρότεινε στην Columbia το «Άξιον εστί» σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη εκείνη κράτησε αρνητική στάση. Βλέπετε, είχε «βολευτεί» με το να πληρώνει 5-6 μουσικούς που συμμετείχανε στα «κανονικά» τραγούδια και καταλάβαινε ότι η ηχογράφηση ενός τέτοιου έργου θα σήμαινε τουλάχιστον δέκα φορές περισσότερα έξοδα.

Ευτυχώς όμως, στο συμβόλαιο που είχε υπογράψει με την εταιρεία ο συνθέτης αναφερόταν ότι ήταν υποχρεωμένος να κυκλοφορεί κάθε χρόνο κι ένα συμφωνικό έργο. Εκεί «πάτησε» λοιπόν κι έτσι ξεκίνησε η ηχογράφηση του «Άξιον εστί», αλλά με πολλά προβλήματα καθώς δεν υπήρχε κατάλληλο στούντιο ώστε να συντονιστούν όλοι οι συντελεστές (μουσικοί, χορωδοί, «ψάλτης» και «αφηγητής»).

Η πιο εύκολη φάση του έργου ήτανε τα πέντε τραγούδια που ηχογραφήθηκαν στα στούντιο της Columbia με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και συνοδεία λαϊκής ορχήστρας με επικεφαλής τους Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη στα μπουζούκια. Οι υπόλοιποι συντελεστές ήταν ο Μάνος Κατράκης (αφηγητής), Θόδωρος Δημήτριεφ (ψάλτης), η χορωδία της Θάλειας Βυζαντίου, οι ηθοποιοί του ανδρικού χορού του Εθνικού Θεάτρου και η Μικρή Ορχήστρα Αθηνών που είχε ιδρύσει ο Θεοδωράκης το 1962. 

Ωστόσο, ακόμη κι όταν ολοκληρώθηκαν οι ηχογραφήσεις οι άνθρωποι της εταιρείας πάλι ήτανε δύσπιστοι και μάλιστα φτάσανε στο σημείο να χαρακτηρίσουν «έκτρωμα» το έργο κι ότι «θα ντροπιάσει τους υπεύθυνους και την ίδια την Columbia». Αιτία, κάποιες ατέλειες που παρατηρήθηκαν εξαιτίας του ότι το κύριο μέρος του ηχογραφήθηκε σε κινηματογραφικό στούντιο κι έτσι ο συντονισμός ήταν εξαιρετικά δύσκολος…

Ο Θεοδωράκης επέμενε στον όρο του συμβολαίου του και τελικώς το «Άξιον εστί» κυκλοφόρησε το Πάσχα του 1964 σε διπλό άλμπουμ με εξώφυλλο του Γιάννη Τσαρούχη. Κάθε σχόλιο βεβαίως είναι περιττό, αφού πρόκειται για ένα έργο που σχεδόν αμέσως πήρε τη θέση του στις αθάνατες δημιουργίες του ελληνικού πολιτισμού τόσο καλλιτεχνικά, όσο κι εμπορικά με πωλήσεις άνω των 500.000 αντιτύπων. Αλήθεια, ποιος δεν ξέρει τα «Ένα το χελιδόνι», «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Της αγάπης αίματα» και τα άλλα σπουδαία και θαυμαστά μέρη του;

Σημειωτέον ότι ο συνθέτης δούλεψε πάνω στο έργο για σχεδόν τρία χρόνια, καθώς του το είχε δώσει στο Παρίσι ο ποιητής λέγοντάς του ότι το φαντάζεται ως μία «λαϊκή λειτουργία»…

Πάντως, τα προβλήματα δεν τελείωσαν αφού υπήρξε ζήτημα με τη «ζωντανή» παρουσίασή του. Αρχικά, το Φεστιβάλ Αθηνών πρότεινε στον Θεοδωράκη να το παρουσιάσει τον Ιούλιο στο Ηρώδειο, αλλά μόλις γνωστοποιήθηκε ότι θα υπήρχε λαϊκή ορχήστρα κι ερμηνευτής θα ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, οι υπεύθυνοί του κάνανε πίσω. Για να καταλάβετε πόσο «φωστήρες» ήταν οι άνθρωποι, στις 22 Ιουλίου ανακοίνωσαν επισήμως ότι με την εμφάνιση του εν λόγω τραγουδιστή «διακυβεύεται το γόητρο του Φεστιβάλ Αθηνών». Αν είναι ποτέ δυνατόν…

Ως αντίδραση, στις 5 Αυγούστου Θεοδωράκης κι Ελύτης αποφασίζουνε την απόσυρση του έργου από αυτές τις εκδηλώσεις και ο συνθέτης στέλνει επιστολή στον Τύπο στην οποίαν αναφέρει ότι αρχικά οι ίδιοι οι άνθρωποι του Φεστιβάλ τους κάλεσαν, αλλά εν συνεχεία τους έθεσαν όρους που θεωρήθηκαν απαράδεκτοι.

