“Στου χρόνου τον καθρέφτη”: 1986 (Πρώτο μέρος)

Η δεκαετία του ’60 θεωρείται από πολλούς ως εκείνη που άλλαξε τα πάντα στη μουσική της πατρίδας μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι «επίγονοί» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στο τραγούδι με τις δημιουργίες τους. Παράλληλα όμως, αυτές ευτύχησαν να ερμηνευθούν από μια γενιά σπουδαίων τραγουδιστών που είτε ξεκίνησε τότε, είτε προϋπήρχε αλλά άκμασε στη συγκεκριμένη περίοδο.

Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…

———————————————————–

 

1986 (Α’ μέρος): Τσερνομπίλ, Τσάλεντζερ, Μαραντόνα και… «Ζάλη»

Η λέξη «ραδιενέργεια» κυριαρχεί σε όλες τις γλώσσες της Ευρώπης το 1986. Ένας «χαλαρός» αντιδραστήρας του πυρηνικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας «Τσερνομπίλ» που βρίσκεται κοντά στο Κίεβο, σπέρνει τον πανικό σε ολόκληρη τη «γηραιά ήπειρο» στα τέλη Απριλίου. Η εγκληματική αρχική σιωπή του Κρεμλίνου αποβαίνει ολέθρια, αφού το πρόβλημα παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Ο κόσμος φοβάται ν’ αγοράσει λαχανικά, φρούτα και γαλακτοκομικά προϊόντα ή αν το κάνει, τα πλένει πολύ καλά πριν τα καταναλώσει.

Τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά και σημαδεύουν και τις επόμενες γενιές, αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις τερατογεννήσεων, ενώ όσοι μολύνονται από ραδιενέργεια, είναι καταδικασμένοι να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους υπό αυστηρή επιτήρηση και με μεγάλα προβλήματα δερματικών παθήσεων.

Φυσικά, ο τρόμος και ο πανικός στην Ελλάδα βρίσκονται στο μέγιστο βαθμό. Ο κάθε «ειδικός» λέει το μακρύ και το κοντό του, γράφονται και λέγονται απίστευτα και υπερβολικά πράγματα, τα λαχανικά και τα φρούτα μένουν απούλητα, ενώ δεν έχουν καλύτερη τύχη τα γάλατα, τα τυριά και γενικότερα οτιδήποτε γαλακτοκομικό. Θυμάμαι καλά ότι εκείνο το καλοκαίρι, υπήρχε «απαγορευτικό» από τους γονείς μου στο να φάω παγωτό, δείγμα της υπερβολικής αντίδρασης του Έλληνα σε τέτοιου είδους καταστάσεις!

Ωστόσο, δεν ήταν μόνο το «Τσερνομπίλ» που έκανε αξέχαστο το 1986. Στις 28 Ιανουαρίου, ολόκληρη η ανθρωπότητα «παγώνει», βλέποντας σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση την έκρηξη στον αέρα του διαστημικού λεωφορείου «Τσάλεντζερ», μόλις λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του. Το αποτέλεσμα, ήταν να οδηγηθούν στο θάνατο και τα επτά μέλη του πληρώματός του. Οι ΗΠΑ δέχονται ένα ισχυρότατο πλήγμα αναφορικά με τις …διαστημικές αναζητήσεις και μελέτες τους, ενώ η παγκόσμια κοινότητα θρηνεί τις επτά ανθρώπινες ζωές.

Φυσικά, η χρονιά έχει και άρωμα Μουντιάλ, καθώς από τις 31 Μαΐου ως τις 29 Ιουνίου, τα βλέμματα των φιλάθλων όλης της γης είναι στραμμένα στο Μεξικό. Είναι η δεύτερη φορά μετά το 1970 που η χώρα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική διοργάνωση του πλανήτη, η οποία μένει στην ιστορία για το περίφημο «χέρι του Θεού», του Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα. Ο Αργεντινός σούπερ σταρ, οδηγεί τη χώρα στην κατάκτηση του τροπαίου για δεύτερη φορά στην ιστορία της, αλλά εκείνο το γκολ που πέτυχε με το χέρι στον προημιτελικό κόντρα στην Αγγλία, περνά στη σφαίρα του μύθου. Όπως βεβαίως και το δεύτερο, περνώντας όλη την αγγλική άμυνα και τον τερματοφύλακα Πίτερ Σίλτον…

Άλλη μια συγκλονιστική στιγμή της χρονιάς, ήταν η δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε στις 28 Φεβρουαρίου στο κέντρο της Στοκχόλμης. Ένας φιλειρηνιστής πολιτικός, χάνει τη ζωή του εντελώς αναπάντεχα, στην πιο φιλήσυχη χώρα, με σχεδόν μηδενική εγκληματικότητα. Συγκίνηση και θλίψη κυριαρχεί σε ολόκληρο τον κόσμο για το αποτρόπαιο έγκλημα, αλλά και στον ελληνικό λαό, καθώς ο Πάλμε αγαπούσε τη χώρα μας και ήταν προσωπικός φίλος του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου…