Τελικώς, το «Άξιον εστί» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό στις 19 Οκτωβρίου 1964 στο θέατρο «Κοτοπούλη» με τους ίδιους συντελεστές που συμμετείχανε στην ηχογράφησή του. Η υποδοχή είναι θριαμβευτική και ο κόσμος τους αποθεώνει, αλλά ακόμη υπάρχουν ορισμένοι «αντιρρησίες»…

Την ίδια χρονιά, ο Θεοδωράκης ηχογραφεί και την «Πολιτεία Β`» φυσικά με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τραγούδια όπως «Η μπαλάντα του Αντρίκου», «Γωνιά-γωνιά», «Στράτα τη στράτα» κ.α. περνούν αμέσως στο πάνθεον των «αθανάτων» του ελληνικού πολιτισμού…

 H «Καταχνιά» του Χρήστου Λεοντή

Όπως είδαμε στην ανασκόπηση του 1963, στο διάλειμμα της θεατρικής επιθεώρησης «Μαγική πόλη» των Θεοδωράκη-Χατζιδάκι εμφανίζονταν δύο νέοι δημιουργοί, ο Μάνος Λοΐζος και ο Χρήστος Λεοντής διευθύνοντας ο καθένας από ένα δικό του τραγούδι.

Ο σπουδαίος λαϊκός ποιητής Κώστας Βίρβος παρακολούθησε τις παραστάσεις και συμπάθησε περισσότερο τον Λεοντή, ο οποίος ακόμη δεν είχε παρουσιάσει κάποια ολοκληρωμένη δουλειά. Είχε γράψει λοιπόν την «Καταχνιά», που είχε ως θέμα το τρίπτυχο «Κατοχή – Αντίσταση – Απελευθέρωση» και την προόριζε για τον Μίκη Θεοδωράκη.

Ωστόσο, στην πορεία άλλαξε εταιρεία (από την Columbia στην Odeon-Parlophone) και ο Μάκης Μάτσας του ζήτησε μήπως έχει κάτι έτοιμο για κάποιον από τους δύο νέους συνθέτες που συμμετείχανε στη «Μαγική πόλη». Ο Βίρβος επέλεξε τον Λεοντή, οπότε του έδωσε να δει το έργο κι εν συνεχεία αν το έβρισκε καλό, να προσπαθήσει να το μελοποιήσει.

Ο συνθέτης ενθουσιάστηκε κι άρχισε να το δουλεύει αμέσως, ωστόσο του πήρε αρκετό καιρό για να το τελειώσει. Όταν το άκουσαν οι υπεύθυνοι της εταιρείας ικανοποιήθηκαν απολύτως κι έβαλαν μπρος την ηχογράφησή του.

Τότε, ο στιχουργός πρότεινε για ερμηνευτές τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα, πιστεύοντας πως μόνον αυτοί οι δυο θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν την τότε πανίσχυρη Columbia που είχε καθιερώσει το έντεχνο λαϊκό τραγούδι με «μπροστάρη» τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Μαζί τους συμμετείχε και η χορωδία Κορίνθου, υπό τη διεύθυνση του Αλέξανδρου Παπαγιαννόπουλου -για περισσότερο από 40 χρόνια μαέστρου της χορωδίας του ΟΤΕ Αθηνών. Τις διορθώσεις των πεζών σημειώσεων έκανε ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ενώ ο Δημήτρης Μυράτ επελέγη για τα αφηγηματικά μέρη.

Μόλις κυκλοφόρησε ο δίσκος -Μεγάλη Εβδομάδα του 1964-, έγινε μια εκδήλωση παρουσίασής του σε ξενοδοχείο της Αθήνας χωρίς όμως την παρουσία του «χρυσού ντουέτου» που έλειπε για εμφανίσεις στην Αμερική. Συνθέτης και στιχουργός μοίρασαν αρκετά αντίτυπα στους δημοσιογράφους που έδωσαν το παρών και την επόμενη ημέρα οι κριτικές ήταν διθυραμβικές.

Οι ερμηνείες των Καζαντζίδη-Μαρινέλλας είναι πράγματι ιδανικές και μοναδικές, αλλά ειδικά το «Δε θέλω να μου δέσετε τα μάτια» είναι αυτό που ξεχωρίζει μέσα από μια γενικά εξαιρετική δουλειά.

 Το «Νέο Κύμα» και η LYRA

Το καλοκαίρι του 1964, ο Αλέκος Πατσιφάς ιδρύει μια νέα δισκογραφική εταιρεία που έμελλε για περισσότερα από 20 χρόνια να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στα μουσικά μας πράγματα, κυρίως με την ανάδειξη νέων δημιουργών κι ερμηνευτών.

Ο λόγος βεβαίως για τη LYRA, με την ετικέτα της οποίας τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς κυκλοφορούνε τα πρώτα δύο τραγούδια της πορείας της σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους Νίκου Φώσκολου σ’ ένα δισκάκι 45 στροφών: «Κραυγή» και «Χωρίσαμε, χωρίσαμε» με ερμηνευτή τον Φώτη Δήμα.

Ωστόσο, ο Πατσιφάς είχε στο μυαλό του τη δημιουργία ενός «πυρήνα» μέσα από τον οποίο θα έβγαινε ένα νέο είδος τραγουδιού, που δε θα είχε καμία σχέση με το λαϊκό και το έντεχνο που κάνανε θραύση εκείνη την εποχή. Ήθελε μια μουσική πιο «απλή» και με ελάχιστα όργανα, γραμμένη από καινούργιους κι «άφθαρτους» συνθέτες κι ερμηνείες από ανάλογης…κατηγορίας τραγουδιστές…

Η επιστροφή του -άκρως επιτυχημένου στη Γαλλία αλλά εντελώς άγνωστου στη χώρα μας- Γιάννη Σπανού στην Ελλάδα και η ένταξή του στη LYRA είναι η πρώτη «σπίθα» για τη δημιουργία του καινούργιου είδους που πήρε την ονομασία «Νέο Κύμα». Ακολουθούνε νέοι δημιουργοί όπως ο Νότης Μαυρουδής, ο Λίνος Κόκοτος κ.α., αλλά και πρωτοεμφανιζόμενοι ερμηνευτές όπως η Καίτη Χωματά και ο Γιώργος Ζωγράφος που σιγά-σιγά αρχίζουνε να δημιουργούνε μια καινούργια «κατάσταση».

Τραγούδια όπως «Μι’ αγάπη για το καλοκαίρι», «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» κ.α. είναι εκείνα που θα δώσουνε την πρώτη ώθηση ώστε να καθιερωθεί τούτο το νέο είδος και θα σημαδέψουν ανεξίτηλα όχι μόνον αυτό, αλλά κι εν γένει την ελληνική μουσική σκηνή…

Παράλληλα, εντάσσεται στην εταιρεία και ο Γιάννης Πουλόπουλος καθώς ο «ίσκιος» του Μπιθικώτση είναι πολύ βαρύς γι’ αυτόν στην Columbia και ξεκινάει τη συνεργασία του μ’ αυτήν ηχογραφώντας κάποια ήδη γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Στα επόμενα χρόνια, θα χτίσει βήμα-βήμα το δικό του προσωπικό «μύθο» και θ’ αναδειχτεί ως ένας από τους κορυφαίους τραγουδιστές των τελευταίων 50 ετών…

Επιπλέον, με την ετικέτα της LYRA ο Μάνος Λοΐζος αυτή τη χρονιά θα κάνει την πρώτη μεγάλη επιτυχία της λαμπρής πορείας του με τον πασίγνωστο «Δρόμο» σε στίχους της Κωστούλας Μητροπούλου, που θα ηχογραφήσει η Σούλα Μπιρμπίλη.