Ο τελευταίος, είχε κι άλλους λόγους …κατάθλιψης μέσα στο 1986. Η αρχή του τέλους της απόλυτης κυριαρχίας του ΠΑΣΟΚ στη δεκαετία του ’80 έρχεται από δύο σημαντικότατα γεγονότα. Αρχικώς, οι υποψίες ότι κάτι «περίεργο» κρύβεται πίσω από την αγορά της Τράπεζας Κρήτης από τον «ουρανοκατέβατο» επιχειρηματία Γιώργο Κοσκωτά, καθώς υπάρχουν υπόνοιες ότι οι δραστηριότητές του λαμβάνουν χώρα υπό τις ευλογίες της κυβέρνησης. Ουδείς τότε μπορούσε να φανταστεί όσα θα επακολουθούσαν…

Ωστόσο, το καίριο πλήγμα στην ως τότε πανίσχυρη «βασιλεία» του ΠΑΣΟΚ, θα έλθει στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου. Η Νέα Δημοκρατία θα κερδίσει για πρώτη φορά και τους τρεις μεγάλους δήμους της χώρας με το Μιλτιάδη Έβερτ (Αθήνα), το Σωτήρη Κούβελα (Θεσσαλονίκη) και τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο (Πειραιάς), σαφές δείγμα ότι στην επόμενη βουλευτική αναμέτρηση θα έχει το πάνω χέρι. Η πολιτική λιτότητας και η οσμή των σκανδάλων, στρέφουν πάλι το λαό προς τη «συντηρητική» παράταξη και θ’ ακολουθήσει μια διετία γεμάτη έντονα πολιτικά πάθη, τα οποία θα σημαδέψουν τη σύγχρονη ιστορία της χώρας.

Οι κάτοικοι της Καλαμάτας δε θα ξεχάσουν ποτέ το 1986, καθώς το βράδυ της 13^ης Σεπτεμβρίου, μια ισχυρή σεισμική δόνηση μεγέθους 6,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, θ’ αφήσει πίσω της δεκάδες νεκρών, εκατοντάδες τραυματιών και πολλά γκρεμισμένα ή ακατάλληλα για κατοίκηση σπίτια, ενώ καταρρέουν μια πενταόροφη και μια τριώροφη πολυκατοικία.

Παράλληλα, η βία “εγκαθίσταται” για τα καλά στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Στις 26 Οκτωβρίου, ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπλιόνας χάνει τη ζωή του στο “Αλκαζάρ” της Λάρισας, όταν μια φωτοβολίδα που εκτοξεύουν από μακρινή απόσταση οπαδοί του ΠΑΟΚ, καρφώνεται στην καρωτίδα του, λίγη ώρα πριν την έναρξη του αγώνα της τοπικής ομάδας με τον “Δικέφαλο του Βορρά”…

Το 1986, έφυγε παίρνοντας μαζί του και σπουδαίους ανθρώπους της τέχνης, των γραμμάτων, του πολιτισμού και της πολιτικής. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, η Αμαλία Φλέμινγκ, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Παντελής Πρεβελάκης και ο Μίμης Φωτόπουλος είναι μερικοί απ’ αυτούς…

Όσον αφορά το ελληνικό τραγούδι, είναι η χρονιά των «απρόβλεπτων» συνεργασιών. Η Χάρις Αλεξίου τραγουδά Θάνο Μικρούτσικο (αλλά συνεργάζεται και με τους «Φατμέ»), ο Γιάννης Πάριος ηχογραφεί Σταύρο Ξαρχάκο και η Ελευθερία Αρβανιτάκη ερμηνεύει συνθέσεις του Σταμάτη Σπανουδάκη, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι μόνο μια καθαρά λαϊκή τραγουδίστρια.

Επιπλέον, το 1986 ξαναφέρνει κοντά καλλιτέχνες που είχαν κοινό «χρυσό» μουσικό παρελθόν, αλλά είχαν να συνεργαστούν χρόνια. Ο Γιώργος Νταλάρας ξανασυναντά τον Σταύρο Κουγιουμτζή, ο Μανώλης Μητσιάς τον Μάνο Χατζιδάκι και ο Γιάννης Πουλόπουλος τον Μίμη Πλέσσα…

Στο πρώτο μέρος της ανασκόπησης, θα παρουσιάσουμε τις σημαντικότερες κυκλοφορίες στο χώρο του έντεχνου, αλλά και του ροκ-ποπ τραγουδιού. Στο επόμενο, θ’ αναφερθούμε αναλυτικά στο λαϊκό κι ελαφρολαϊκό είδος, κάνοντας και την καθιερωμένη «βόλτα» μας στα νυχτερινά κέντρα της εποχής… 

«Η αγάπη είναι ζάλη»

Η συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου με τη Χάρις Αλεξίου είχε συζητηθεί πολύ το χειμώνα του 1986, καθώς το κοινό τους θεωρούσε μουσικά αταίριαστους: Από τη μια, η ερμηνεύτρια με κυρίως λαϊκό ρεπερτόριο κι από την άλλη, ο συνθέτης με τις «περίεργες» μελωδίες, επενδυμένες στιχουργικά με ποίηση (κυρίως του Νίκου Καββαδία) κι έντονα πολιτικά στοιχεία.