Η Πλάκα είναι εκείνη που θα «υιοθετήσει» τους εκπροσώπους του «Νέου Κύματος», καθώς οι μπουάτ ανοίγουν η μία μετά την άλλη ώστε να «φιλοξενήσουν» αυτό το καινούργιο είδος που αμέσως «αγκαλιάζει» ο κόσμος. Κάθε βράδυ, συνωστίζεται για να το ακούσει καθήμενος σε χαμηλά σκαμνάκια, με λιγοστό φως κι ένα ποτό ή τοστ για συνοδεία, ενώ οι τραγουδιστές ερμηνεύουν έχοντας πολλές φορές ως μόνη συνοδεία μια κιθάρα…

Να πούμε ακόμη ότι αυτή τη χρονιά ο Κώστας Χατζής ουσιαστικά θα ξεκινήσει την πορεία του προς τα «ψηλά πατώματα» του ελληνικού τραγουδιού ερμηνεύοντας τα «Γκρεμισμένα σπίτια» του Γιάννη Μαρκόπουλου από το θεατρικό έργο του Νότη Περγιάλη «Το κορίτσι με το κορδελάκι» που ανεβαίνει στις 22 Αυγούστου στο «Άλσος» από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη με πρωταγωνιστές τον ίδιο και τη Μιράντα Κουνελάκη…

 Σταύρος Ξαρχάκος και «Λόλα»

Τα «Κόκκινα φανάρια» το 1964 ήταν υποψήφια για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ ο Σταύρος Ξαρχάκος για να συμπληρώσει το soundtrack που κυκλοφόρησε, έγραψε και κάποια επιπλέον τραγούδια με κορυφαίο όλων το «Στα χέρια σου μεγάλωσαν» ή «Φτωχολογιά» όπως είναι περισσότερο γνωστό…

Μετά λοιπόν από αυτή την τεράστια επιτυχία, ο Ηλίας Λυμπερόπουλος γράφει το σενάριο για μια νέα κινηματογραφική ταινία με τίτλο «Λόλα» την οποία σκηνοθετεί ο Ντίνος Δημόπουλος. Ουσιαστικά, θα λέγαμε ότι αποτελεί τη συνέχεια των «Φαναριών» με την έννοια ότι πραγματεύεται σχεδόν το ίδιο θέμα: Τον υπόκοσμο που δρα στην Τρούμπα και στα κακόφημα στέκια της…

Πρωταγωνίστρια είναι και πάλι η Τζένη Καρέζη και πλάι της ο Νίκος Κούρκουλος, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Σπύρος Καλογήρου, ο Παντελής Ζερβός κ.α., ενώ η μουσική επένδυση του φιλμ ανατίθεται εκ νέου στον Ξαρχάκο ο οποίος γράφει νέες χρυσές σελίδες στο βιβλίο του ελληνικού πενταγράμμου…

Πέρα λοιπόν από τις δύο θρυλικές ατάκες του Σπύρου Καλογήρου («Πολλά τα λεφτά Άρη» στον Κούρκουλο και «Τ’ ακούς ψοφίμι;» στον Παπαγιαννόπουλο), στην ταινία υπάρχουνε τρεις πολύ μεγάλες μουσικές στιγμές. Κατ’ αρχήν, το «Όνειρο δεμένο» σε στίχους του Βαγγέλη Γκούφα, ερμηνευμένο από τον Πάνο Γαβαλά και τη Ρία Κούρτη στη μοναδική συνεργασία τους με τον συνθέτη.

Εν συνεχεία το ορχηστρικό χασάπικο «Ο χορός του Σάκαινα», σε μιαν αξέχαστη σκηνή της ταινίας όπου οι δύο πρωταγωνιστές (Κούρκουλος-Καρέζη, συν τον Νίκο Φέρμα) εμφανίζονται να χορεύουν αυτό το μέγιστο αριστούργημα του Ξαρχάκου…

Και τέλος, η πρώτη παρουσία μιας πολύ σπουδαίας ερμηνεύτριας που έγραψε μεγάλη ιστορία και κόσμησε το τραγούδι μας με τη φωνή και το ήθος της: Της Βίκυς Μοσχολιού, η οποία εμφανίζεται στο παράθυρο να τραγουδά «Χάθηκε το φεγγάρι» στην κλασική σκηνή προς το τέλος του φιλμ, όταν ο Κούρκουλος πηγαίνει να μονομαχήσει με τον Παπαγιαννόπουλο…