Κι όμως, η συνύπαρξή τους ήταν μοναδική και η επιτυχία τεράστια, με αποτέλεσμα σήμερα αυτή η δουλειά να θεωρείται «κλασική». Ο δίσκος κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1986, ξεπέρασε σε πωλήσεις τα 100.000 αντίτυπα και τα περισσότερα τραγούδια του έκαναν θραύση στα – αποκλειστικά κρατικά – ραδιόφωνα εκείνης της εποχής αλλά και αργότερα.

Πέρα από το ομότιτλο που ακουγόταν διαρκώς, σιγά-σιγά βγήκαν στην επιφάνεια η «Ελένη», «Το γράμμα», «Η σκακιέρα» και το «Μικρή μου μωβ βεντάλια», τα οποία ξεχώρισαν κι αγαπήθηκαν από το κοινό.

Πέρα από αυτά, υπάρχουν δυο πολύ «δυνατές» στιγμές: Η επανεκτέλεση του «Ερωτικού» (η πασίγνωστη «Πιρόγα») που είχε πρωτοτραγουδήσει ο Μανώλης Μητσιάς το 1982 στο «Εμπάργκο» και οι «Εφτά νάνοι στο S/S CYRENIA» σε ποίηση Καββαδία. Μέσα από μιαν εξαιρετική ενορχήστρωση, ξεδιπλώνονται μοναδικά οι φωνητικές δυνατότητες της Αλεξίου που ειδικά στους «Νάνους» δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Πολύ όμορφα τραγούδια είναι και τα «Κι όλο μεγαλώνω» και «Θέατρο σκιών».

Ο δίσκος λίγο έλειψε να μη γίνει, αφού σε πρώτη φάση η συνεργασία συνθέτη και τραγουδίστριας δε φαινόταν εφικτή εξαιτίας των διαφορετικών μουσικών δρόμων τους. Ωστόσο βρέθηκε η χρυσή τομή κι έτσι, μπορούμε ν’ απολαμβάνουμε ανά πάσα στιγμή ακόμη ένα «διαμάντι» της ελληνικής δισκογραφίας.

«Ξαρχάκος – Πάριος» 

Όπως αναφέραμε και στον πρόλογο, το 1986 πέραν όλων των άλλων, διακρίθηκε μουσικά για ορισμένες «απρόβλεπτες» συνεργασίες. Μία από αυτές, ήταν κι εκείνη του Σταύρου Ξαρχάκου με τον Γιάννη Πάριο. Και τη χαρακτηρίζουμε «απρόβλεπτη», καθώς ο συνθέτης μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’70 ουσιαστικά είχε αποσυρθεί από τη δισκογραφία («φροντίζοντας» όμως να ταράξει τα νερά το 1983 με τη μουσική για το φιλμ «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη), ο δε τραγουδιστής είχε καθιερωθεί ερμηνεύοντας κομμάτια που περισσότερο στόχευαν στην εμπορικότητα και λιγότερο στην ποιότητα (ασχέτως αν αρκετά από αυτά συνδύασαν και τα δύο). Χωρίς βεβαίως να ευθύνεται μόνο εκείνος…

Ο Ξαρχάκος με τον δίσκο αυτό που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1986 επιστρέφει στο λυρισμό και στη μελωδικότητα που είχαν οι πρώτες του δημιουργίες στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Τα τραγούδια είναι «κομμένα και ραμμένα» για τη φωνή του Πάριου, ο οποίος κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός στην καριέρα του και αποδεικνύει ότι είναι ένας πραγματικά μεγάλος τραγουδιστής, που μπορεί να ερμηνεύσει το ίδιο μοναδικά από ένα απλό έως ένα υψηλών απαιτήσεων κομμάτι.

Εκτός των άλλων, εδώ έχουμε το εκ νέου (και δυστυχώς τελευταίο μέχρι σήμερα) σμίξιμο ενός διδύμου που έχει γράψει ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού. Σταύρος Ξαρχάκος και Λευτέρης Παπαδόπουλος συνυπάρχουν ξανά μετά το 1970, με τον σπουδαίο στιχουργό να βάζει όλη του τη μαεστρία σε τέσσερα από τραγούδια του δίσκου. Ο ίδιος πολλά χρόνια μετά ανέφερε ότι το «Μάτια μπλε» το έγραψε κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του Πάριου, ο οποίος ήθελε να υπάρχει ένα κομμάτι που να μιλά για μπλε μάτια…

Το εν λόγω τραγούδι (με τη Χάρις Αλεξίου στο σιγόντο) έγινε μεγάλη επιτυχία κι εξακολουθεί να μας συντροφεύει και να μας ταξιδεύει μέχρι σήμερα. Επίσης, ακούστηκαν πολύ τα «Κουρδισμένα ανθρωπάκια», το «Αδιέξοδο» και το «Ειν’ αρρώστια τα τραγούδια» (σε δεύτερη εκτέλεση, μετά από εκείνη της Μαρίας Δημητριάδη λίγα χρόνια πριν).

Επίσης, υπέροχες στιγμές του άλμπουμ είναι τα «Έλα να κάνουμε έρωτα», «Ιωάννα μου» και το νανούρισμα «Της Πανδώρας», με έναν απίστευτο Πάριο στις «χαμηλές» νότες. Εξάλλου, ο τραγουδιστής ερμηνεύει για πρώτη (και τελευταία ως σήμερα) φορά δισκογραφικά στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και του Μάνου Ελευθερίου. Περιττό βεβαίως να πούμε ότι οι πωλήσεις του δίσκου ξεπέρασαν τα 100.000 αντίτυπα…

«Κοντραμπάντο»

Από τις πολύ λίγες «τραγουδιστικές» δουλειές του Σταμάτη Σπανουδάκη, ο οποίος κατά βάση από την αρχή της καριέρας του ως σήμερα εκδίδει ορχηστρικά έργα και δε στηρίζεται στη φωνή. Ωστόσο, το 1986 γράφει δέκα τραγούδια για την Ελευθερία Αρβανιτάκη, που ήδη είχε προκαλέσει αίσθηση στο χώρο από τη συμμετοχή της στην «Οπισθοδρομική Κομπανία», αλλά και τον πρώτο της δίσκο δύο χρόνια νωρίτερα (1984), όπου τραγουδούσε σε δεύτερη εκτέλεση παλιά λαϊκά και ρεμπέτικα, κάποια από τα οποία ήταν ξεχασμένα και δυσεύρετα.

Στο «Κοντραμπάντο», η σπουδαία ερμηνεύτρια δοκιμάζει για πρώτη φορά σε προσωπικό δίσκο τις δυνάμεις της σε καινούργια -και μάλιστα όχι λαϊκά- τραγούδια που γράφτηκαν αποκλειστικά και μόνο για την υπέροχη φωνή της. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό κι αυτό αποδεικνύεται τόσο από τις πωλήσεις (ξεπέρασε τα 100.000 αντίτυπα), όσο και από την ανθεκτικότητα ορισμένων κομματιών στο πέρασμα του χρόνου.

Μιλάμε για την «Ακτή», τη «Στιγμή» και βεβαίως το υπέροχο «Έφυγες νωρίς» σε στίχους του Αντώνη Ανδρικάκη, ένα από τα ελάχιστα (αν όχι το μοναδικό) τραγούδια του Σπανουδάκη που δεν έχουν δικό του στίχο. Τρία χρόνια αργότερα, το ηχογράφησε και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη στο δίσκο «Δυο βήματα απ’ την άμμο».

Επίσης, ξεχώρισαν κι ακούστηκαν πολύ και το «Παραμύθι», αλλά και το «Ότι μου λείπει» που ένα μέρος του ρεφρέν έχει τους στίχους μεταφρασμένους στα ισπανικά από την Λιζέτ Ρουίς Λεόν.

«Τρελοί και άγγελοι»

Το 1986, ήταν και το έτος «επανασύνδεσης» συνθετών με ερμηνευτές με τους οποίους είχαν συνδέσει το όνομά τους σε προηγούμενες δεκαετίες, αλλά είχαν πολλά χρόνια να συναντηθούν δισκογραφικά. Ο Μίμης Πλέσσας με τον Γιάννη Πουλόπουλο, ο Γιώργος Χατζηνάσιος με τη Δήμητρα Γαλάνη και πάνω απ’ όλα, ο Σταύρος Κουγιουμτζής με τον Γιώργο Νταλάρα.

Οι δυο τους, είχαν συνεργαστεί για τελευταία φορά στο βινύλιο το 1975 με τα «Ψηλά τα παραθύρια». Έκτοτε, είχαν τραβήξει διαφορετικούς δρόμους και μάλιστα ο αείμνηστος συνθέτης είχε σχεδόν αποτραβηχτεί από τα μουσικά δρώμενα, εκδίδοντας μόλις τέσσερις μεγάλους δίσκους σε έντεκα χρόνια.

Το ξανασμίξιμό τους την άνοιξη του 1986 δεν ήταν και τόσο εύκολο, καθώς – όπως αναφέρει ο ίδιος ο Κουγιουμτζής σε σημείωμά του στο οπισθόφυλλο του άλμπουμ – «δεν ήξερα τι άλλο θα μπορούσα να γράψω μετά από τις τόσες επιτυχίες που είχαμε μαζί».