 Το τραγούδι στη μεγάλη οθόνη

Και το 1964 γυρίστηκαν αρκετές ταινίες που αφήσανε πίσω τους πολλά και πασίγνωστα τραγούδια. Ο Γιάννης Δαλιανίδης και αυτή τη χρονιά γυρίζει μια κωμωδία-μιούζικαλ με τίτλο «Κορίτσια για φίλημα» σε μουσική του Μίμη Πλέσσα. Η πρωταγωνίστρια του φιλμ Ρένα Βλαχοπούλου τραγουδά τα «Γελά γαλάζιος ουρανός», «Η Αθήνα τη νύχτα» και «Όπου κι αν πάω», όμως την παράσταση κλέβει η Τζένη Βάνου με την εκπληκτική ερμηνεία της στο «Τώρα»…

Φυσικά, η Αλίκη Βουγιουκλάκη δε θα μπορούσε να μη πρωταγωνιστήσει και αυτή τη χρονιά τόσο στο πανί, όσο και στη δισκογραφία που προέκυψε μέσα από δύο ταινίες της. Αρχικά, στη «Σωφερίνα» την ακούμε στα «Το φεγγαράκι», «Το τιμόνι» (μαζί με το Τρίο Ατενέ) και «Hally Gally», όλα σε μουσική Γεράσιμου Λαβράνου και στίχους Αλέκου Σακελλάριου.

Την ίδια εβδομάδα -και μάλιστα ανήμερα της 28^ης Οκτωβρίου-, βγαίνει στους κινηματογράφους και «Το δόλωμα» όπου η «εθνική σταρ» τραγουδά τα «Μου αρέσουνε τ’ αγόρια» και «Άστο το χεράκι σου» σε μουσική του Κώστα Καπνίση και στίχους πάλι του Σακελλάριου…

Πάντως, το 1964 είναι η χρονιά που ο Νίκος Ξανθόπουλος ξεκινά τη συνεργασία του με την «Κλακ Φιλμς» και τον Απόστολο Τεγόπουλο, η οποία για τα επόμενα επτά χρόνια θα «γεννήσει» πλήθος «μελό» ταινιών και θα καθιερώσει τον πρωταγωνιστή τους ως «το παιδί του λαού».

Η αρχή γίνεται με τον «Ζητιάνο μιας αγάπης», όπου τη μουσική γράφει ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Ξανθόπουλος ακούγεται κι εμφανίζεται να τραγουδά τα «Δε σου χρωστάω τίποτα» και «Το τραγούδι της γειτονιάς». Αμφότερα, θα ηχογραφηθούνε σχεδόν αμέσως με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, το δεύτερο όμως με διαφορετικούς στίχους θα γίνει «Ο καιρός αλλάζει»…

Στο φιλμ εμφανίζεται και η Βίκυ Μοσχολιού να ερμηνεύει τα πολύ γνωστά «Παλικαράκι που ‘λιωσα» και «Τι έχει και κλαίει το παιδί», σε μια συνέχεια της συνεργασίας της με τον συνθέτη μετά το «Χάθηκε το φεγγάρι»…

  Το λαϊκό τραγούδι

Μέσα σ’ έναν «οργασμό» σπουδαίων «έντεχνων» δημιουργιών, το λαϊκό τραγούδι εξακολουθεί ν’ αντιστέκεται σθεναρά και οι εκπρόσωποί του συνεχίζουνε να «παλεύουν» να το κρατήσουν στην κορυφή των προτιμήσεων και στις καρδιές των Ελλήνων.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης ξεκινά τη συνεργασία του με την Odeon-Parlophone της οικογένειας Μάτσα και ηχογραφεί τη μία επιτυχία μετά την άλλη: «Με το βοριά», «Όση γλύκα έχουνε τα χείλη σου», «Τα μουτζουρωμένα χέρια», «Το διαβατήριο», «Όποιος γεννιέται καλός», «Η χήρα», «Σ’ αγάπησα και πόνεσα», «Κι αν γελάω είναι ψέμα», «Νιώθω μια κούραση βαριά», «Τα χείλη σου όσα κι αν πουν» είναι μερικές από αυτές, έχοντας βεβαίως πάντα στο πλευρό του τη Μαρινέλλα την οποία θα νυμφευθεί στις 7 Μαΐου έπειτα από επτά χρόνια κοινής προσωπικής και καλλιτεχνικής πορείας…