Ωστόσο, σιγά-σιγά τα τραγούδια άρχισαν να έρχονται το ένα μετά το άλλο και τον Ιούλιο του ’86 κυκλοφόρησε ο δίσκος που φυσικά έγινε σχεδόν αμέσως χρυσός ξεπερνώντας τα 50.000 αντίτυπα σε πωλήσεις.

Το ύφος των κομματιών δεν έχει πολλές ομοιότητες με το αντίστοιχο των παλαιότερων συνεργασιών Κουγιουμτζή και Νταλάρα, αλλά και πάλι υπάρχουν ευδιάκριτα στοιχεία από τα παλιά.

Λόγου χάρη, «Τα πολύχρωμά σου μάτια» θυμίζουν σε κάποια σημεία «Το πουκάμισο το θαλασσί». χωρίς όμως να μπορούμε να μιλήσουμε για αντιγραφή. Άλλωστε, οι μελωδίες του Κουγιουμτζή είχαν πάντα μια μοναδικότητα κι ας ένιωθες ότι έμοιαζαν μεταξύ τους…

Τα «σήματα κατατεθέντα» του άλμπουμ είναι τα διαχρονικά και πασίγνωστα «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι» (δεύτερη φωνή η Χάρις Αλεξίου) και «Το κόκκινο φουστάνι» με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, μόλις ένα μήνα πριν κάνει κι εκείνη το «μπαμ» με το «Κοντραμπάντο» του Σταμάτη Σπανουδάκη.

Επίσης, ακούστηκαν πολύ το ομότιτλο (με τον χαρακτηριστικό ήχο της φυσαρμόνικας του Πάνου Κατσιμίχα), «Τα κατά Ματθαίον πάθη» και «Μη γυρεύεις ομορφιές». Επίσης, υπάρχει σε δεύτερη εκτέλεση το «Τι σημαίνει αγάπη» που είχε πρωτοπεί η Αιμιλία Κουγιουμτζή το 1982 στο δίσκο «Μικραίνει ο κόσμος».

«Παιχνίδι για δύο»

Η τελευταία ως σήμερα δισκογραφική συνεργασία του Γιώργου Χατζηνάσιου με τη Δήμητρα Γαλάνη, η οποία στη δεκαετία του ’70 είχε διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό το ερμηνευτικό προφίλ της με τραγούδια του συνθέτη που ακόμη και σήμερα είναι γνωστά κι αγαπημένα («Τα γαλάζια σου γράμματα», «Ζω», «Θα σ’ αγαπώ», «Αν μ’ αγαπάς φίλα σταυρό» κ.α.).

Αυτή τη φορά, ο δημιουργός χρησιμοποιεί περισσότερο ηλεκτρονικά όργανα και ήχους πιο «ροκ», καθώς τον Οκτώβριο του 1986 που κυκλοφόρησε ο εν λόγω δίσκος. τα μουσικά «ρεύματα» του είδους ήτανε στην πλήρη ακμή τους. Αυτό βεβαίως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και οι γνωστές μπαλάντες…

Τους στίχους υπογράφει η Λίνα Νικολακοπούλου, η οποία για πρώτη φορά καλείται να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά με άλλο συνθέτη πλην του Σταμάτη Κραουνάκη. Ήταν η εποχή που το άλμπουμ «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» έκανε θραύση και είχε συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή πλεύσης του ελληνικού τραγουδιού, οπότε ο Χατζηνάσιος δε θα μπορούσε ν’ αγνοήσει τη σημαντικότητα της στιχουργού. Επιπλέον, η Νικολακοπούλου ήταν στενή φίλη της Γαλάνη που της είχε ανοίξει την πόρτα της δισκογραφίας πέντε χρόνια νωρίτερα (1981)…

Στο δίσκο υπάρχει και η συμμετοχή τριών πολύ σπουδαίων τραγουδιστών: Του Γιάννη Πάριου στο ομότιτλο κομμάτι, της Τάνιας Τσανακλίδου στο «Ταμπού» όπου ακούγεται για πρώτη φορά κι ο ίδιος ο συνθέτης (τραγούδι που γράφτηκε με αφορμή την εμφάνιση των τριών τους στον ομώνυμο μουσικό χώρο την περίοδο 1986-87) και του αξέχαστου Διονύση Θεοδόση στο «Για σένα εγώ», τα κουπλέ του οποίου μουσικά αποτελούν μια πιο «μπαλαντοειδή» εκδοχή του «Σ’ όποιον αρέσουμε», το οποίο ξεχώρισε ευθύς εξαρχής κι έγινε μεγάλη επιτυχία που ακούγεται μέχρι σήμερα. Από εκεί και πέρα, πολύ καλές στιγμές του άλμπουμ είναι τα «Μ’ αυτόν τον έρωτα», «Έτσι όπως τα λες» και «Εδώ Αθήναι».

«Στα μεγάλα ταξίδια» 

Το1986, σήμανε τη δισκογραφική «επανένωση» δύο καλλιτεχνών, που είχαν γράψει χρυσές σελίδες στο βιβλίο της ελληνικής μουσικής τις προηγούμενες δύο δεκαετίες. Ο λόγος για το Μίμη Πλέσσα και τον Γιάννη Πουλόπουλο.

Τα τραγούδια του πρώτου ερμηνευμένα από τον δεύτερο, αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για το «έντεχνο λαϊκό» είδος της μετά Θεοδωράκη εποχής και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα. Ωστόσο, οι δυο τους είχαν αρκετά χρόνια να βρεθούν στο στούντιο κι αποφάσισαν να τα «ξαναπούν» μουσικά το Νοέμβριο του 1986, πάνω σε στίχους του Θάνου Σοφού.

Μάλιστα, η επικείμενη συνεργασία τους ανακοινώθηκε από το τηλεοπτικό «Καλλιτεχνικό καφενείο», το οποίο ο συνθέτης συμπαρουσίαζε εκείνη την εποχή με τον Βασίλη Τσιβιλίκα και τον Κώστα Φέρρη, σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις του τραγουδιστή στη μικρή οθόνη.

Ωστόσο, η καινούργια τους «σύμπραξη» δεν είχε την επιτυχία των προηγούμενων. Φυσικά, ο κόσμος δεν περίμενε ν’ ακούσει αριστουργήματα σαν «Το άγαλμα», το «Θα πιω απόψε το φεγγάρι», το «Ποια νύχτα σ’ έκλεψε» κ.τ.λ., που είχαν ήδη περάσει στο πάνθεον της ιστορίας της ελληνικής μουσικής, όμως και τα ίδια τα νέα τραγούδια. δε θα μπορούσαν να έχουν τη δυναμική των παλαιότερων. Οι εποχές είχαν αλλάξει, το κοινό άκουγε πλέον άλλα πράγματα κι έτσι, η υποδοχή του δίσκου ήταν σχετικά «χλιαρή». με βάση την αποδοχή που είχαν οι δύο καλλιτέχνες.

Ο Πλέσσας προσπάθησε να προσαρμόσει τις μελωδίες του στη «νέα τάξη πραγμάτων» και χρησιμοποίησε ως βάση τις νέες τεχνολογίες όσον αφορά τη μουσική (συνθεσάιζερ), ενώ και ο Πουλόπουλος δεν ήταν πλέον ο ίδιος φωνητικά σε σχέση με τις περασμένες δεκαετίες. Έτσι, ο δίσκος δεν πήγε όσο καλά περίμεναν οι συντελεστές και τα πιο πολλά τραγούδια του, παραμένουν άγνωστα μέχρι σήμερα. Παρόλα αυτά, πρόκειται για τη μοναδική ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά συνθέτη κι ερμηνευτή, καθώς στις προηγούμενες συμμετείχαν κυρίως η Ρένα Κουμιώτη και λιγότερο η Πόπη Αστεριάδη (στο «Δρόμο»).

Το πιο γνωστό είναι το «Άσε στην πόρτα τα κλειδιά» που ακούστηκε και περισσότερο στα ραδιόφωνα, ενώ το ίδιο συνέβη σε μικρότερο βαθμό με την «Ταυτότητα» και το «Έτσι όπως γίναμε».

«Χειμωνιάτικος ήλιος»

Θα σας διηγηθώ ένα περιστατικό: Ήταν Μεγάλη Εβδομάδα του 1986 προς τα τέλη Απριλίου, αφού το Πάσχα έπεφτε αργά εκείνη τη χρονιά. Αφού λοιπόν είχα διαβάσει στις εφημερίδες για τις νέες δισκογραφικές κυκλοφορίες (από πολύ μικρό η οικογένεια είχε αφήσει εν λευκώ τις επιλογές σε μένα), διάλεξα τι θα ήθελα ν’ αγοράσω (σωστότερα: Να μου αγοράσουν) και πήγαμε με τον πατέρα μου σε κάποιο δισκοπωλείο για τις καθιερωμένες αγορές των γιορτών.

Οι παραγγελίες δεδομένες: «Ξαρχάκος-Πάριος», «Η αγάπη είναι ζάλη» του Θάνου Μικρούτσικου με τη Χαρούλα Αλεξίου, «Ώρα Ελλάδος» με την Ελένη Βιτάλη και «Χειμωνιάτικος ήλιος» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου με το Μανώλη Μητσιά.

Ο καταστηματάρχης άκουγε σχεδόν αδιάφορα τις επιλογές, μέχρι που του ανέφερα την τελευταία. Μας κοίταξε και τους δύο με απορία και ρώτησε: «Καλά οι υπόλοιποι. Το δίσκο του Μητσιά τι τον θέλετε;». Κι όταν ζητήσαμε να μάθουμε προς τι η έκπληξη, μας εξήγησε: «Είναι περίπου δεκαπέντε με είκοσι μέρες που κυκλοφόρησαν αυτές οι δουλειές. Για Πάριο και Αλεξίου έκανα ήδη δεύτερη παραγγελία, η Βιτάλη πάει σχετικά καλά, αλλά από τον Μητσιά έχω πουλήσει μόλις δύο κομμάτια και τα υπόλοιπα δεν ξέρω τι να τα κάνω, αφού κανείς δεν τα ζητάει».