Το δημοφιλές «δίδυμο» θα εμφανιστεί και το 1964 στο θέατρο, στην παράσταση «Σαμπάνια και πενιές» σε μουσική Γιώργου Κατσαρού με πρωταγωνιστή τον Κώστα Χατζηχρήστο, ενώ θα πραγματοποιήσει και μια μεγάλη περιοδεία στην Αμερική. Από την πρώτη μέρα του Δεκεμβρίου, θα βρεθεί στην περίφημη «Τριάνα» με τον Γιάννη Παπαϊωάννου…

Όσο για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, στο «διάλειμμα» των «έντεχνων» υποχρεώσεών του θα συνθέσει και ηχογραφήσει τα «Τριαντάφυλλα σπασμένα» που θα γίνει μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της χρονιάς. Το χειμώνα εμφανίζεται στην «Τριάνα του Χειλά» με τον Γιώργο Ζαμπέτα και τη Βίκυ Μοσχολιού και από τις 14 Μαΐου και για όλο το καλοκαίρι στη «Σπηλιά του Παρασκευά» στην Καστέλα με τη Γιοβάννα και τη Δούκισσα, έχοντας μαζί του ως σολίστες του μπουζουκιού τους Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη.

Αρκετές οι επιτυχίες του Πάνου Γαβαλά και το 1964: «Πού θα πας-πού θα πας», «Μη με ρωτάτε», «Μη μελαγχολείς», «Δεν περίμενα από σένα να τιμωρηθώ», «Μπορεί να έφυγες» κ.α. Από τις 5 Ιουνίου, μαζί με τη Ρία Κούρτη, τον Μπάμπη Τσετίνη και τη Μπέμπα Μπλανς τον βρίσκουμε στο κέντρο «Βεντέτα» στις Τζιτζιφιές…

Μεγάλες επιτυχίες και για τον Μιχάλη Μενιδιάτη («Αγωνίες» και «Ξημέρωσε καλή μου»), ενώ στις γυναικείες φωνές αίσθηση προκαλεί η δυναμική είσοδος της Βίκυς Μοσχολιού. Πέραν της συνεργασίας της με τον «έντεχνο» Σταύρο Ξαρχάκο, ηχογραφεί σπουδαία λαϊκά τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα («Χωρισμός», «Τα δάκρυα») και κάποια παλαιότερα του Απόστολου Καλδάρα που επανέρχονται στο προσκήνιο με τη δική της ερμηνεία («Είπα να σβήσω τα παλιά», «Ένα τραγούδι απ’ τ’ Αλγέρι»)…

Από τις μεγαλύτερες λαϊκές επιτυχίες της χρονιάς τα «Αχ ας μπορούσα» με τη Γιώτα Λύδια, «Άσε πρώτα να ξεχάσω» με την Πόλυ Πάνου -ηχογράφηση του 1963 που όμως έκανε θραύση το ’64- και «Εσύ» με τη Μαίρη Λίντα…

 Τα Φεστιβάλ Τραγουδιού

Αρκετές διακρίσεις και το 1964 σε διεθνές επίπεδο για το ελληνικό τραγούδι. Στις 17 Ιουλίου το τραγούδι της Νινής Ζαχά «Στην Πάλμα» που ερμηνεύει η ίδια με τον Τζίμη Μακούλη κατακτά την τρίτη θέση στο Φεστιβάλ της Πάλμας, ενώ στις 13 Αυγούστου η Νάντια Κωνσταντοπούλου κερδίζει το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Πολωνίας με το «Σ’ ευχαριστώ καρδιά μου» του Τάκη Μωράκη σε στίχους δικούς της…

Η εκλεκτή ερμηνεύτρια «ντουμπλάρει» τις επιτυχίες της ένα μήνα μετά, όταν κατακτά την πρώτη θέση στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης με το «Ποιος» του Τάκη Μωράκη, το οποίο ερμηνεύει από κοινού με την Κλειώ Δενάρδου.

Η τελευταία μαζί με τον Δημήτρη Μπαξεβανάκη στις 28 Σεπτεμβρίου κερδίζει το δεύτερο βραβείο στο Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού της Βαρκελώνης με το «Κάθε ώρα, κάθε μέρα» των Αλέκου Γεωργιάδη και Κώστα Μάνεση. Στην τέταρτη θέση «πλασάρεται» ο Τέρης Χρυσός με το «Σβήσε νύχτα» του Ανδρέα Αλεξανδράτου…

————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…