Δυστυχώς, αυτή είναι η αλήθεια για τον συγκεκριμένο δίσκο. Παρόλο που διέθετε όλα τα «συστατικά» για μεγάλες πωλήσεις (σπουδαίοι συντελεστές, πολύ καλά τραγούδια), εν τούτοις δεν «πήγε» καθόλου. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ότι λίγο μετά την κυκλοφορία του, ο Μάνος Χατζιδάκις ζήτησε την απόσυρσή του από τα δισκοπωλεία κι επανακυκλοφόρησε περίπου δύο χρόνια αργότερα με νέο εξώφυλλο, διαφορετική ενορχήστρωση (χωρίς λαϊκό ήχο) και πιο προσεγμένη συσκευασία.

Η ενορχήστρωση, η μουσική, οι στίχοι του Γκάτσου, η ιδανική ερμηνεία του Μητσιά, πιστεύω ότι συνθέτουν έναν εξαιρετικό δίσκο από κάθε άποψη, εκτός από τη συσκευασία του. Δε μπορώ να ξεχωρίσω κάποια από τα τραγούδια, αφού όλα έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά και τη δική τους οντότητα, μα πάνω απ’ όλα τη σφραγίδα του μεγάλου Μάνου Χατζιδάκι. Σχετικά ακούστηκαν «Τα παιδιά της καταιγίδας», το «Κορίτσι της νύχτας» και το «Κυρά του κόσμου».

«Για το καλό μου»

Ο Γιάννης Μηλιώκας είναι μια εξαιρετικά ιδιάζουσα αλλά κι ενδιαφέρουσα περίπτωση στο χώρο της ελληνικής μουσικής. Από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 και για περίπου δέκα χρόνια πρωταγωνίστησε στον καλλιτεχνικό χώρο, γράφοντας κι ερμηνεύοντας ο ίδιος τραγούδια που μας έκαναν να χαμογελάσουμε και να χαλαρώσουμε, αλλά και πολλά που μας έκαναν να προβληματιστούμε και να σκεφτούμε σοβαρά ορισμένα πράγματα. Κι όλα τούτα συνυπάρχουν μέσα στις δισκογραφικές δουλειές που έκανε. Τη μια γελάς μέχρι δακρύων, την άλλη αναρωτιέσαι πού πας και ποιος είσαι…

Τα παραπάνω στοιχεία, υπάρχουν στο δεύτερο προσωπικό άλμπουμ του με τίτλο «Για το καλό μου», που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1986 και με πωλήσεις άνω των 50.000 αντιτύπων έγινε χρυσός (ο μοναδικός στην πορεία του Θεσσαλονικιού τραγουδοποιού κι ερμηνευτή).

Τα περισσότερα τραγούδια που περιλαμβάνει, έγιναν μεγάλες επιτυχίες εκείνη την εποχή και ακούστηκαν πολύ, ενώ κάποια εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν ακόμη και σήμερα.

Πρώτο-πρώτο το ομότιτλο, το οποίο κατά την προσωπική μου εκτίμηση είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά που γράφτηκαν ποτέ και μακράν το καλύτερο του Μηλιώκα. Τα γεγονότα και οι καταστάσεις που περιγράφονται μέσα σ’ αυτό σε ορισμένες στιγμές, σε κάνουν κυριολεκτικά ν’ ανατριχιάσεις.

Στο ίδιο κλίμα κινείται και η «Θεσσαλονίκη», αλλά και το «Ο γιος μου», το οποίο ωστόσο είναι από τα λίγα κομμάτια του άλμπουμ που δεν ακούστηκε.

Από την άλλη, υπάρχουν τα εύθυμα και σατιρικά τραγούδια που ακούγοντάς τα, δε μπορείς παρά να χαμογελάσεις. Ο λόγος βεβαίως για το «Κακοσάλεσι» (διασκευή του “Speedy Gonzalez”), που ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια του «Ποιμενικού ροκ», το οποίο περιλαμβανόταν στον προηγούμενο δίσκο του Μηλιώκα, για το «Αλλού τρως» και το «Η Γιούλα και η άλλη» που ακουστήκαν πολύ εκείνη την περίοδο, αλλά και αργότερα…

«Τραγούδια για κακά παιδιά»

Ο πρώτος δίσκος με καινούργιο υλικό του Λουκιανού Κηλαηδόνη στην τότε MINOS, καθώς είχε προηγηθεί το «Πάμε μαέστρο» το Νοέμβριο του 1984 με τραγούδια που είχε γράψει κατά καιρούς για το «Ελεύθερο Θέατρο». Ο συνθέτης κι από ένα σημείο και μετά ερμηνευτής, το Νοέμβριο του 1986 κυκλοφορεί ίσως την πιο επιτυχημένη – τουλάχιστον από εμπορικής πλευράς – δουλειά της καριέρας του, καθώς ξεπερνά σε πωλήσεις τις 50.000 αντίτυπα και γίνεται «χρυσή».

Θυμάμαι ότι εκείνη την εποχή οι – αποκλειστικά κρατικοί τότε – ραδιοφωνικοί σταθμοί έπαιζαν κατά κόρον τα τραγούδια αυτού του άλμπουμ, με έμφαση όμως σε δύο: Στον «Ύμνο των μαύρων σκυλιών» που είναι πιο γνωστός ως «Στα κορίτσια λέμε ναι» και στο «Θα κάτσω σπίτι».

Το πρώτο χορεύτηκε κατά κόρον στα beach party του επόμενου καλοκαιριού και συνεχίζει μέχρι σήμερα να πρωταγωνιστεί σε τέτοιου είδους «εκδηλώσεις», ενώ γενικότερα ο δίσκος άφησε αρκετά πράγματα πίσω του και ο Κηλαηδόνης δεν παραλείπει ποτέ να συμπεριλάβει κάποια κομμάτια του στις κατά καιρούς εμφανίσεις του.

Το μουσικό στυλ βεβαίως, δεν έχει καμία διαφορά από αυτό που είχε υιοθετήσει ο δημιουργός από το 1978, όταν κι αποφάσισε ν’ ακολουθήσει «σόλο καριέρα». Ευχάριστες μελωδίες με «σκωπτικούς» (έως «προχωρημένους» και «τολμηρούς») στίχους, οι οποίοι όμως περνάνε πολλά «υπόγεια» μηνύματα στο κοινό, όπως συμβαίνει εδώ με το «Αυτές οι καλύτερες μέρες», το οποίο παραπέμπει στο προεκλογικό σύνθημα του τότε (και νυν) κυβερνώντος κόμματος για τις εκλογές του 1985…

«Καλή ακρόαση» 

Η πρώτη ουσιαστική γνωριμία με το πλατύ κοινό δύο συνθετών – τραγουδιστών, που έμελλε μαζί με κάποιους άλλους της γενιάς τους να φέρουν κάτι νέο στο χώρο του «έντεχνου ροκ» τραγουδιού της δεκαετίας του ’80.

Η Σοφία Βόσσου, είχε ήδη ηχογραφήσει τον πρώτο της δίσκο («Χωρίς αδιάβροχο» το 1982) και συμμετείχε σε ορισμένες δουλειές του Ανδρέα Μικρούτσικου, όπως «Να ‘μαστε πάλι εδώ Αντρέα» και «Περνάω με κόκκινο»

Ο δε Διονύσης Τσακνής, είχε «συστηθεί» δισκογραφικά το 1983 με το άλμπουμ «Η μπαλάντα του ταξιδιώτη», στο οποίο συμμετείχε τραγουδώντας και η Δάφνη Μπόκοτα.

Πάντως, το ουσιαστικό ξεκίνημα των δυο τους (που μοιράζονται τις πλευρές του δίσκου) έγινε με το «Καλή ακρόαση», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1986, κατόπιν πιέσεων της Δήμητρας Γαλάνη προς την εταιρεία, σε συνεργασία με τον Γιώργο Μακράκη. Η σπουδαία τραγουδίστρια, εκείνη την εποχή πρότεινε διαρκώς καινούργια πρόσωπα, όπως έγινε και με τους «Ξέμπαρκους» την ίδια χρονιά, οι οποίοι μελοποίησαν Καββαδία, αλλά δε συνέχισαν την πορεία τους στο χώρο.

Το σήμα κατατεθέν του δίσκου αυτού, είναι φυσικά «Το φιλαράκι» της Βόσσου, που είναι πασίγνωστο κι ένα από τα ωραιότερα τραγούδια της δεκαετίας του ’80. Με βάση το συγκεκριμένο «τσούλησε» το άλμπουμ και πήγε σχετικά καλά, ενώ ακούστηκε αρκετά και η «Χαμένη ισορροπία», που είχε δώσει στη δημιουργό κι ερμηνεύτρια το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1984. Συμμετέχει και η Δήμητρα Γαλάνη με μια σύνθεση του Τσακνή.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι το 1986, κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος του αξέχαστου Αντώνη Βαρδή, στον οποίο είναι ο μοναδικός ερμηνευτής των τραγουδιών του. Ο λόγος βεβαίως για το “Συγκάτοικοι είμαστε όλοι στην τρέλα”, στον οποίο συμμετέχει και η Χριστίνα Μαραγκόζη σε δύο τραγούδια. Εκτός του ομότιτλου, πασίγνωστο είναι και το “Δεν είχα δύναμη”…

————-

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…